Taha Hüseyin

Taha Hüseyin (Arapça: طه حسين; d. 1889, Maghagha - 1973, Kahire), Mısırlı yazardır. Üç yaşından itibaren görme engelli olarak yaşadı.

Taha Hüseyin طه حسين
Taha Hüseyin
Doğum	1889 Maghagha, Minye
Ölüm	1973 Kahire
Meslek	Yazar
Milliyet	Mısır
Tür	Hikâye Roman
Edebî akım	Modernist
Etkiledikleri Necip Mahfuz, Tahar Ben Jelloun
Etkilendikleri Al-Ma'arri, İbni Haldun René Descartes

Hayatı

Kör olmasına rağmen Kahire'de ve ardından da Paris'te eğitim gördü. Collège de Sorbonne'de eğitimini tamamladı. Kahire'de Edebiyat Fakültesi'nde profesörlük yaptı (1919). 1950 yılında Eğitim Bakanı oldu ve 1952'de bu görevden ayrıldı. 1955 yılında Arap Birliği Kültür Dairesi başkanlığı yaptı. 1963'te Mısır ensitütüsü ve aynı yıl Kahire Akademisi başkanlıkları yaptı. Eleştiriler, romanlar ve denemeler yazdı. Birçok Fransızca yapıtın çevirisini yaptı. Eserlerinin birçoğu Fransızca yazılmıştı. Bazı düşüncelere karşı çıkması, çok eleştirilmesine neden oldu.

Geçmişi

Taha Hüseyin, Yukarı Mısır'ın merkezindeki Minye'de doğdu. İlk okul eğitimini tamamladıktan sonra Arapça ve dini ilimler fakültesini okuduğu El-Ezher Üniversitesi'ne kabul edildi. İlk yıllarında, klasik eğitime kalbi pek ısınamamıştı. Taha Hüseyin 13 çocuklu orta sınıf bir ailenin 7. çocuğu idi. Üç yaşında yanlış bir tedavi uygulayan ruhsatsız doktor yüzünden görme yetisini çok erken yaşta kaybetti. Bu da ona bütün hayatı boyunca içinde bir acı olarak kaldı.^[1] Taha Hüseyin Fransa'da Montpellier Üniversitesi'nde okuduğu dönemde Suzanne Bresseau ile tanıştı ve onunla evlendi. Suzanne Bresseau "sweet voice" (hoş ses) olarak tanınırdı. Bu isim ona, Taha Hüseyin Fransızcasını geliştirmeye çalışırken ona yardımcı olmak için kitap okuması sebebi ile verilmişti. Suzanne onun eşi, en iyi arkadaşı, iki çocuğunun annesi ve Taha Hüseyin'in hayatı boyunca akıl hocası olmuştur. Taha Hüseyin'in çocukları, Amine ve Moenis, Mısır'da önemli rol oynayan iki şahsiyet olmuştur. 70 yaşında vefat eden Amine Kahire Üniversitesi'nden mezun olan ilk bayan öğrencidir. O ve erkek kardeşi "Edip" adlı kitabı Fransızcaya çevirmiştir. Bu da bir Mısır asıllı olup Fransa'ya taşındıktan sonra Fransızcayı öğrenen babası Taha Hüseyin için çok önemli idi.^[2]

Akademik kariyeri

Laik Kahire Üniversitesi 1908 yılında kurulduğunda, Taha Hüseyin orada okumayı çok istemiş ve görme engelli olmasına rağmen orada okuyabilmişti. 1914 senesinde üniversitenin ilk doktorasını kuşkucu ve filozof yazar Ebu'l-Alâ el-Maarrî üzerine yaptığı çalışma ile alan öğrencisi o olmuştur. Sonra orada Arap dilinde profesörlüğe kadar devam etmiştir. 1919 senesinde Kahire Üniversitesi'ne tarih profesörü olarak atanmıştır. Bir yandan da Alexandria Üniversitesinin rektörlüğünü kuruyordu. Batıda birçok makale ve roman yazmasına rağmen, Bir Mısırlının çocukluğu olarak İngilizce yayınlanan kendi öz geçmişi onun en çok tanınan eseri olmuştur (1932). Ancak İslamiyet öncesi Cahiliye Dönemi üslubunu eleştirel bir dille yazdığı için Arap Dünyasında kötü şöhret kazandı. Bu kitapta, eski dönem Arap kabileleri arasındaki gurur ve rekabeti dolayısı ile Arap şiirinin geri kaldığını göstermek istemiştir. Böylece direkt olmasa da ima yolu ile Kur'an'ın tarihi araştırmalarda objektif bir kaynak olamayacağını savunmuştur. Sonuç olarak, bu kitap El-Ezher Üniversitesi alimleri ve birçok dindar kişi tarafından büyük öfke ve düşmanlığa maruz kalmıştır. Onun İslam'a hakaret ettiklerini savunmuşlardır. Bunun akabinde Kahire Üniversitesindeki görevinden olmuştur. Görevinden men edilmesine rağmen Cumhuriyet Savcısı, onun akademik araştırmalarını yayınladığı ve İslam'a karşı herhangi bir saldırıda bulunmadığına karar vermiştir. Kitabı yasaklanmasına rağmen ertesi sene Taha Hüseyin küçük değişiklikler yaparak kitabı tekrar yayınlamıştır (1927).

Taha Hüseyin Mısırlı bir milliyetçi entelektüeldi ve Mısır Milliyetçiliğinin Arap Milliyetçiliğine tabana taban zıt olduğuna ve Mısır'ın İslam öncesi değerlerine geri dönmesi sayesinde ilerleyeceğine inanıyordu.^[3]

Montpellier Üniversitesi'nde mastırını yaptıktan sonra, Doktora eğitimine Sorbonne'de devam etti. Başarıları ile birlikte, Taha Hüseyin, Fransa'dan mastır ve doktorasını alan ilk Mısırlı olmuştu. Doktora tezini, birçokları tarafından Sosyoloji'nin kurucusu sayılan Tunuslu tarihçi İbn-i Haldun üzerine yapmıştır. İki yıl sonra, 1919 yılında Kahire Üniversitesi'ne profesör olarak tayin edildikten sonra eşi Suzanne ile beraber Fransa'dan Mısır'a geri dönmüştür.

1950 yılında Taha Hüseyin Mısır'da eğitim bakanı olmuş ve onun şu sloganı hayata girmiştir " Eğitim nefes aldığımız hava ve içtiğimiz su gibidir. Birçok Mısırlı, Taha Hüseyin ve onun eğitime olan bu tutkusu olmaksızın Mısır edebiyatının oluşamayacağını düşünmektedir.^[4]

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 19 Nisan 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2008.
2. Egypt State Information Service - Prominent Novelists
3. Gershoni, I., J. Jankowski. (1987). Egypt, Islam, and the Arabs. Oxford: Oxford University Press.
4. Egypt: The Ramatan, Taha Hussein Museum, Cairo, Egypt

• Büyük Larousse, Milliyet yayınları (1986), cilt XI, s. 5449