Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
2020 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları, 12 Temmuz 2020'de başlayan, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri arasındaki askeri çatışmalardır. İlk çatışmalar, Ermenistan'ın Tavuş vilayetindeki Movses[18] ve Azerbaycan'ın Tovuz Rayonu'nda bulunan Ağdam köyü arasında Azerbaycan-Ermenistan devlet sınırında yaşandı.[19] Tovuz Rayonu'nda azalan çatışmalar 27 Eylül 2020'de Temmuz çatışmalarının yaşandığı bölgelerin dışındaki Dağlık Karabağ'da yeniden başladı. Çatışmalar savaş durumuna yükseldi ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı başladı.[20]
 | Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Temmuz 2020) |
 | Bu maddenin daha doğru ve güvenilir bilgi sunması için güncellenmesi gerekmektedir. Daha fazla bilgi için tartışma sayfasına bakınız. (Temmuz 2020) |
| 2020 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Dağlık Karabağ sorunu | |||||||||
 Çatışmaların yaşandığı bölgeler kırmızı ve mavi (Azerbaycan iddiası) kare ile işaretlendi. | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Ermenistan |
 Azerbaycan | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
 Nikol Paşinyan (Ermenistan Başbakanı, Başkomutan) David Tonoyan (Ermenistan Savunma Bakanı) |
 İlham Aliyev(Azerbaycan başkanı, Başkomutan) Zakir Hasanov (Azerbaycan Savunma Bakanı) | ||||||||
| Çatışan birlikler | |||||||||
| Kayıplar | |||||||||
|
Ermenistan kaynakları:[3][4][5]
Azerbaycan kaynakları:[6][7][8][9][10]
|
Azerbaycan kaynakları:[11][12][13][14]
Ermenistan kaynakları:[15][16][17]
| ||||||||
Dağlık Karabağ sorunu, Ermenistan'ın desteklediği Dağlık Karabağ'ın Ermenileri ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasında 80'lerin sonları ve 90'ların sonlarında savaşa kadar tırmanan etnik çatışmadır. 1994'te savaşın sonunda Ermeniler, Azerbaycan'ın çevre bölgelerine ek olarak yerleşim alanının tamamını kontrol altında tutuyorlardı (Shahumyan hariç). Mayıs 1994'te Rusların aracılığıyla bir ateşkes imzalandı ancak o zamandan bu yana 2016 Dağlık Karabağ çatışmaları gibi çok sayıda çatışma meydana geldi.
Bazı iddialara göre ise çatışmaların Rusya-Türkiye arasındaki sorunlardan dolayı tekrar başladığı ifade edildi.[21][22][23][24][25][26]
12 Temmuz 2020 saat 16.08'de Azerbaycan Savunma Bakanlığı "Ermeni Silahlı Kuvvetleri birimleri Azerbaycan-Ermenistan devlet sınırının Tovuz bölgesi yönünde ateşkesi ağır bir şekilde ihlal ederek topçu ateşi ile mevzilerimizi ateş altına aldılar." diye bildirdi.[27] Meydan TV'de çalışan Azerbaycanlı muhabir, Habib Muntazir'e göre, Goranboy Rayonu de topçu ateşleri yapıldı.[28]
Sonra, 16.55'te Ermeni Savunma Bakanı David Tonoyan'ın basın sözcüsü Shushan Stepanyan Facebook hesabından bir yazılı açıklama yayımladı. Stepanyan'a göre, saat 12.30'da, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri askerleri, bilinmeyen nedenlerden ötürü bir UAZ arabası içerisinde Ermenistan Cumhuriyeti devlet sınırını geçmeye çalıştı. Ermeni tarafının uyarılarından sonra Azerbaycan askerleri araçlarını terk ederek mevzilerine geri döndüler. 13.45'te Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri askerleri, topçu ateşi kullanarak Ermeni Silahlı Kuvvetlerinin sınır pozisyonunu işgal etme girişimlerini tekrarladılar ancak Ermeniler tarafından baskı altına alındılar ve geri gönderildiler. Stepanyan'a göre, daha önce Azerbaycan askerleri tarafından kontrol edilen araç kısa bir süre sonra imha edildi.[29]
Ardından saat 17.20'de Azerbaycan Savunma Bakanlığı olayla ilgili açıklama yaptı. Açıklamada "alınan önlemler sonucunda düşman vuruldu ve kayıplarla geri püskürtüldü" ifadelerine yer verildi.
