Ozon deliği

Ozon deliği, 1970'lerin sonundan beri kutuplar üzerindeki stratosferde (ozon tabakası) ilkbaharda görülen ozon hacmi düşüşünü ifade eder.

Antarktika üzerinde şu ana kadar görülen en büyük ozon deliğinin haritası (Eylül 2006).

Stratosferdeki bu olay dışında yine ilkbaharda troposferde de ozon delinmesi gözlenmektedir.

Ozon delinmesinin başlıca nedeni atomik halojenlerin ozon moleküllerini bozmasıdır.^[1] Bu halojen atomlarının başlıca kaynağı yapay halokarbonlardır (kloroflorokarbonlar - CFC, freonlar ve halonlar). Bu bileşikler yüzeyde salındıktan sonra stratosfere taşınır ve bozulma mekanizması başlar.^[2]

Halokarbon salınımının artmasıyla ozon deliğinin genişlediği gözlenmiştir. Ozon tabakası dünyaya ulaşan zararlı morötesi ışınları süzerek engellediği için ozon deliği dünya çapında endişe doğurmuş ve Montreal Protokolü ile ozona zarar veren gazların üretimi yasaklanmıştır. Ozon deliğinin cilt kanseri ve katarakt gibi hastalıkları artırdığından, bitkilere ve planktonlara zarar verdiği düşünülür.

Ayrıca bakınız

• Ozon Tabakasının Korunması Uluslararası Günü

Notlar

1. 3 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Part III. The Science of the Ozone Hole, erişim tarihi 3 Mayıs 2007
2. Andino, Jean M., http://www.sciam.com/article.cfm? Chlorofluorocarbons (CFCs) are heavier than air, so how do scientists suppose that these chemicals reach the altitude of the ozone layer to adversely affect it?, 21 Ekim 1999, Scientific American