Loading AI tools
Amerikalı uzay taşımacılığı şirketi SpaceX tarafından geliştirilen, kargo taşımaya yönelik, tekrar kullanılabilen bir uzay aracı Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
SpaceX Dragon veya Dragon 1, Amerikalı uzay taşımacılığı şirketi SpaceX tarafından geliştirilen, kargo taşımaya yönelik, tekrar kullanılabilen bir uzay aracıdır. Dragon, SpaceX'in Falcon 9 isimli iki aşamada yörüngeye çıkabilen fırlatma aracı ile fırlatılarak Uluslararası Uzay İstasyonuna ikmal görevini tamamladı. Bu görevin ardından Dragon 1'in yerini SpaceX Dragon 2 aldı.
 | |
| Tanım | |
|---|---|
| Rol | Alçak dünya yörüngesine insan ve malzeme taşıma (ticari kullanım)[1] UUİ malzeme tedarik (hükümet kullanımı) |
| Mürettebat | Yok (Kargo çeşidi) 7 (mürettebatlı çeşidi) |
| Fırlatma aracı | Falcon 9 v1.0 (Dragon C1–Dragon C4 görevleri)[2] Falcon 9 v1.1 (Dragon C5– görevi)[2] |
| İlk uçuşu | 8 Aralık 2010 (ilk yörüngesel uçuş için fırlatılışı)[3] 22 Mayıs 2012 (UUİ'ye ilk kargo teslimatı uçuşu için fırlatılışı)[4] |
| Boyutları | |
| Yükseklik | 6.1 metre (20 ft)[5] |
| Çap | 3.7 metre (12.1 ft)[5] |
| Yan duvar açısı | 15 derece |
| Hacim | 10 m³ (350 kübik ft) basınçlı[6] 14 m³ (490 kübik ft) basıncı boşaltılmış[6] 34 m³ (1200 kübik ft) genişletilmiş gövde ile basıncı boşaltılmış [6] |
| Kuru ağırlık | 4200 kg (9300 lb)[5] |
| Görev yükü (Payload) | UUİ'ye 3310 kg (7300 lb) ağırlığında yük götürebilir, tamamı basınçlı,basıncı boşaltılmış ya da basıncı arada bir değere sahip olabilir. Dünya'ya geri 3310 kg (7300 lb) ağırlığında ,hepsi basınçsız atık kütlesi olan,yükü ya da 2500 kg (5,500 lb) ağırlığa kadar basınçlı kargoyu geri getirebilir,[7] |
| Çeşitli Bilgiler | |
| Dayanıklılık | 1 hafta ile 2 yıl arası[6] |
| Atmosfere tekrar-giriş hızı | 3.5 G[8][9] |
| Yakıt | NTO/MMH[10] |
2010 Aralık ayındaki ilk resmi uçuşu sırasında, Dragon, yörüngeye çıktıktan sonra sağlam bir şekilde geri getirilebilmiş olan, ticari olarak inşa edilmiş ve işletilmiş ilk uzay aracı olmuştur.[3] 25 Mayıs 2012 tarihinde, Dragon aracının sadece kargo taşıyabilen çeşidi, Uluslararası Uzay İstasyonuna (ISS) uzay kenetlenmesi gerçekleştiren ilk ticari uzay aracı olmuştur.[11][12][13] SpaceX, UUİ'ye kargo taşımak üzere NASA'nın Ticari İkmal Hizmetleri programı çerçevesinde sözleşme imzaladı ve Dragon 2012 Ekim ayından itibaren düzenli kargo uçuşlarına başladı.[14][15][16][17]
SpaceX ayrıca Dragon V2 isimli Dragon'un mürettebatlı uyarlamasını geliştirmektedir. Dragon V2'nin 7 astronota kadar sadece mürettebat veya mürettebat ile kargoyu karışık olarak, alçak dünya yörüngesine taşıyabileceği belirtilmektedir. V2'nin ısı kalkanı, Ay'a gidip gelecek uzay yolculuklarından sonra Dünya atmosferine tekrar girişe dayanacak şekilde tasarlanmıştır.[18] SpaceX, ABD hükümetinden, Dragon V2 mürettebatlı versiyonu geliştirmek üzere, çeşitli sözleşmelere hak kazandı; bunlar arasında bir adet Ticari Mürettebat Geliştirme 2 (CCDev 2) kapsamında finanse edilen 2011 Nisan tarihli Uzay İş Anlaşması ve bir adet Ticari Mürettebat Entegre Kapasitesi (CCiCap) kapsamında finanse edilen 2012 Ağustos tarihli uzay iş anlaşması bulunmaktadır.