Yakındaki Azerbaycanlılar tarafından kaydedildiği iddia edilen bir kayıt, yerel Azerbaycan medyası tarafından yayımlandı. Kayıtta Azerbaycan askerleri "Azerbaycan askerleri ileri" diye bağırırken arka planda ateş etme sesleri duyulmaktadır.[30]
23.12'de Habib Muntazir Twitter hesabından "Tovuz'daki olaylar tekrar kızıştı. İki taraftan da topçu ateşleri duyuluyor." şeklinde bir paylaşım yaptı.[31]
Saat 01.30'da Azerbaycan Devlet Haber Ajansı Ermeni kuvvetlerinin 120mm topçu ile Ağdam, Tovuz'u ateş altına aldıklarını bildirdi.[32] Stepanyan, açıklamalara yanıt olarak Ermeni kuvvetlerinin yalnızca "Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri'nin mühendislik altyapısını ve teknik araçlarını" hedeflediğini belirtti.[33]
![[icon]](#/media/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Saat 11:00'da Azerbaycan Savunma Bakanlığının resmi Twitter hesabından yapılan açıklamaya göre askeri bir tesis ile Ermeni ateş noktası kullanılamaz hale getirildi.[34][35]
Azerbaycan Savunma Bakanlığı'nın resmi Twitter hesabından saat 14.05'te yapılan açıklamaya göre Ermenistan kuvvetlerine ait bir askeri araç Azerbaycan kuvvetleri tarafından kullanılamaz hale getirildi. Azerbaycan'da yayın yapan İctimai TV, Türk Silahlı Kuvvetlerine bağlı savaş uçaklarının Ermenistan sınırında uçuş gerçekleştirdiğini açıkladı ve bu konuda video paylaştı.[36]
Azerbaycan Savunma Bakanlığının resmi sitesinden yapılan açıklamalara göre Ermenistan günün erken vakitlerde tekrar Azerbaycan-Ermenistan sınırındaki Tovuz Rayonu'na saldırı girişimlerinde bulundu. Ayrıca Ağdam, Dondar Kuşçu ve Vagidli köylerinin yüksek kalibreli silah ve havanlarla ateş altına alındığı bildirildi.[37]
Azerbaycan Savunma Bakanlığının resmi sitesinden yapılan açıklamalara göre Ermenistan'a ait X-55 taktiksel insansız hava aracı keşif uçuşu yaptığı sırada Azerbaycan kuvvetlerince tespit edildi ve düşürüldü.[38]
Meydan TV muhabiri Habib Müntazir'in paylaştığı bir tweete göre Tovuz'da yaşanan şiddetli çatışmalar sonucu Azerbaycan kuvvetlerinde bir zayiatın olmadığını, Ermenistan kuvvetlerinden 10 askerin yaralandığını bildirdi. Bilgiler resmi kaynaklarca doğrulanmadı.
Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı'nın resmi sitesinden 17:35'te yapılan açıklamalara göre Ermenistan, Tovuz Rayonu'na yönelik askerî operasyonlarına 04:45'te başladı. Azerbaycan Savunma Bakanlığı'nın açıklamasına göre, süregelen çatışmalar sonucu Azerbaycan kuvvetleri tarafından 1 zırhlı araç, 1 elektronik harp, muharebe karakolları ve üsleri imha edildi, 20 askerî personel öldürüldü. Azerbaycan Ordusu'ndan ise Ismayilov Nazim Afgan çatışmalarda öldü.[39]
Azerbaycan Cumhuriyeti Savunma Bakanlığı'nın resmi sitesinden sırasıyla 20:00 ve 21:05'te yapılan açıklamalar ile Ermenistan ordusuna ait bir kışlanın ve bir askeri aracın Azerbaycan kuvvetlerince vurulduğu bildirildi.[40][41]
Azerbaycan Savunma Bakanlığının 09:05'teki açıklamalarına göre Ermenistan kuvvetleri ateşkesi yüksek kalibreli makineli tüfekler ve keskin nişancı tüfekleri ile 97 kez ihlal etti. Açıklamanın yapıldığı anda Azerbaycan yerleşkelerinin ateş altında olmadığı ancak genel olarak gerginliğin hala yüksek olduğu bildirildi.[42]
Meydan TV muhabiri Habib Müntazir'in paylaştığı bir tweete göre Tovuz Rayonu'nun Ağdam köyünde gün boyunca çatışma yaşanmadı.[43] Azerbaycan ordusu gün içerisinde tabur ve bölükleri ile askeri tatbikatlar gerçekleştirdi.[44]
Ermenistan Savunma Bakanlığının resmi Twitter hesabından yaptığı açıklamalarda Azerbaycan-Ermenistan devlet sınırının kuzeydoğu bölgelerinin göreceli olarak stabil olduğu bildirildi.[kaynak belirtilmeli]
Saat 08:46'da Ermenistan Savunma Bakanlığının resmi twitter hesabından yaptığı açıklamalarda gece vaktinden beri Azerbaycan-Ermenistan devlet sınırının göreceli olarak sakin olduğu bildirildi.[kaynak belirtilmeli]
Saat 08:58'de Azerbaycan Savunma Bakanlığının yaptığı açıklamalar ile Ermenistan ordusunun yüksek kalibreli makineli tüfekler ve keskin nişancı tüfekleri kullanarak gün içerisinde çeşitli cephelerde ateşkesi 53 kez ihlal ettiklerini bildirdi. Açıklamanın yapıldığı anda Azerbaycan yerleşkelerinin ateş altında olmadığı ancak genel olarak gerginliğin hala yüksek olduğu bildirildi.[45]
Ermenistan - Savunma Bakanlığı, ilk çatışmalarda Ermeni tarafında herhangi bir kaybın olmadığını bildirdi. Buna rağmen Azerbaycan Savunma Bakanlığı her iki tarafın da kayıp verdiğini açıkladı.[46] Azerbaycan - Savunma Bakanlığı ilk olarak çatışmalarda 2 Azerbaycan askerinin öldürüldüğünü, 5 Azerbaycan askerinin da yaralandığını bildirdi. Birkaç saat sonra, yaralı askerlerden birinin tıbbi müdahaleye rağmen hayatını kaybettiği bildirildi. Ermenistan Savunma Bakanlığı eski basın sözcüsü Artsrun Hovhannisyan, "Düşman sadece insan kaybına maruz kalmadı. Onlar ayrıca değerli bir kuşunu da kaybetti" şeklinde bir açıklama yaptı ancak Azerbaycan Savunma Bakanlığı bu iddiaları reddetti.[47] Azerbaycan Tümgenerali Polad Haşimov çatışmalarda öldü. 5.000'den fazla kişi Sumgayıt'taki evine sonra da Bakü'ye cenazeyi taşımak için toplandı.[48] Azerbaycan halkı çıkan çatışmalar sonucu Milli Meclisin ve Şehitler Hiyabanı'nın önünde Ermenilerin düzenlediği saldırıları ve bu saldırılardaki can kayıplarını protesto etmek için toplandı. "Şehitler ölmez vatan bölünmez" ve "Başkomutan, silah ver bize" şeklinde sloganlar atıldı.[49] Azerbaycan Savunma Bakanlığının açıklamalarına göre 13 Temmuz ile 17 Temmuz arasında 7000'den fazla Azerbaycanlı, Azerbaycan ordusuna destek amaçlı askere yazılmak ve askerî harekâtlara katılmak için Bakanlığa başvuruda bulundu.[50]
