En İyi Sorular
Zaman Çizelgesi
Sohbet
Bakış Açıları
İnal (Çerkesya kralı)
Prensler Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Remove ads
İnal Nexw (Adigece: Инал Нэф; Kabardeyce: Инал Нэху) veya Büyük İnal, 1427-1453[1] yılları arasında Çerkesya kralı. Tüm Çerkes prensliklerini tek devlet altında birleştirmiştir.[2][3][4] Çeşitli seferler düzenledi ve devlet sınırlarını tüm yönlerde genişletti.[1][5] İnanışa göre İnal, Kabardey, Besleney, Çemguy ve Hatukay boylarının atasıdır.
Remove ads
İnal'ın lakabının (Nef/Nexu) kaynağı kesin olarak bilinmese de, bazıları Batı Çerkesçesinde "aydın" anlamına gelen Nef kelimesinden (Doğu Çerkesçesinde Nexu), bazıları ise tek gözünün kör olduğu ve bu sebeple Doğu Çerkesçesinde "kör" anlamına gelen Nexu kelimesinden geldiğini iddia etmektedir.[6] Batı Çerkesçesinde "kör" anlamına gelen kelime ise Neşu'dur.[7]
Remove ads
Biyografi
Özetle
Bakış açısı
İlk yılları
İnal'ın erken yaşamı hakkında pek bir şey bilinmiyor. Taman Yarımadası'nda Çerkes bir ailede dünyaya geldi ve bir soylu olarak büyüdü.
Yükselişi
İnal'ın yükselişinden önce Çerkesya'da yerleşik beylikler ayrı bir bölgesel yönetime sahipti ve organize bir yapı gelişmemişti. Timur-Çerkes savaşlarında Çerkesler Timur güçlerine direnmelerine rağmen[5] Çerkes bölgesi bu savaş sonucunda büyük yıkıma uğradı.[5] İnal başlangıçta Taman Yarımadası'nda araziye sahipti.[8] 1400'lerin başlarında, ağırlıklı olarak Khegayk klanından oluşan bir güç topladı ve birleşik bir Çerkes krallığı yaratma hedefini gerçekleştirmek için yola çıktı. Çerkes beylikleri birer birer İnal'ın eline geçerken,[9] İnal savaş ağaları ve aşiret reisleriyle savaştı ve onları yendi. İnal'ın yükselişi yerleşik Çerkes beylerini rahatsız etti ve İnal'a karşı çıkan 30 Çerkes boyundan oluşan bir konfederasyon, onunla savaşmak için bir ittifak kurdu. Mzımta Nehri yakınlarındaki bir savaşta otuz Çerkes lordundan oluşan koalisyon, İnal ve destekçileri tarafından mağlup edildi. On tanesi idam edilirken, geri kalan yirmi bey biat ederek İnal'ın yeni devletinin güçlerine katıldı.[1]
Fetihler
Kuban ve Doğu Çerkesya'nın Fethi
İnal, Batı Çerkesya'daki hakimiyetini sağlamlaştırdıktan sonra 1434'te Doğu Çerkesya'ya bir sefer düzenleyerek Kabarda eyaletini kurdu. 1438'de kuzeye yeni bir sefer düzenledi ve Ten Nehri boyunca Kuban Nehri'nin kuzeyindeki Çerkes yerleşimlerinin yakınındaki Tatar göçebelerini kovarak sınırlarını günümüzdeki Azov'a kadar genişletti.[5][10] Johannes de Galonifontibus, 14. ve 15. yüzyılların başında Çerkesya'nın sınırlarını kuzeye, Don'un ağzına kadar genişlettiğini anlatıyor.[11][12] Johannes de Galonifontibus'un tanımı, İnal'ın fetihleriyle örtüşmektedir. Fetihleri sonucu İnal, Çerkesya'nın tamamını[13][14] veya büyük bir kısmını[15] tek devlet altında birleştirmiş oldu.
Abhazya'nın fethi
Abhazya o zamanlar Abhazları asimile etmeye çalışan Megrel beyleri tarafından yönetiliyordu. İnal, Çerkesya'yı birleştirdikten sonra dikkatini Abhazya'ya çevirdi ve burada Abhaz klanları Ançabadze ve Şervaşidze ona biat etti. Birlikte muhalif Megrelleri yendiler ve Kuzey Abhazya'yı Çerkesya ile birleştirdiler. Abhaz halkı, İnal'ın hükümdarlığını tanıdı ve İnal, Abhazya'daki hakimiyetini kesinleştirdi.[5][16][17][18] Gürcü Kronikleri, İnal'ın Megrellere karşı Çerkesler ve Abhazlara önderlik ettiğinden bahseder.[19][20] Bu anın bir simgesi olarak İnal'ın heykeli bugün Abhazya'da duruyor. Abhazya bayrağındaki yıldızlardan biri, İnal'ın mezarı olduğu düşünülen İnal-Kuba'yı temsil ediyor.[21]
Reformlar
Yönetim
İnal, iktidarını kurduktan sonra reformlar yaparak, aşiretleri örgütleyerek ve Çerkes eyaletlerini yönetmek için ihtiyar mahkemeleri kurarak önlemler almaya başladı. Malını dört ilçeye ayırdı: Kabarda, Beslan, Çemguy ve Jane-Hatukay. 40 yargıçlık kurumunu tanıttı. Fakat ölümünün ardından devlet yeniden parçalanarak feodal prensliklerin yönetimine girdi.[17][22]
Şencır şehri
İnal, etkili genişlemelerle tüm Çerkes topraklarını ele geçirdikten sonra, Büyük Prens/Kral ünvanını alarak Çerkesya Büyük Prensliği'ni ilan etti.[2][14][15] İnal'ın yeni devletinin başkenti, İnal'ın doğup büyüdüğü Taman bölgesinde kurulan Şencır şehri oldu.
