Osmanlı'nın Fas seferi

Osmanlı'nın Fas seferi, 16. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun Fas'a düzenlediği birkaç seferden oluşur.

Osmanlı'nın Fas seferi
Tarih Ocak 1554, Mart 1576 Bölge Fes Krallığı, Fas Sonuç Osmanlı zaferi Osmanlı kuvvetleri Fez'i fethederek himayesi altına alır.[1][2] Osmanlı'nın Fas'ta geçici nominal olarak tanınması.[2][3][4][5][6][7][8]
Taraflar
1554 seferi Vattâsîler Osmanlı İmparatorluğu Cezâyir-i Garp Kuku Krallığı Debdou Eyaleti 1576 seferi Saadi Sultanlığı Abd el-Malik'in kuvvetleri Osmanlı İmparatorluğu Cezâyir-i Garp	Saadi Sultanlığı
Komutanlar ve liderler
Ali Ebu Hasan Mervan el-Malik I. Süleyman III. Murad Salih Reis Ramazan Paşa	Muhammed eş-Şeyh Muhammed el-Mutawakkil

Fes'in Ele Geçirilmesi (1554)

Arka plan

16. yüzyılın başlarında Fas, tek bir hanedan altında birleşmemişti ve Vattâsîler ile Saadiler arasındaki düşmanlık başladı. Bu düşmanlıktan dolayı Vattâsîler, Osmanlı İmparatorluğu'ndan askeri yardım istedi.

İlk himayelik

1545'te Kuzey Fas'taki Wattasid hükümdarı Ali Abu Hassun, Osmanlı padişahının tam yetkisini tanıdı, bir bağlılık mektubu gönderdi ve kendisini bir Osmanlı vasalı olarak Fez'i Osmanlı toprağı olarak ilan etti.^{[8][9][10][11]} Daha sonra 1549'da, Wattasidler Fez'i liderleri Muhammed eş-Şeyh komutasındaki Saadî rakiplerine kaptırınca Osmanlılar askeri olarak müdahale etmedi.^[9]

İkinci himayelik

Ayrıca bakınız: Fes'in Zaptı (1554)

Ebu Hasan'ın Osmanlılarla ittifakı nihayetinde 1554'te Fez'in alınmasına yol açtı. Louis de Chénier'e göre, Salih Reis'in kuvvetleri 4.000 askerden oluşuyordu ve Muhammed kül-Şeyh'in kuvvetleri 20.000'den fazlaydı ve Salih Reis'in ordusundan sayıca üstündü.^[12] Ernest Mercier'e göre Salih Reis'in birliklerinin sayısı 11.000, kül Şeyh'in kuvvetlerinin sayısı 40.000 idi.^[13] Salah Reis, Saadianları yenmeyi ve Fes'i fethetmeyi başardı ve Wattasid hükümdarı Ebu Hassun'u Osmanlıların bir tebası olarak tahta çıkardı.^[14]

Sonraları

Kabîliye'dekiler Osmanlılar'ın ve Berberiler'in çekilmesini talep ederek dört ay boyunca halka zulüm ederek Fes'de kaldılar. Fes'den çekilmesi üzerine Salih Reis, Saadi hükümdarına düşmanı Ali Ebu Hasan'a daha fazla yardım etmeyeceğine dair güvence verdi.^[15] Ali Ebu Hasan daha sonra ordusuna paralı askerler aldı. Ancak Vattâsîler, Osmanlı birliklerinin yardımı olmadan Tadla Savaşı'nda yenildiler ve Fes, Saadiler tarafından yeniden ele geçirildi.^[16]

Fes'in Ele Geçirilmesi (1576)

Saadi hükümdarı eş-Şeyh, Osmanlılar tarafından öldürüldükten sonra Abdülmelik ve kardeşi Fas'tan kaçtı. Abdülmelik sürgünü sırasında Osmanlı müesses nizamının bir üyesi oldu. III. Murad, Saadi tahtını kazanmasına yardım etme desteği karşılığında Abdülmelik tarafından Fas'ı Osmanlı himayesine alma teklifini kabul etti.^[17] III. Murad daha sonra Cezayir valisi Ramazan Paşa'ya Fas'ı işgal etmesini ve Abdülmelik'i Osmanlıya bağlı bey olarak tahta oturtmasını emretti.^[18][19]

Üçüncü himayelik

Ayrıca bakınız: Fes'in düşüşü

Ramazan Paşa, Abdülmelik ve Osmanlı ordusuyla birlikte Fes'e geldi, Fes kolayca fethedildi. Bu mağlubiyetin ardından Saadi hükümdarı Ebu Abdullah Muhammed, Marakeş'e kaçtı. Ancak Marakeş de fethedildi.^[1]

Abdülmelik, Osmanlı himayesi altında Fas'ın yönetimini üstlendi.^{[3][6][7][20][21][22]} III. Murad'ın adı Cuma namazında anıldı ve İslam dünyasındaki iki egemenlik simgesi olarak madeni paraların üzerinde yer aldı.^[23]