Türkiye - Dışişleri Bakanlığı Ermenistan'ı Azerbaycan'ın Tovuz kentindeki saldırıları nedeniyle kınadı ve "Hayatını kaybeden Azerbaycanlı şehitler için dost ve kardeş Azerbaycan halkına ve Hükümetine başsağlığı, yaralılara acil şifalar diliyoruz." şeklinde başsağlığı diledi. Ermenistan tarafının bu tür tehlikeli taktiklerden vazgeçmesi aklıselim ve hukukun yolunu seçmesi gerektiğini belirtti. Bakanlık açıklamasında "Türkiye, toprak bütünlüğünü koruma mücadelesinde tüm imkanlarıyla Azerbaycan’ın yanında yer almaya devam edecektir." ifadelerine yer verdi.[51] Sosyal medyada birçok Türk vatandaşı ve Türk siyasiler #SeninleyizAzerbaycan hashtagi ile Azerbaycan'a desteklerini belirttiler.[52][53][54][55] Adalet ve Kalkınma Partisi, Cumhuriyet Halk Partisi, Milliyetçi Hareket Partisi ve İYİ Parti ortak bildiri yayınlayarak, Ermenistan'ın Azerbaycan'a yönelik saldırısını kınadı.[56] Savunma Sanayi Başkanı İsmail Demir, "Savunma sanayiimiz SİHA’larımızdan mühimmatlarımız ve füzelerimize, elektronik harp sistemlerimize kadar bütün tecrübe, teknoloji ve kabiliyetleriyle her zaman Azerbaycan’ın emrindedir" dedi.[57][58] Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, "Ermenistan sürekli Azerbaycan'ın sivil bölgelerine saldırıyor. Biz kardeş Azerbaycan'ı kesinlikle yalnız bırakmayız, tüm desteği vereceğiz." ifadelerini kullandı.[59][60] Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, çatışmalar başladıktan sonra 16 Temmuz 2020'de Ermenistan hakkında "Bu açtıkları kumpasın altında kalacak, bu kumpasta boğulacak ve yaptıkları işin hesabını mutlaka ödeyeceklerdir" açıklamasında bulundu.[61] Bu açıklamadan bir gün sonra Boğaziçi Üniversitesinde konuşan Akar, "Yukarı Karabağ'ı haksız ve hukuksuz bir şekilde işgal altında bulunduran Ermenistan, geçtiğimiz günlerde Azerbaycan'ın Tovuz bölgesine yönelik boyunu ve haddini aşan bir saldırı gerçekleşmiştir. Azerbaycan bizim canımızdır. Bu acıyı derinden hissediyoruz. Bu menfur saldırıyı en ağır şekilde, şiddetle kınıyoruz. Biz Türkiye olarak daima can kardeşimiz Azerbaycan'ın yanında olmaya devam edeceğiz" dedi.[62]
Rusya - Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Maria Zakharova "Eksik olan tek şey Peter'in Forumu ve Bakü'deki "Zhara". Siz anladınız." şeklinde Facebook sayfasından bir paylaşım yaptı.[63] Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada “Tarafları itidalli olmaya ve ateşkes rejimine sıkı şekilde riayet etmeye çağırıyoruz. Rusya Dışişleri Bakanlığı, durumun istikrara kavuşturulması için gerekli desteği sunmaya hazır” ifadelerini kullandı.[64] Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov yaptığı açıklamada "Ermenistan-Azerbaycan sınırındaki çatışmalardan derin endişe duyuyoruz. Her iki tarafı da itidale ve ateşkes rejimi kapsamındaki yükümlülüklerini yerine getirmeye davet ediyoruz. Farklı düzeylerde dile getirdiğimiz gibi Rusya, Minsk Grubu eş başkanı sıfatıyla çözüm için arabuluculuk yapmaya hazır" ifadelerini kullandı.[65][66] Dışişleri Bakan Yardımcısı Andrey Rudenko, “Sadece sınırdaki mevcut sorunu değil, genel olarak bizim için kardeş ve yakın iki ülke olan Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki ilişkilerin iyileşmesi için mümkün olan her şey yapacağımızı ve Rus diplomasisinin, halk diplomasisinin en iyi özelliklerini sergileyeceğimizi temin ederim” ifadesini kullandı.[67][68]
Pakistan - Dışişleri Bakanlığı, Pakistan'ın Ermeni kuvvetlerinin Azerbaycan Türkleri'nin kayıp verdiği Tovuz Rayonu'na yönelik saldırılarını şiddetle kınadığını bildirdi ve hayatını kaybedenlerin ailelerine başsağlığı diledi.[kaynak belirtilmeli]