Peter Simon Pallas ve Julius von Klaproth tarihte Şencır şehrine dikkat çeken ilk araştırmacılar olmakla birlikte, ikisi de Şencır şehrini benzer şekilde tanımlamıştır.[23] Onlara göre, Şencır, Surlar ve hendekler ile çevrili bir dörtgen şeklindeydi ve dört kapısı vardı, bu sebeple Roma mimarisini andırıyordu.[24] Kuzeyde düşmana karşı avantaj kazanmak için sahte tepeler yapılmıştı.[25] Klaproth, Şencır şehrinin kalıntılarını ziyaret ederek Çerkes büyükleriyle tanıştı ve şehirle ilgili detaylı bilgi topladı.[26] Öğrendiği bilgilere göre, Şencır, Anapa'ya yakın bir bölgedeydi.[27][28]
| “ | "Psif ve Nefil arasında, surlar ve hendeklerle kaplı ve bir Roma kampını andıran dört çıkışlı bir dörtgen bulunmaktadır. Duvarların ve hendeklerin kalıntıları hala görülebilir ve yaklaşık yarım Alman mili (3 km) çapında doğuya uzanır. Kuzeyde, Kuban bataklıklarına doğru sur olarak kullanılabilecek birkaç höyük vardır. Efsaneye göre, burası eskiden prensin ikametgahıdır ve Shanjir olarak adlandırıldır. Çerkesler, atalarının burada yaşadığını ifade eder." | „ |
—Julius von Klaproth | ||
Şencır şehrinin tam olarak nerede olduğu bilinmese de, en desteklenen teori Klarapoth ve Pallas tarafından yapılan betimlemelere uyan Krasnaya Batareya bölgesi olduğudur.[27][29][30]
Ölümü ve kabri
İnal, 1453 yılında topraklarını oğulları ve torunları arasında bölüştürdü ve 1458 yılında öldü. Bunun ardından Çerkes prenslikleri oluştu.
Bir iddiaya göre, İnal, Kuzey Abhazya'da ölmüştür. Burası günümüzde İnal-Quba olarak bilinir ve Pshu bölgesinde bulunur.[31] Çoğu kaynak bu teoriyi kabul etse de alternatif teoriler de vardır.[6]
Rus kaşif ve arkeoloji uzmanı Evgeniy Dimitriyeviç Felitsin'e göre, İnal'ın mezarı Abhazya'da değildir. 1882'de yayınlanan bir haritada, Felitsin, İnal'a büyük önem vermekle beraber onun mezarını Abhazya'da değil, Karaçay-Çerkesya'da bulunan İspravnaya bölgesine yerleştirmiştir. Bu bölgede, antik heykeller, höyükler, mezarlar, kiliseler, kaleler ve surlar olduğunu, İnal gibi birisi için ideal bir kabir olacağını eklemiştir.[6][32]
Remove ads
Ataları
| Abdun-Han | |||||||||||||||||||
| Kess | |||||||||||||||||||
| Adu-Han | |||||||||||||||||||
| Hurıfel | |||||||||||||||||||
| İnal | |||||||||||||||||||
Mirası
Sonraki yüzyıllarda Çerkes ve Abhaz prensleri İnal'ın torunları olduklarını iddia ettiler ve onu kendi ataları olarak gördüler. İnal'ın adı Kafkasya'daki birçok yere verilmiştir. İnal adıyla ilişkilendirilen yer adları Adigey, Krasnodar Bölgesi, Kabardey-Balkar, Karaçay-Çerkes ve Abhazya'da bulunur. Çerkesya'nın Karadeniz kıyısında İnal Koyu bulunur. Kabardey-Balkar Cumhuriyeti'nin Zolsk bölgesinde, Kanjal Dağı'ndan çok uzak olmayan, Baksan Nehri ile Tyzyl vadileri arasında İnal Dağı (2990 m) vardır.[35] İnal isminin çeşitleri (Yinal, İnal, Yanal vb.) Çerkesler ve Abhazlar arasında yaygın isimlerdir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Remove ads