Runik yazı

Runik yazı İlk Çağ Orta Asya toplumları, Türkler, Etrüskler, Macarlar ve vaktiyle Kuzey Avrupa ülkelerinde (İsveç, Norveç, Finlandiya, Almanya vs.) yaşayanlar tarafından kullanılmış bir yazı sistemidir.

Rök taşı, Futhark alfabesiyle yazılmış en uzun metni içeren yazıt,İsveç

Macar runik yazısı

16 harfe indirgenmiş Futhark alfabesi

Bu yazı sisteminin, Kuzey Avrupa ülkelerinde kullanılmış alfabesine runik alfabe ya da "futhark" adı verilir. Bu alfabeye verilen Futhark adı, alfabedeki ilk altı harfin kullanılmasıyla oluşturulmuş yapay bir addır ve İskandinav mitolojisindeki göksel yaşam kavramını ifade eder. Runik adı ise, maji ve kahinlikle ilgili görülen bu alfabeyi kullanmış eski Cermen dili halklarının (Angıllar, Vikingler vs.) Runlar (runes) adıyla anılmış olmasıdır. Run (rune) sözcüğünün Hint-Avrupa dillerindeki anlamı sırdır (mister).(Bu sözcükten türetilmiş "raunen" sözcüğü sırdan söz etmek, mırıldanmak anlamına gelir.)

Orhun alfabesiyle yazılmış Yenisey dikilitaşı

Futhark alfabesi olarak bilinen, Kuzey Avrupa’daki runik alfabe vaktiyle İskandinav ülkelerinde yaşayanların belirlediği 24 takımyıldıza denk düşecek şekilde 24 harflidir ki, bu halklardan Vikingler bu 24 takımyıldızın oluşturduğu hatta “run (rune) hattı” adını vermişlerdi. 24 harfli olan ilk Futhark alfabesinin MS 800 yılı civarında 16 harfe düştüğü düşünülmektedir.

Çoğu kaya üzerine yazılmış olan, Avrupa’daki runik yazıtlar MS 2. yüzyıldan 17. yüzyıla dek tarihlenmekte olup, sayıları 5.000’i aşmaktadır. Bunların çoğu İsveç’te,1000 kadarı Norveç’te ve 700 kadarı Danimarka’dadır. Grönland, İzlanda, İrlanda ve Britanya Adaları’nda da runik yazı metinlerine rastlanmıştır.

Björketorp taşı

Futhark'ın Ortaçağ'da kullanılan hali ve Latin alfabesindeki karşılıkları. Latin alfabesinin Etrüsk alfabesinden türetilmiş olup, dönüşümler geçirerek son halini aldığı kabul edilmektedir.

Unicode

Unicode evrensel kodlama endustri standardında runik harfler için de kodlar öngörülmüştür.

Runer Unicode.org sitesinde ilgili belge28 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF)
U+	0	1	2	3	4	5	6	7	8	9	A	B	C	D	E	F
16A0	ᚠ	ᚡ	ᚢ	ᚣ	ᚤ	ᚥ	ᚦ	ᚧ	ᚨ	ᚩ	ᚪ	ᚫ	ᚬ	ᚭ	ᚮ	ᚯ
16B0	ᚰ	ᚱ	ᚲ	ᚳ	ᚴ	ᚵ	ᚶ	ᚷ	ᚸ	ᚹ	ᚺ	ᚻ	ᚼ	ᚽ	ᚾ	ᚿ
16C0	ᛀ	ᛁ	ᛂ	ᛃ	ᛄ	ᛅ	ᛆ	ᛇ	ᛈ	ᛉ	ᛊ	ᛋ	ᛌ	ᛍ	ᛎ	ᛏ
16D0	ᛐ	ᛑ	ᛒ	ᛓ	ᛔ	ᛕ	ᛖ	ᛗ	ᛘ	ᛙ	ᛚ	ᛛ	ᛜ	ᛝ	ᛞ	ᛟ
16E0	ᛠ	ᛡ	ᛢ	ᛣ	ᛤ	ᛥ	ᛦ	ᛧ	ᛨ	ᛩ	ᛪ	᛫	᛬	᛭	ᛮ	ᛯ
16F0	ᛰ

Ayrıca bakınız

• Orhun Alfabesi

Kaynakça

Dış bağlantılar

• Doç.Dr. İsmail Doğan, Runik Yazının Gelişim Coğrafyası ve Yayılma Sahası^{[ölü/kırık bağlantı]}
• Runik Orhun Yazıtlarının tam metni11 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Futhark Alfabesinin Gizemi 10 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Göktürk Runik Yazısı8 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Göktürk Z damgassının kökeni3 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.