İran - Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Seyid Resul Musavi, Tahran'ın Azerbaycan ve Ermenistan arasında arabuluculuk yapmaya hazır olduğunu söyledi.[69][70][71]
ABD - Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, "Tarafları derhal güç kullanmayı bırakmaya, daha fazla tırmanmayı önlemek için aralarındaki mevcut doğrudan iletişim bağlantılarını kullanmaya ve ateşkese kesinlikle uymaya çağırıyoruz" dedi.[72][73] Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, Ermenistan ve Azerbaycan'ı müzakereleri sürdürmeye ve ateşkes yapmaya çağırdı.[74]
Gürcistan - Cumhurbaşkanlığının açıklamasında "Bölgenin barış ve güvenliği, Gürcistan'ın yanı sıra dost ve ortak ülkelerimiz olan Azerbaycan ve Ermenistan'ın gelecekteki gelişimi ve refahı için önemlidir." ifadeleri kullanıldı.[75]
Ukrayna - Dışişleri Bakanlığı taraflara itidal çağırısı yaptı. Açıklamada, “Ukrayna tarafı, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin uluslararası alanda tanınan sınırlarında egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygı temelinde durumun siyasi olarak çözülmesini savunuyor.” ifadeleri kullanıldı.[76][77]
Moldova - Dışişleri Bakanlığı yaptığı açıklamada "Moldova Cumhuriyeti, uluslararası kabul görmüş sınırları içinde Azerbaycan Cumhuriyeti'nin egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı temelinde çatışma durumunun barışçıl yollarla çözülmesini savunuyor." ifadelerini kullandı.[78]
Fransa Dışişleri Bakanlığı açıklamasında Ermenistan ve Azerbaycan sınırında Pazar gününden bu yana meydana gelen ve birçok ölüme neden olan silahlı çatışmaları kınadığını, tarafları ateşkese saygı duymaya ve tırmanmayı önlemek için diyaloğu sürdürmeye çağırdığını belirtti.[79]
Macaristan Dışişleri ve Ticaret Bakanı Peter Szijjarto, Macaristan'ın uluslararası kabul görmüş sınırlar içinde Azerbaycan'ın toprak bütünlüğünü sıkı bir şekilde desteklediğini söyledi.[80]
Birleşmiş Milletler - Genel Sekreterlik Sözcüsü Stéphane Dujarric, Genel Sekreter'in çatışmalara bir an önce son verilmesi, gerginliği azaltma ve kışkırtıcı söylemlerden kaçınma çağırısı yaptığını belirtti.[81][82]
Türk Devletleri Teşkilatı - Genel Sekreter Bağdad Amreyev, Ermenistan'ın Tovuz Rayonu'na yönelik saldırılarını kınadı ve bölgede gerginliğin artmasına ilişkin endişelerini dile getirdi. Hayatını kaybedenlerin ailelerine, Azerbaycan halkına ve Hükûmetine taziyelerini ileterek, yaralılara acil şifalar diledi. Amreyev, çatışmanın bir an önce son bulması, taraflara tansiyonu düşürme ve 1993 yılında kabul edilen BM Güvenlik Konseyi'nin ilgili kararlarına dayanarak çatışmayı barış içinde çözmenin yollarını aramaya devam etmeleri çağrısında bulundu.[83] İran - Bazı gruplar tarafından Azerbaycan'a destek vermek amacıyla gösteriler yapıldı.Tahran’da Ermenistan Büyükelçiliği önünde toplanmaya çalışan İranlıları, polis ve Devrim Muhafızları Ordusu dağıttı.[84] ABD - Azerbaycanlılar, Ermenistan'a tepki göstermek için Ermenistan'ın Washington Büyükelçiliği önünde protesto gerçekleştirdi.[85]
Birleşik Krallık - Londra'da Ermenistan büyükelçiliğinin önünde Azerbaycanlılar ve Türk vatandaşları,[86] Ermenistan'ı protesto etti. Daha sonra Azerbaycan destekçisi ve Ermenistan destekçisi iki grup arasında arbede yaşandı.[87][88][89]
Katar - Doha şehrinde Azerbaycanlılar, Ermenistan'ı protesto etti.[90]Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
