Porfirio Díaz (15 Eylül 1830 - 2 Temmuz 1915), Meksikalı asker ve devlet başkanı (1877-1880, 1884-1911). Güçlü bir merkezi yönetim kurarak ülkeyi 30 yılı aşkın bir süre diktatörlükle yönetti.
 |
| Porfirio Díaz | |
|---|---|
 | |
| 33. Meksika Devlet Başkanı | |
| Görev süresi 1 Aralık 1884 - 25 Mayıs 1911 | |
| Yerine geldiği | Manuel González Flores |
| Yerine gelen | Francisco León de la Barra |
| Görev süresi 17 Şubat 1877 - 1 Aralık 1880 | |
| Yerine geldiği | Juan N. Méndez |
| Yerine gelen | Manuel González Flores |
| Görev süresi 28 Kasım 1876 - 6 Aralık 1876 | |
| Yerine geldiği | José María Iglesias |
| Yerine gelen | Juan N. Méndez |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | José de la Cruz Porfirio Díaz Mori 15 Eylül 1830 Oaxaca, Oaxaca, Meksika |
| Ölüm | 2 Temmuz 1915 (84 yaşında) Paris, Fransa |
| Partisi | Liberal Parti |
| Mesleği | Asker, siyasetçi |
| Dini | Katolik |
İber-Yerli melezi (Mestizo) olan Díaz orta hâlli bir aileden geliyordu. On beş yaşında rahiplik eğitimi görmeye başladı, ama ABD ile Meksika arasında savaş (1846-1848) patlak verince, öğrenimini yarıda bırakarak orduya katıldı. 1849'da, geleceğin devlet başkanı Benito Juárez'in özendirmesiyle hukuk öğrenimine başladı. Daha sonra askeri başarılarıyla kendini gösterdi. Liberallerle, onların önerdiği reformlara karşı olan Muhafazakârlar arasındaki Reform Savaşı'na (1857-1860) ve Avusturya arşidükü I. Maximilian'ın Meksika imparatoru ilan edilmesi üzerine Fransızlara karşı başlatılan direniş hareketine katıldı.
Barışın ardından ordudan ayrılarak Oaxaca'ya dönen Díaz bir süre sonra Benito Juárez yönetiminden hoşnutsuzluk duymaya başladı. 1871'de Juárez'in yeniden devlet başkanı seçilmesine karşı çıkarak, protesto hareketleri başlattıysa da hiçbir sonuca ulaşamadı. Juárez'in ertesi yıl ölümü üzerine devlet başkanı olan Sebastían Lerdo de Tejada'ya karşı da muhalefetini sürdüren Díaz, 1876'da bir ayaklanmaya önderlik etti. Ayaklanma başarısızlığa uğrayınca Amerika Birleşik Devletleri'ne kaçtı, ama altı ay sonra Meksika'ya geri döndü. Kasım 1876'da hükûmet kuvvetlerini Tecoac Çarpışması'nda yenip, Lerdo de Tejada'yı devirdikten sonra Mayıs 1877'de devlet başkanı seçildi.
Başkanlığı
Başkanlığının ilk dört yılında iktidarını pekiştirmeye yönelik çeşitli düzenlemeler yaptı. Halkın refah düzeyinde ise belirgin bir yükselme olmadı; yönetime karşı ayaklanmalar bastırıldı. Díaz, daha önce Lerdo'nun iki dönem üst üste devlet başkanlığı yapmasına karşı çıkmış olduğundan seçimlere katılmadı; ama ardılı kendisi seçti. Yerine geçen General Manuel Gonzáles'in yönetiminden hoşnut kalmayınca, 1884'te yeniden adaylığını koydu ve devlet başkanı seçildi.
İzleyen 26 yıl boyunca askeri ruhlu, otoriter bir yönetim kurdu. Yerel ve bölgesel önderliği ortadan kaldırarak devlet memurlarının çoğunu doğrudan kendisine bağladı. Yasama Meclisine kendi dostlarının girmesini sağladı; mahkemeler üzerinde de sıkı bir denetim kurdu.
Díaz, farklı grupların çıkarlarını kollayarak ve bir çıkar grubunu ötekine karşı kullanarak iktidarını güvence altına aldı. Melezlere politik görevler vererek onların desteğini kazandı. Ayrıcalıklı Kreoller (sömürgelerde doğmuş ikinci kuşak İspanyollar) hükûmetin hacienda'larına (büyük malikane) el koymaması ve yönetim görevlerine getirilmeleri karşılığında Díaz'la işbirliği yaptılar. Bir ölçüde özgürlük tanınan Katolikler de Díaz'ın izlediği politikaya karışmadılar. Nüfusun üçte birini oluşturan Yerliler ise tümüyle ihmal edildi.
İktidara geldiğinde ülkenin fonlarının borçları ödemeye yetmeyecek durumda olduğunu gören Díaz, bu sorunun üstesinden gelebilmek için yabancı yatırımları özendirdi. Ama, yabancı yatırımlara tanınan büyük ayrıcalıklar hem ulusal sanayinin hem de Meksikalı işçilerin zarar görmesine yol açtı. Díaz'ın yabancı sermayeye yönelmesinde danışmanları Matías Romero ve José Y. Limantour (1893'ten sonra) etkili oldu; ülkede yollar, köprüler yapıldı, madenler açıldı, sulama projeleri geliştirildi. Ama bu gelişmelerden halk yararlanmıyor, karın büyük bölümüyle yurtdışına gidiyor ya da bir avuç varlıklı Meksikalının elinde toplanıyordu. 1910'a gelindiğinde, hükûmet gelirleri azaldığından borçlanma yoluna gidilmiş ve ekonomi bir çıkmaza girmişti. Ücretlerin düşmesi sık sık grevlere yol açıyor, aşırı yoksullaşan tarım işçileri borçlarını ödeyinceye kadar çiftlik sahiplerinin yanında köle olarak çalışmak zorunda kalıyordu.
Devrilişi ve sürgün
17 Şubat 1908'de Díaz, Pearson's Magazine dergisinden bir gazeteci ile yaptığı söyleşide emekliye ayrılacağını açıkladı. Muhalefet ve yönetim yanlısı gruplar uygun bir devlet başkanı adayı bulmak için hemen çekişmeye başladılar. Adaylar belirlenmek üzereyken Díaz emekli olmayacağını, ama aristokrat olmakla birlikte demokrat eğilimli bir reformcu olan Francesco Madero'nun seçimlere katılmasına izin vereceğini açıkladı. Madero seçimleri kazanamadı, ama askeri bir ayaklanma başlatarak hükûmeti devirdi. Díaz, 25 Mayıs 1911'de devlet başkanlığından ayrıldı ve sürgüne gönderildi. 1915 yılında Paris'te öldü.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