Dragon'un ilk hali fırlatmadan sonra atılan bir adet burun-konisi (nose-cone), bir adet geleneksel küt-koni uçlu (blunt-cone) balistik kapsül ve iki tane güneş paneliyle donatılmış olan bir adet basınçsız kargo-taşıyıcı gövde parçası.[19]PICA-X ısı kalkanı kapsülü Dünya atmosferine tekrar giriş sırasında, hatta Ay ve ötesinde yapılacak muhtemel görevler dönüşündeki maruz kalınan yüksek dönüş hızlarında dahi, korumak amacıyla tasarlanmıştır. NASA'nın fenolik yedirilmiş karbon aşınıcı (PICA) malzemesinin tescilli bir türevine dayanarak tasarlanan PICA-X ısı kalkanı, Dünya atmosferine tekrar giriş yapan kapsülü korumak için tasarlandı, hatta Ay ve ötesindeki görevlerden dönüşte de kullanılabileceği belirtiliyor.[18][20][21] Dragon kapsülü tekrar kullanılabilir şekilde tasarlandığı için birden çok görevde fırlatılabilir.[19] Kargo taşıyan gövde kısmı tekrar kullanılabilir değildir; atmosfere tekrar girişten hemen önce kapsülden ayrılır ve Dünya atmosferinde yanar.[22]
Uzayaracı Falcon 9 hızlandırıcısının tepesinde fırlatılır.[23] Dragon kapsülü 18 adet Draco iticisi ile donatılmıştır. Tüm eksenlerde çift-yedekleme bulunmaktadır: herhangi ikisinin bozulması; aracın Yunuslama/Baş-Kıç Vurma (pitch), Sapma/Savrulma (yaw), yatış/yalpa (roll) açıları ve öteleme (translation) (Uçuş denetimleri) üzerinde hakimiyetini riske atmaz.[20] İlk kargo ve mürettebatlı uçuşlar sırasında, Dragon kapsülü Pasifik okyanusuna iniş yapacak ve kıyıya gemi ile getirilecekti.[24] SpaceX aracı ileriki zamanda, açılabilir iniş-takımı donatmayı ve 8 adet yükseltilmiş SuperDraco iticisi yardımıyla katı Dünya yüzeyine İtici yardımıyla iniş gerçekleştirmeyi planlıyor.[25][26][27]
UUİ'ye iletilmek üzere basınçsız kargonun yanı sıra uzay aracının güneş panellerini de taşıma için kullanılan gövde kısmı; ilk önce, SpaceX CRS-2 görevinde kargo taşımak için kullanılmıştır.
SpaceX'in CEO'su Elon Musk, uzay aracının adını, rivayete göre uzay uçuşu projelerinin imkânsız olduğunu söyleyen eleştirilere tepki olarak, 1963 tarihli "Puff, the Magic Dragon" adlı şarkıdan aldığını söylemiştir.[28]
.jpg)
2010 Aralık ayında, SpaceX üretim hattının her üç ay sonunda yeni bir Dragon uzay aracı ve Falcon 9 roketi üretebildiği bildirilmişti. Elon Musk 2010'daki bir söyleşide 2012 yılına kadar her 6 haftada yeni bir Dragon üretebilmeyi hedeflediklerini belirtti.[29] Kompozit malzemeler uzay aracının üretiminde, ağırlığı azaltmak ve yapısal kuvveti artırmak amacıyla, yoğun olarak kullanılmaktadır.[30]
2013 Eylül ayına gelindiğinde, SpaceX'in toplam üretim alanı neredeyse 93 bin m² (1 milyon ft2) olmuştu ve fabrikada aynı anda 6 adet Dragon, üretimlerinin çeşitli aşamalarında bulunuyordu. SpaceX bu altı Dragon uzay aracının fotoğrafını paylaştı, fotoğrafta NASA CRS görevlerinde (CRS-3, CRS-4, CRS-5, CRS-6) kullanılacak olan 4 Dragon aracına ek olarak düşüş testi için Dragon uzay aracı ve ticari mürettebat için fırlatma-iptal testinde kullanılacak Dragon uzay aracının bazı kısımlarına ait kaynak işleri gösteriliyordu.[31]
SpaceX Dragon uzay aracını geliştirmeye 2004 yılının sonlarına doğru başladı.[32] 2006 yılında, SpaceX, Amerikan federal uzay ajansı olan NASA'dan, UUİ'ye ticari erzak/kargo ikmal/taşıma hizmetleri kapsamında Dragon uzay aracını kullanacağı bir sözleşmeye hak kazandı.[33]
2005 yılında, NASA yakında kullanım dışı kalacak olan Uzay Mekiği'nin yerini alabilecek bir ticari UUİ kargo ikmal aracı için, Ticari Yörüngesel Taşımacılık Hizmetleri (COTS) geliştirme programı çerçevesinde, öneri yapılmasını istedi. Dragon uzay aracı SpaceX'in NASA'ya 2006 Mart ayında sunduğu önerisinin bir parçasıydı. SpaceX'in COTS önerisi, UUİ'nin Canadarm2 isimli robotik sistemini de yapmış olan Kanada'da kurulmuş olan MD Robotics şirketini de içeren takımın parçası olarak işlem gördü.
