Türk Otomotiv Endüstrileri

Türk Otomotiv Endüstrileri A.Ş. minibüs, otobüs, arazi aracı, kamyon, kamyonet ve traktör üretimi yapmış eski bir OYAK iştirakidir.

TOE Türk Otomotiv Endüstrileri A.Ş.

Endüstri	İmalat İhracat
Kuruluş	1955
Genel merkezi	Çayırova, Kocaeli , Türkiye
Ürün	Minibüs, Otobüs, Arazi aracı, Traktör, Kamyonet, Kamyon

Türk Otomotiv Endüstrileri AŞ 1955 yılında Gebze Çayırova'daki fabrika ve tesislerinde, çeşitli güçte International Harvester lisansı ve markası ile kamyon, kamyonet, otobüs, şasi, minibüs ve pikap ile aksamlarının üretimi için kurulmuştur. 1955 yılında Federal Türk Kamyonları AŞ adı ile on ortak tarafından kurulan tesislerde Türkiye'nin ilk ticari kamyon montajı yapılmış ve ayrıca COMMER markasının da kamyonetleri montajlanmıştır. 1960 yılında American Federal Truck Company'nin lisans anlaşmasının iptal edilmesiyle Türk Otomotiv Endüstrileri AŞ adını alarak faaliyetini sürdürmeye başladı. 1962 yılında, şirketin %93,5 hissesi OYAK tarafından satın alındı. Aynı yıl Amerikalı International Harvester Company şirketine %20 oranında hisse satılarak bir lisans, ortaklık ve işbirliği antlaşması yapıldı.1983 yılına kadar OYAK yönetiminde olan şirket daha sonra Ziraat Bankası' na devredilmiştir.

Şirketin son dönemlerinde İnternatıonal marka 1230 kamyonet ve CO 1860 – CO 1830 Panter Modeli kamyon ile Mater (M-1230) minibüs üretilmiştir. Firma 1991 ve 1992 yılında ise az sayıda İH CO1860 Panter, İH M-1230 minibüs ve FC 330 tipi 4x4 pick_up üretimi yapmış,1993 yılında ise önceki iki yılın üretimlerinin satışı yapılmıştır.

İkinci yerli otomobil projesi: Zafer

1960'ların ortalarına doğru TOE Volvo ile ortak araç üretiminde bulunma çalışmaları yapmış ve Volvo firmasıyla antlaşma sağlanamayınca 1968 yılında Triumph firmasının ortaklığında 'Zafer' markası ile yerli otomobil üretme çalışmalarına başlamıştır. Önce sedan modelinin, daha sonra ise station vagon ve pick-up modelinin üretilmesi düşünülen aracın daha tanıtım aşamasında iken bazı kişilerin ve çevrelerin baskısı nedeniyle üretiminden vazgeçilmiştir. Bu otomobil daha sonra Hayfa İsrail'de Autocars şirketinin Triumph firmasından projeyi alması ile birlikte 'Gilboa' ve 'Carmel' isimleri ile 1981 yılına kadar üretilmiştir.

Son dönemleri ve kapanış

1983 yılında Ziraat Bankası'na devredilen firmanın yöneticileri o yıllarda birtakım gereksiz yatırımlar ile firmanın zarar etmesine neden olmuşlardır. 1988 yılında TOE’nin Case İH firmasına satışı gündeme gelmiş ancak içinde bulunduğu durum nedeniyle gerçekleşmemiştir. 1992 yılında şirket özelleştirme kapsamına alınmıştır. Mazda firmayı satın alıp otomobil üretmek istemiş ancak anlaşma sağlanamadığı için vazgeçmiştir. 1993 yılında tekrar ihaleye çıkılmış ve özelleştirilerek Rumeli Grubu'na satılmıştır. TOE, alındığı yıl 450 işçisi çıkartılarak kapatılmış ve arazisi Rumeli-Uzanlar Grubu tarafından çimento ikmal merkezi ve 1990'larda ithal edilen SEAT otomobilleri ve yedek parçalarının depo merkezi olarak kullanılmıştır. 2006 yılına kadar üretim yapmayan tüm üretim ekipmanları ve prosesleri korunan fabrika İmar Bankası'nın tasfiyesinde TMSF'ye geçmiş ve üretim ekipmanları satıldıktan sonra arazisi ve fabrika binaları Karadeniz Holding'e satılmıştır.

Firma, 1963 yılından 1993 yılına kadar resmî rakamlara göre 54,496 adet motorlu taşıt üretimi yapmıştır. 1955 ve 1963 yılları arasında yapılan motorlu taşıt üretimlerinin ve çeşitli zamanlarda üretilen traktör römorklarının üretim sayısı ise bilinmemektedir.

Ürettiği bazı modelleri

Kamyon

• İnternational Loadstar
• international 1830
• İnternational 1860
• Federal Styleliner
• Federal Golden Eagle
• TOE-Federal A 1000
• TOE CO 1830
• TOE CO 1860 Panter

Kamyonet-Pick Up

• 1100 D
• 1200 D
• TOE 1230
• TOE FC 330 E
• COMMER

Yolcu taşıma araçları

• TOE Mater
• 1200 D Minibüs

Traktör

• İnternational TR 444
• İnternational TR 624
• İnternational TR 654
• İnternational TR 724

Askeri araçlar ve diğer üretimler

• REO M 602 Cemse
• Ace Fleet Kamyonet

Dış bağlantılar

• http://www.leblogauto.com/2007/09/breve-rencontre-autocars.html 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• http://www.triumph-brochures.be/cars_br.php?id=18 6 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Cumhuriyet Gazetesi Arşivi TOE Haberleri
• Milliyet Gazetesi Arşivi TOE Haberleri 28 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Milli kütüphane TOE Kaynakları^{[ölü/kırık bağlantı]}
• OYAK TOE Tarihçe 1963