Risâletü'n-Nushiyye

Risâletü'n-Nushiyye (Arapça: رسالة النصحيّة), Yunus Emre'nin dinî nasihatler içeren mesnevi türünde Türkçe eseri.

Adı, "Nasihatler Kitabı" anlamına gelir. Yunus'un ilk eseri olan Dîvân'ndan sonra ikinci ve son eseridir. Risalenin sonunda yer alan "Söze tarih yedi yüz yediydi, Yunus canı bu yolda fidiydi" mısrasında 1307 veya 1308 yılında yazıldığı tarih düşme sanatıyla belirtilmiştir.

Nasihatname türünün Anadolu'daki ilk örneklerinden biri olan eser,^[1] bireyin nefsi ile başa çıkabilmesi için yaptığı mücadeleyi konu edinir.^[2] Eserde İslamiyet'in öne çıkardığı değerler Anadolu insanına sembolik bir dille, somutlamalar yaparak anlatılmıştır.^[3]

İçerik

Aruz ölçüsü ile yazılmış ahlakî ve öğretici, 573 beyitlik küçük bir mesnevidir. Başındaki fâ’ilâtün fâ’ilâtün fâ’ilün kalıbıyla yazılan 13 beyit dışında, mefâ’îlün mefâ’îlün fa’ûlün vezniyle yazılmıştır.

13 beyitlik başlangıçtan sonra kısa bir düz yazı vardır. Arkasından gelen manzum kısım ruh, nefis, kanaat, gazap, sabır, haset, cimrilik, akıl gibi konuların işlendiği "dâstân" adı verilen altı bölümden oluşur. Buradaki beyitler müfteilün müfteilün fâilün/-..-/-..-/-.- ölçüsüyle yazılmıştır.

Eserde alegori, kıssa, kişileştirme, konuşturma, anlatıcı çeşitliliği, bakış açısı gibi anlatım yöntem ve teknikler kullanılmıştır.^[4]

Konunun işlendiği asıl bölümde şair, insan gönlünü büyük bir ülkeye benzetmiştir. Bu ülkeyi ele geçirmeye çalışan "şeytanî (nefs)", "rahmanî (ruh)" iki sembolik sultan vardır. Adaletli, ulu bir sultan olan "Akıl" onlara yol gösterir. Her bölümde, kötülük içindeki insan, "Akıl"ın huzuruna çıkartılır ve doğru yolu bulur. Böylece gönül ülkesi kötülüklerden temizlenmiş olur.^[3] Yunus, bu şekle soyut kavramları somutlaştırır. Örneğin tevazû ve onun karşıtı olan kibir, dağ ve su sembolleri ile somutlaştırılmıştır.^[3] 13. yüzyılda önemli görülen ve insanların sahip olması istenen kanaat, tevazu, cömertlik ve doğruluk; dünya ve ahiret mutluluğunun kapısını açan anahtarlar olarak sunulmuştur.^[3]

Nüshaları

Eserin beş nüshası bulunmaktadır:

1. Bir nüsha Fatih Kitaplığında,
2. Bir nüsha Üsküdar Selimağa Kitaplığında,
3. Bir nüsha Beşiktaş Yahya Efendi Kitaplığında,
4. Bir nüsha Nur-i Osmani Kitaplığında,
5. Bir nüsha Taşbasması kitaplığındadır.

Konuyla ilgili yayınlar

• CİN, Ali (27 Aralık 2013). "Yunus Emre nin Risaletün Nushiyye si ve Divan ı Üzerine Yeni Bir İnceleme" (PDF). Mediterranean Journal of Humanities. 3 (2): 57-57. doi:10.13114/mjh/201322470. ISSN 2146-4812. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 22 Nisan 2021.