18 Ağustos 2006 tarihinde, NASA Kistler Aerospace şirketinin yanı sıra SpaceX şirketinin UUİ için kargo fırlatma hizmetleri geliştirmesi için seçildiğini duyurmuştur.[33] Anlaşmanın ilk halinde SpaceX'in Dragon uzay aracının ispat uçuşlarının 2008 ve 2010 yılları arasında yapılmasını öngörüyordu.[34][35] SpaceX ve Kistler şirketlerine, NASA'nın tüm kilometre taşı koşullarını karşılamaları durumunda, sırasıyla 278 milyon $ miktarına ve 207 milyon $ miktarına kadar ödeme yapılacaktı [35] ancak Kistler gereksinimleri karşılayamadı ve sözleşmesi 2007 yılında iptal edildi.[36] NASA daha sonra Kistler şirketinin sözleşmesini Orbital Sciences şirketine vermiştir.[36][37]
23 Aralık 2008 tarihinde, NASA 1,6 milyar $ değerindeki Ticari İkmal Hizmetleri (CRS) anlaşmasını SpaceX şirketine vermiştir; sözleşmenin belirli seçenekleri sayesinde değeri 3,1 milyar $ değerine çıkabilecekti.[38] Sözleşme UUİ'ye 12 adet uçuş içeriyordu ve UUİ'ye taşınacak olan kargonun ağırlığının en az 20 bin kg (44 bin lb) olacağını belirtiyordu.[38]
23 Şubat 2009 tarihinde, SpaceX seçmiş olduğu ısı kalkanı malzemesinin (PICA-X), Dragon'un resmi uçuşu için yapılan hazırlıklar sırasında gerçekleştirilen dayanıklılık testlerini geçtiğini duyurdu.[39] PICA-X, bildirildiğine göre, NASA'nın kullandığı PICA ısı kalkanı malzemesine göre 10 kat daha ucuza üretilebiliyordu.[40]
Dragon uzay aracı için öncelikli yakınlık-işlemleri algılayıcısı olan DragonEye sistemi 2009 yılının başlarındaki STS-127 görevi sırasında, DragonEye Uzay Mekiği Endeavour aracının kenetlenme noktası (docking port) yakınına takılı haldeyken, mekik Uluslararası Uzay İstasyonuna yaklaşırken test edilmiştir. DragonEye sisteminin LIDAR ve termal görüntüleme yeteneklerinin her ikisi de başarıyla test edildi.[41][42] COTS UHF iletişim birimi (CUCU) ve Mürettebat Komuta Paneli (CCP) UUİ'ye 2009 yılının sonuna doğru gerçekleşen STS-129 görevi sırasında iletildi.[43] CUCU UUİ'nin Dragon ile iletişim kurmasına, CCP UUİ çalışanlarının Dragon'a basit komutlar göndermesine olanak sağlamaktadır.[43] 2009 yazında mürettebatın uzayaracını kullanmasına hazırlık olarak, SpaceX Ken Bowersox isimli eski NASA astronotunu, yeni kurulan Astronot Güvenliği ve Görev Güvencesi Bölümünün başkan yardımcısı olarak işe almıştır.[44]
NASA'nın CRS sözleşmesinin bir koşulu olarak, SpaceX yörüngedeki radyasyon ortamının tüm Dragon sistemleri üzerindeki etkisini ve uzay aracının suni radyasyon olaylarına nasıl tepki verdiğini çözümledi. Bu çözümleme ve Dragon'un, her işlemciyi özel olarak radyasyona dayanıklı hale getirmek yerine hataya-dayanıklı üçlü-yedeklemeli bilgisayar mimarisi kullanan, tasarımı NASA tarafından kargo uçuşları için onay verilmeden önce bağımsız uzmanlar tarafından incelendi.[45]
.jpg)
 |
 | |
Dragon uzayaracı Falcon 9 v1.0 roketi üzerinde fırlatılırken |
Dragon uzayaracı Falcon 9 v1.1 roketi üzerinde fırlatılırken |
Falcon 9'un, aynı zamanda bir özel sektör uzay uçuşu da (private spaceflight) olan ilk uçuşu 2010 Haziran ayında gerçekleşti ve Dragon'un test kapsülü (boilerplate) halini yörüngeye çıkardı. Bu Dragon Uzayaracı Yeterlilik Birimi (Dragon Spacecraft Qualification Unit) başlangıçta kapsülün çeşitli sistemlerinin geçerliliğini onaylamak için yerdeki test yatağı olarak kullanılmıştı. Uçuş sırasında, test biriminin asıl görevi iniş sırasında elde ettiği hava-devinimsel (aerodinamik) verileri iletmekti.[46][47] Atmosfere tekrar girişe dayanacak şekilde tasarlanmadığında, tekrar girişten sağ çıkmamıştır.
