Sıkı geçme, boyutları birbirinden farklı tasarlanmış parçaların, çeşitli tekniklerle birleştirildikten sonra parça arayüzü arasındaki statik sürtünme kuvveti ile bir arada kalan mekanik bağlantıdır.[1]
Geçme girişimi miktarına bağlı olarak, parçalar bir çekiçle vurularak birleştirilebilir veya bir hidrolik pres kullanılarak birbirine bastırılarak montaj tamamlanabilir.
Isıtma-soğutma yöntemleri uygulanarak montaj esnasında oluşabilecek zararlar engellenebilir. Uçak bağlantı elemanlarında yorulma ömrünü iyileştirmek için sıkı geçmeler yaygın olarak kullanılır. Endüstride sıkı geçmeler, yaygın olarak mil-delik bağlantılarına uygulanır.
Geçme sıkılığı
Geçme sıkılığı, parçaların birbirlerine göre boyutsal farkları veya girişim miktarları ile kontrol edilir.
Boşluklu geçme, sıkı geçme, presle geçme gibi çeşitli uyum güçleriyle sonuçlanacak parça boyutları hesaplamak için formüller[2] mevcuttur.
Sıkı geçmenin değeri, hangi malzemenin kullanıldığına, parçaların geçme yüzeylerindeki boyut farkına ve ne derecede sıkılığın istendiğine bağlıdır. Bu tür değerler, geçmişte birçok standart uygulama için zaten hesaplanmıştır ve mühendisler için yeniden türetme ihtiyacını ortadan kaldıran tablolar biçiminde mevcuttur. Ancak, hassas ve riskli uygulamalar için yine de hesaplanmaları ve test edilmeleri gereklidir.
Montaj
Büyük boyutlu bir şaftı küçük boyutlu bir deliğe monte etmek için bazen kombinasyon halinde kullanılan iki temel yöntem vardır: dışarıdan kuvvet uygulama (genellikle presleme) ve termal genleşme veya büzülme.
Kuvvet Uygulama ile Montaj
Pres montajı, parçaları çok büyük miktarda kuvvetle birbirine bastırabilen preslerle sağlanır. Presler genellikle hidroliktir, ancak elle çalıştırılan küçük presler (mafsal presleri gibi) bir kriko veya bir kremayer ve pinyonu hareket ettiren bir dişli redüksiyonu tarafından sağlanan mekanik güçle çalışabilir. Hidrolik preslerde uygulanan kuvvet miktarı, en küçük parçalar için birkaç Newton'dan en büyük parçalar için yüzlerce Newton'a kadar çıkabilir.
Şaftların ve deliklerin kenarları yivlidir (eğimlidir). Pah kırmalar, presleme hareketi için bir kılavuz oluşturur, pres kuvvetini deliğin çevresinde eşit olarak dağıtmaya yardımcı olur, parçaların birbirlerine merkezlenmelerini ve sıkıştırmanın birdenbire yerine kademeli olarak gerçekleşmesini sağlar, böylece presleme işleminin daha yumuşak olmasına, daha kolay kontrol edilmesine yardımcı olur. Tren tekerlek takımlarının yatak değişimi sırasında, tekerlekler akslara kuvvetle bastırılır.
Termal genleşme veya büzüşme
Çoğu malzeme ısıtıldığında genleşir ve soğutulduğunda büzülür. Dış parçalar ısıtılır ve sıcakken yerine monte edilir, ardından soğumaya bırakılır ve soğutulan dış parça eski boyutuna geldiğinde iç ve dış parça arasındaki yüzeyde basınç oluşur. Arayüzde oluşan basınç ve yüzeyler arası statik sürtünme katsayısı geçme bağlantısının mukavemetini belirler. Demiryolu aksları, tekerlekleri ve lastikleri tipik olarak bu şekilde monte edilir.
Malzemenin mekanik özelliklerini korumak açısından, ısıtmadan daha az riskli olduğu için genellikle soğutma tercih edilir. Örneğin sertleştirilmiş(karbür) bir dişlinin bir mile monte edilmesi, dişlinin çok fazla ısınması ve temperlenmesi riskinin mevcut olduğu durumlarda dişli malzemesi temperlenerek sertlik özelliğini yitirip yumuşayabilir dolayısıyla bu tür yan etkileri engellemek amacıyla dişli ısıtılmaz, mil soğutulur.
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
