Мирзә Вазеһ
From Wikipedia, the free encyclopedia
Мирзә Шәфи Вазеһ (әзери. میرزا شفیع واضح, Mirzə Şəfi Vazeh; XVIII гасыр ахыры — XIX гасыр башы, Гәнҗә — 1852 ел, 16 (28) ноябрьдә Тифлис) — азәрбайҗан шагыйре һәм акыл иясе, мәгърифәтче һәм педагог. Вазеһ псевдонимы (җанлы һәм ачык мәганәсендә) астында азәрбайҗан телендә дә, фарсы телендә дә иҗат итә. Тифлиста азәрбайҗан һәм фарсы телләрен укыта. Рус педагогы Иван Григорьев белән бергә азәрбайҗан шигъриятенең башлангыч хрестоматиясен һәм Тифлис гимназиясе өчен "Татар-рус сүзлеге"н яза.
әзери. میرزا شفیع واضح | |
Җенес | ир-ат |
---|---|
Ватандашлык |
Россия империясе Гянджинское ханство[d] |
Тәхәллүс | Вазех |
Туу датасы | 1794[1] |
Туу урыны | Гәнҗә, Гянджинское ханство[d] |
Үлем датасы | 16 ноябрь 1852(1852-11-16) яки 1852[1] |
Үлем урыны | Тбилиси, Кавказ наместниклыгы[d], Россия империясе |
Җирләнгән урыны | Пантеон выдающихся азербайджанцев (Тбилиси)[d] |
Язма әсәрләр теле | әзери теле һәм фарсы теле |
Һөнәр төре | шагыйрь, хаттат, язучы, педагог, укытучы |
Эшчәнлек өлкәсе | творческое и профессиональное письмо[d][1] һәм шигърият[1] |
Жанр | шигырь[d] һәм стихотворение[d] |
Мирзә Вазеһ Викиҗыентыкта |
Мирзә Шәфи газәлләр, мөхәммәсләр, робагыйлар, мәснәвиләр һәм башка шигъри әсәрләр иҗат итә. Аның шигриятенә хисле-моңлы һәм көлке юнәлеш хас. Моннан тыш Вазеһ — шигъри "Акыл түңәрәге"нең җитәкчесе дә. Әсәрләренең төп темасы — романтик мөхәббәтне данлау, тормыштан ямь табу. Шул ук вакытта Мирзә Шәфи феодаль җәмгыятьнең кимчелекләрен фашлый, шәхеснең иркен чикләүгә һәм дини фанатизмга каршы чыгыш ясый.
Вазеһ дәресләре ярдәмендә көнчыгыш телләрен өйрәнгән немец шагыйре Фридрих Боденштедт үзенең «Көнчыгышта мең дә бер көн» (1850) исемле китабында Вазех әсәрләренең тәрҗемәсен бастыра, соңрак «Мирзә Шәфи җырлары» (1851) исемле китабы чыга. Бу җырлар Аурупа телләренә күп тапкырлар тәрҗемә ителә. Соңгарак Боденштедт Вазеһ шигыйрьләрен үзенеке дип атавына карамастан, фарсы һәм әзербайҗан телләрендә сакланган төп нөсхәләр Мирзә Шәфинең авторлыгын исбат итә.