NASA SpaceX ile başta üç adet test uçuşu için anlaştı ancak daha sonra sayı ikiye düşürüldü. ilk Dragon uzay aracı ilk görevi olan NASA'ya ait COTS İspat Uçuşu 1 (en:SpaceX COTS Demo Flight 1) görevi çerçevesinde 8 Aralık 2010 tarihinde fırlatıldı ve Dünya atmosferine tekrar girdikten sonrasında başarıyla kurtarıldı; bu görev ayrıca Falcon 9 fırlatma aracının ikinci uçuşuydu.[48] DragonEye algılayıcısı 2011 Şubat ayındaki STS-133 göreviyle yörünge testlerinin devamı için tekrar uçmuştur.[49] 2010 Kasım ayında,Federal Havacılık Kurulunun (FAA) Dragon kapsülü için çıkardığı atmosfere tekrar-giriş izin belgesi ile ticari bir araca bu çeşit bir belge ilk defa verilmiş oldu.[50]
NASA ile yapılmış olan bir başka ispat uçuşu olan Dragon aracının ikinci uçuşu (en:SpaceX COTS Demo Flight 2), NASA SpaceX'in COTS 2 ve 3 görevlerinin hedeflerini tek bir Falcon 9/Dragon uçuşunda birleştirme önerisini kabul ettikten ve adı COTS 2+ olarak değiştirildikten sonra, 22 Mayıs 2012 tarihinde başarıyla gerçekleşti.[4][51] Dragon aracı yörüngesel yolbul (ing:navigation) sistemlerinin ve iptal işlemlerinin testlerini tamamladıktan sonra UUİ'nin Canadarm2 robotik kolu yardımıyla 25 Mayıs tarihinde kargosunu boşaltmak üzere başarıyla kenetlenmiştir.[11][52][53][54][55] Dragon Dünya'ya 31 Mayıs 2012 tarihinde dönerek, planlandığı üzere Pasifik Okyanusuna iniş yapmıştır ve yine başarılı bir şekilde kurtarılmıştır.[56][57]
23 Ağustos 2012 tarihinde, NASA Yöneticisi Charles Bolden, SpaceX'in COTS sözleşmesinde belirlenen tüm kilometre taşı koşullarını tamamlamış olduğunu ve UUİ'ye ikmal hizmeti uçuşlarına başlayabileceğini duyurdu.[58]
Dragon ilk CRS sözleşmesi göreviyle birlikte 8 Ekim 2012 tarihinde uçmuştur[14] ve 28 Ekim tarihinde görevini başarıyla tamamlamıştır.[59]
SpaceX'in ikinci CRS görevi olan SpaceX CRS-2, 1 Mart 2013 tarihinde başarıyla fırlatıldı. SpaceX'in üçüncü CRS görevi SpaceX CRS-3 ise 18 Nisan 2014 tarihinde fırlatıldı ve 20 Nisan - 18 Mayıs 2014 tarihleri arasında UUİ ile başarılı bir şekilde kenetlendi.[60] SpaceX CRS-4 görevi 21 Eylül 2014 Pazar günü başarıyla fırlatıldı ve 23 Eylül tarihinde UUİ ile başarılı bir şekilde kenetlendi. Görev sonrasında yaklaşık 1486 Kg ağırlığında kargo ve bilimsel örnek taşıyan araç Pasifik Okyanusuna iniş yaptı.[61]
.jpg)
2006 yılında, Elon Musk SpaceX'in "tamamen test edilmiş 30-adam-gün'lük yaşam-destek sistemi de içeren, prototip bir uçuş mürettebatı kapsülü" üretmiş olduğunu ilan etmiştir.[32] Bu kaçış sisteminin video simülasyonu 2011 Ocak ayında yayımlanmıştır.[26] 2010 yılında Musk, mürettebatlı Dragon ve Falcon 9 geliştirmenin maliyetinin 800 milyon $ ve 1 milyar $ arasında olacağını belirtmiştir.[62] 2009 ve 2010 yıllarında, Musk çeşitli vesilerle Dragon aracının mürettebatlı halinin geliştirilmesine devam edildiğini ve tamamlanana kadar 2 ile 3 yıl arasında bir süre geçeceğini söylemiştir.[63][64] SpaceX CCDev programının üçüncü aşaması olan CCiCap için ihaleye katılmıştır.[65][66]
SpaceX'e NASA'nın, aşama-tabanlı olan Ticari Mürettebat Geliştirme (CCDev) programının ilk aşaması için mali yardım yapılmadı. Ancak şirket, programın ikinci aşaması sırasında, 18 Nisan 2011 tarihinde mürettebat sistemini geliştirmesine yardımcı olmak amacıyla, 75 milyon $ değerinde ödülü almak üzere seçildi.[67][68]
Şirketin CCDev2 için kilometre taşı koşulları arasında Falcon 9/Dragon mürettebat taşıma tasarımının daha da geliştirilmesi, Fırlatma İptal Sistemi itki tasarımının geliştirilmesi, iki mürettebatlık kalacak yer kısmına ait ön gösteriminin bitirilmesi, fırlatma iptal motorlarının tam süreli test ateşlemeleri ve motor çıkış gücünü ayarlama (throttle) yeteneklerinin gösterilmesi bulunmaktadır.[69]
