Pali Derlemesi

Pali Derlemesi, Pali Kanonu ya da Tipitaka, Theravada geleneğinde kabul edilen Pali dilindeki şekliyle korunmuş Budist yazmaların standart bir derlemesidir.^[1] Sözlü gelenekten aktarılmıştır yazmalardan oluşan derleme, Dördüncü Budist Konsey döneminde, MÖ 1 yüzyılda Sri Lanka'da^[2] bir araya getirilmiştir. Sri Lanka'ya Kuzey Hindistan'dan^[3] aktarıldığı düşünülen yazmalar, buradan diğer Theravada ülkelerine geçmiştir. Derleme günümüze kadar bütünlüğünü koruyan erken Budist yazmalardandır, ayrıca en eskilerinden biridir.^[4]

Tayland'da Pali Derlemesi'nin standart bir baskısı

Pali Derlemesi 19. yüzyıla kadar basılmamıştır; günümüzde ise elektronik formları bile bulunmaktadır.^[5]

Derleme, Pali dilinde pitaka (piṭaka, sepet) olarak adlandırılan üç genel kategoriye ayrılır. Bu nedenle de geleneksel olarak Tipitaka (Tipiṭaka; üç sepet) adıyla anılır. Üç pitaka şunlardır:^[6]

1. Vinaya Pitaka, rahip ve rahibelerle ilgili konuları ele alır.
2. Sutta Pitaka, çoğunluğu Buda'ya ve öğrencilerine atfedilen konuşmalar.
3. Abhidhamma Pitaka, felsefe, psikoloji, metafizik vb. konular

Kaynakça

1. Gombrich, Theravada Buddhism, 2nd edn, Routledge, London, 2006, sayfa 3
2. Encyclopedia of Religion, Macmillan, New York, sv Councils, Buddhist
3. Kimi araştırmacılar derlemelerin özgün dilinin Hindistan'ın kuzeyine ait olduğu göz önünde tutarak bu kanıya varmıştır. Bkn. Alexander Wynne, How old is the Sutta Pitaka?, St. Johns' College, 2003
4. Harvey, Introduction to Buddhism, Cambridge University Press, 1990, sayfa 3.
5. Bechert & Gombrich, The World of Buddhism, Thames & Hudson, 1984, page 293
6. Gombrich, sayfa 4

Dış bağlantılar

• Access to Insight İngilizce çevirisi
• Ida B. Wells Memorial Sutra Library26 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Pali Text Society21 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Tipitaka Network4 Temmuz 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• The Pali Tipitaka Project5 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.