SpaceX'in fırlatma iptal sistemi, 2011 Ekim ayında, NASA'dan ön tasarım onayını almıştır.[70] 2011 Aralık ayında, SpaceX ilk "mürettebat için kalacak yer" testini gerçekleştirdi; benzer ikinci bir testin Uzay giysisi simülatörleri ve gerçeğe çok yakın bir mürettebatlı Dragon modeli (mock-up) içermesi beklenmektedir.[71][72] 2012 Ocak ayında SpaceX, kendisine ait olan, SuperDraco iniş/kaçış roket motorunun tam süreli testlerini şirketin Teksas'ın McGregor şehrindeki Roket Geliştirme Tesisinde başarılı bir şekilde gerçekleştirmiştir.[73]
3 Ağustos 2012 tarihinde NASA SpaceX'in, CCiCap programı çerçevesinde, Dragon aracı üzerindeki çalışmasını devam ettirmesi için 440 milyon $ değerinde ek ödeneğe hak kazandığını duyurmuştur.[74] 20 Aralık 2013 tarihinde, SpaceX yeni paraşüt tasarımının geçerliliğini kanıtlamak için paraşütlü düşüş testini tamamladı.[75] Bu test sırasında 5400 kg (12000 lb) ağırlığındaki Dragon test aracı helikopterle Pasifik Okyanusu üzerinde 2400 metre (8000 ft) yüksekliğe çıkarılmıştır.[76] test edilen araç o yükseklikteyken serbest bırakılmış ve kasten takla atarak düşmesi sağlanmıştır.[76] Düşüş sırasında Dragon aracı önce iki adet marş paraşütünü (Drogue), ardından da üç adet ana paraşütü açmış ve okyanusa iniş yapmıştır.[76] Test aracı helikopterle kurtarılarak kıyıya taşınmıştır.[76]
6 Mayıs 2015 tarihinde, SpaceX Dragon V2 için rampa iptal testini tamamladı.[77][78][79][80] 40 numaralı fırlatma kompleksinde yapılan bu test sırasında Dragon aracı, iptal motorlarını kendisini test rampasından uzağa fırlatacak şekilde kullanmıştır.[77][78][80] 1187 metre (3894 ft) yükseliğe kadar çıkan araç,[81] arka gövdesinden ayrılarak önce marş paraşütlerini ardından da ana paraşütlerini açmış [78][80] ve okyanusa iniş yapmıştır, sonrasında kurtarılarak tesise getirilmiştir.[78][80] Aracın aslında 1500 metre (5000 ft) yüksekliğe çıkması hedeflenmişti ancak motorlardan birisi normal dışı yakıt karışım oranı nedeniyle beklenenin altında verimle çalışmış olduğu belirtildi.[78][79] Bu test sırasında kullanılmış olan Dragon aracın, "uçuş sırasında iptal" testlerinde kullanılmak üzere tekrar donatılması/yenilenmesi planlanmaktadır.[79][80]
2015 Mayıs ayı itibarıyla, "uçuş sırasında iptal testi" en erken 2015 Güzü olacak şekilde planlanmış durumdadır.[79] Bu testte Dragon aracının "fırlatma iptal motorları"nı kullanarak normal haline göre değiştirilmiş olan bir, Falcon 9'dan uçuş sırasında ayrılmaya çalışması beklenmektedir.[82][83] Fırlatmanın SLC-4E tesisinden yapılması planlanmaktadır.[80] Bu testin en kötü dinamik/devingen yük durumunda gerçekleştirilmesi bekleniyor, bu koşullardayken dolayısıyla, ayrıca, Dragon aracı fırlatma aracından ayrılırken en küçük verim aralığına sahip olacaktır (en kötü durum senaryosu testi).[82] Kullanılması planlanan Falcon 9 roketinin ilk aşamada sadece üç motoru olması ve ikinci aşamasının olmaması beklenmektedir.[80]
SpX-DM1 isimli, UUİ'ye gönderilecek mürettebatsız test görevinin 2016 Aralık ayında fırlatılması planlanmaktadır.[84] Çoğunluğu Uzay İstasyonuna kenetli bir vaziyette geçecek olan 30 günlük bir görev olması bekleniyor.[84] Ayrıca görev sonunda ise okyanusa iniş yapması ve oradan kurtarılması bekleniyor.[84] SpX-DM2 isimli, UUİ'ye gönderilecek mürettebatlı test görevinin ise 2017 Nisan ayında fırlatılması ve 14 gün sürmesi bekleniyor.[84]
Red Dragon (Kızıl Ejderha), Mars atmosferine girmek için değiştirilmiş bir Dragon kapsülü ile SpaceX Falcon Heavy fırlatma aracı kullanılarak Mars yüzeyine iniş yapacak olan düşük maliyetli mürettebatsız bir iniş aracı fikriydi. Bu fikir için 2013 yılında, mali kaynak sağlamak amacıyla 2018 içerisinde fırlatılmak üzere, NASA'nın Discovery programına başvurulacaktı.[85][86] Görevin amacı geçmişteki ya da halen var olan Mars'taki hayata dair biyo-iz aramak olacaktı. Red Dragon, Mars'ın sığ toprak altında bulunduğu bilinen su buzunu örneklemek amacıyla, yeraltına doğru 1 m kadar toprağı delecekti.[85][86] Ancak 2013 ve 2015 yıllarında yapılan başvurularda, bu fikir projelendirmek üzere seçilmememiştir.
Dragon kapsülü, paraşüt kullanmadan, 1 ton (2200 lb) veya daha fazla görev yükünün Mars yüzeyine ulaştırılması için gereken "atmosfere giriş, alçalış ve iniş" işlevlerinin hepsine sahiptir. Ön analizlerin sonucu, kapsülün atmosferdeki sürtünme sebebiyle, son aşamanın alçalması ve inişi işleminin SuperDraco geri-itki iticilerinin kabiliyetlerinin sınırı içinde kaldığını göstermiştir.[85][86]
Özel sektör girişimi olan Mars One isimli Mars'a yerleşim projesi, Dragon aracının 5 metre (16 ft) çaplı uyarlaması olan bir araç fikri geliştirmiştir, bu araç Mars yüzeyine kargo ve mürettebat taşımak üzere SpaceX'in Falcon Heavy roketi üzerinde fırlatılacaktı.[87]
Mars One projesinin 2014 zaman çizelgesine göre, 2025 yılında Mars'a insan yerleşimcilerin varabilmesine hazırlık amacıyla ilk fırlatmanın 2022 Temmuzu'nda gerçekleşmesi gerekiyor.[88][89] 2013 Mayıs ayı itibarıyla, hala, bu proje ve SpaceX arasında resmi hiçbir bağlantı bulunmamaktadır[90] ve SpaceX öncül Mars görevlerinin müşterilere açılmasına dair hiçbir yorumda bulunmamıştır.
2014 yılında, SpaceX Falcon 9 fırlatma aracı ve Dragon kapsülü için birleştirilmiş toplam maliyetleri yayımlamıştır. NASA 396 milyon $ mali kaynak sağlarken SpaceX bu iki proje için 450 milyon $'dan fazla para sağlamıştır.[91]
UUİ Dragon kargo uçuşları sırasında UUİ'nin robotik sistemi Canadarm2, Dragon aracının üzerindeki "yakalama gereci"ni yakalar ve Dragon aracını istasyonun "US Orbital Segment" bölümüne, Genel Kenetlenme Mekanizmasını (Common Berthing Mechanism) kullanarak kenetler.[92] CRS Dragon aracı solunabilir atmosfer sağlayan bağımsız bir hava sistemine sahip olmadığından kenetlenme süresince araç içindeki havayı istasyonun havasıyla karıştırarak havanın devridaimini gerçekleştirir.[93] Görevlerde genel olarak, Dragon aracının UUİ'ye 30 gün süresince kenetli kalması planlanır.[94]
CRS Dragon aracının kapsülü 3310 kg (7300 lb) ağırlığında kargo taşıyabilmektedir, bu kargonun hepsi basınçlı, basıncı alınmış ya da ikisinin değişik oranda karışımı şeklinde olabilir. Dünya'ya geri dönerken 3310 kg (7300 lb) ağırlığında basıncı alınmış atık kargo ya da paraşüt kısıtlamaları sebebiyle 2500 kg ağırlığa kadar basınçlı kargo taşıyabilir. Hacim olarak basıncı alınmış kargo için 14 m³ (490 cu ft) ya da basınçlı kargo için 11.2 m³ (400 cu ft) değerleri kadar, hedeften bağımsız, kısıtlama bulunmaktadır.[7] Kargo bölmesi ilk kez 2013 Mart ayındaki Dragon'un CRS-2 görevinde kullanıldı.[95] Solar panellerinin ürettiği en yüksek güç 4 kW değerindedir.[10]
CRS Dragon tasarımı Dragon'un beşinci uçuşu olan ve 2014 Mart ayında UUİ'ye giden SpaceX CRS-3 görevinden itibaren değiştirilmiştir. Dragon aracının dış kalıbının şekli aynı kalırken, avionik sistemleri ve kargo rafları, kargo taşımaya yardımcı elektrikli cihazlara (GLACIER ve MERLIN dondurucu cihazları) daha çok elektrik gücü sağlayabilmek amacıyla yeniden tasarlanmıştır.[96]
NASA için kullanılmadığı zamanlarda, UUİ için olmayan ticari uçuşlarda, Dragon aracının mürettebatsız versiyonuna DragonLab ismi verilmektedir.[19] Tekrar-kullanılabilme, serbest-uçuş ve hem basınçlı hem de basınçsız görev-yüklerini taşıyabilme özelliklerine sahiptir. Alt sistemleri arasında itki, güç, ısısal ve ortamsal denetim, aviyonik, haberleşme, ısısal koruma, uçuş yazılımı, yönlendirme-seyrüsefer sistemleri ile (atmosfere) giriş, alçalma, iniş ve kurtarma gereci sistemleri bulunmaktadır.[6] Toplamda fırlatma sırasında 6000 kg (13000 lb) miktarında 'upmass' (uzaya çıkarılan ağırlık) değerine ve Dünya'ya dönüşte en fazla 3000 kg (6600 lb) miktarında 'downmass' (Dünya'ya indirilen ağırlık) değerine sahiptir.[6] 2014 Kasım ayında, SpaceX'in fırlatma siparişleri arasında iki adet DragonLab görevi görünüyordu: 2016 ve 2018 yılları içerisinde birer adet.[97] Aynı iki görev şu anda SpaceX'in sipariş listesinde tarih olmadan gösteriliyorlar.[98] Amerikan yapımı 'Biosatellite' isimli biyo-uyduları eskiden benzer bir şekilde mürettebatsız görev-yükü-iletim işlevlerini yerine getirmişti ve Rus yapımı olan Bion uyduları ise hala benzer işlevleri yerine getirmektedirler.
En başta DragonRider (Ejderha binicisi) olarak isimlendirilmiş olan Dragon 2 diğer adıyla Mürettebatlı Dragon, Dragon uzay aracının mürettebatlı uyarlamasıdır.
Liste sadece tamamlanmış ya da an itibarıyla sipariş listesinde belirtilen görevleri içermektedir. Tüm NASA CRS görevlerin şimdilik Cape Canaveral Fırlatma Kompleksi 40 isimli tesisten fırlatılması planlanmıştır. Fırlatma tarihleri UTC olarak listelenmiştir.
| Görev adı | Fırlatma tarihi (UTC) | Açıklamalar | Sonuç |
|---|---|---|---|
| SpX-C1 | 8 Aralık 2010[99] | İlk Dragon görevi, ikinci Falcon 9 fırlatılışı | Başarılı.[3] |
| SpX-C2+ | 22 Mayıs 2012[4] | Uzay aracı kısmı tamamlanmış haldeki ilk Dragon görevi, ilk buluşma görevi, UUİ ile ilk kenetlenme | Başarılı.[56] |
| SpaceX CRS-1 | 8 Ekim 2012[15][16][100] | Nasa için yapılan İlk Ticari İkmal Hizmetleri (CRS) görevi, ispat uçuşu olmayan ilk görev. Falcon 9 roketinde fırlatma sırasında kısmi motor arızası oluştu ancak Dragon aracını yörüngeye çıkarabildi.[14] Ancak ikincil görev yükü hedeflenen yörüngesine ulaştırılamadı.[101] | Görev başarılı; fırlatma sorunlu gerçekleşti.[59] |
| SpaceX CRS-2 | 1 Mart 2013[102][103] | Kargo bölmesi eklenmiş ilk Dragon ilk görev.[95] Fırlatma başarılıydı ancak kalkıştan kısa süre sonra uzay aracının iticilerinde arıza yaşandı. İtici işlevleri daha sonra tekrar kullanılabilir hale geldi ve yörünge düzeltmeleri yapıldı[102] ancak uzay aracının UUİ ile buluşması 2 Mart'tan 3 Mart'a ertelendi, 3 Mart tarihinde de UUİ'nin Harmony modülü ile başarılı bir şekilde kenetlendi.[104][105] Dragon 26 Mart tarihinde güvenli bir şekilde Pasifik Okyanusu'na iniş yaptı.[106] | Görev başarılı; uzay aracında arıza oluştu.[102] |
| SpaceX CRS-3 | 18 Nisan 2014[107][108] | Yeniden tasarlanmış olan Dragon aracının ilk uçuşu: Dragon aracının dış kalıbının şekli aynı kalırken, avionik sistemleri ve kargo rafları, kargo taşımaya yardımcı elektrikli cihazlara (GLACIER ve MERLIN dondurucu cihazları) daha çok elektrik gücü sağlayabilmek amacıyla yeniden tasarlanmıştır.[96] Helyum sızıntısı sebebiyle fırlatma 18 Nisan'a ertelenmiştir. | Görev başarılı.[109] |
| SpaceX CRS-4 | 21 Eylül 2014[110] | Dragon aracının canlı görev yükü ile ilk fırlatışı (NASA'nın uzun süreli uzay uçuşlarının fizyolojik etkilerini inceleme amaçlı deneyinde kullanılacak olan 20 adet fare).[111] | Başarılı.[112] |
| SpaceX CRS-5 | 10 Ocak 2015[110] | Cygnus CRS Orb-3 fırlatmasının başarısız olması ve o uçuşa ait kargonun kaybedilmesi sebebiyle CRS-5 uçuşuna ait kargonun içeriği değiştirildi.[113] "Cloud Aerosol Transport System" (Bulut Aerosol Taşıma Sistemi) deneyinin araç gerecini UUİ'ye taşımıştır. | Başarılı. |
| SpaceX CRS-6 | 14 Nisan 2015 | Robotik SpaceX Dragon kapsülü, 21 Mayıs 2015 Perşembe günü, Pasifik Okyanusu'na iniş yaparak, Uluslararası Uzay İstasyonuna o tarihe yaptığı en uzun sürmüş olan Dragon ikmal görevini sonlandırmıştır. | Başarılı |
| Dragon 2 Rampa İptal Testi (Pad Abort Test) | 6 Mayıs 2015 | Rampa İptal Testi, Florida'daki "Cape Canaveral" Hava Kuvvetleri İstasyonunda gerçekleşti | Başarılı.[114] |
| Dragon 2 Uçuş sırasında İptal Testi (In-Flight Abort Test) | 2015 içerisinde[115] | Uçuş sırasında İptal Testinin Kaliforniya'daki Vandenberg Hava Kuvvetleri üssünde yapılması planlanıyor.[82] | |
| SpaceX CRS-7 | 28 Haziran 2015[116] | Ticari mürettebat getirecek olan uzay aracının kenetlenebilmesi amacıyla UUİ kenetlenme noktalarını değiştirmek üzere gönderilecek olan iki adet NASA Kenetlenme Sistemi uyarlayıcılarının ilkini UUİ'ye ulaştıracaktı. | Görev başarısız. |
| SpaceX CRS-8 | 2 Eylül 2015[116] | Bigelow şirketinin Bigelow Harcanabilir Faaliyet Modülü- BEAM isimli modülünü basınçsız kargo bölümünde taşıyarak UUİ'ye ulaştıracak.[117] | |
| SpaceX CRS-9 | 9 Aralık 2015[116] | ||
| SpaceX CRS-10 | 2016[97] | ||
| SpaceX CRS-11 | 2016[97] | ||
| SpaceX CRS-12 | 2016[97] | ||
| SpaceX CRS-13 | 2017 | ||
| SpaceX CRS-14 | 2017 | ||
| SpaceX CRS-15 | 2017 | ||
| DragonLab Mission 1 | 2016[97] | ||
| Dragon insanlı görev test uçuşu | 2017 Aralık veya öncesi | İlk mürettebatlı Dragon test uçuşunun öngörülen en son tarihi.[118] | |
| DragonLab Mission 2 | 2018[97] |
Aşağıdaki özellikler SpaceX tarafından, NASA dışındaki, UUİ'ye gitmeyecek ticari uçuşlarda kullanılacak olan yenilenmiş Dragon kapsülleri için, SpaceX sipariş listesinde "DragonLab" adı altında yayımlanmıştır. NASA sözleşemeleri kapsamında Dragon kargo aracının özellikleri 2009 DragonLab veri belgesinde belirtilmemişti (datasheet).[6]
Dragon aracının uçuş bilgisayarlarını oluşturan elektronik donanım ve yazılım için "radyasyona-dayanıklı" bir tasarım kullanılmaktadır. Sistem, hataya-dayanıklı tasarım oluşturabilmek için, sürekli birbirlerini denetleyen, üç bilgisayar çifti kullanmaktadır. Radyasyon artışı ya da yazılım hatası durumlarında bilgisayar çiftlerinden birisi kısmi-yeniden-başlatma (soft-reboot) işlemini gerçekleştirir.[45] Ana uçuş bilgisayarlarını oluşturan altı adet bilgisayar da dahil olmak üzere, Dragon aracı toplamda 18 adet üç-işlemcili bilgisayar kullanmaktadır.[45]
Kargo
Mürettebat Taşınması
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
