Mauna Loa Dağı
Hawaii'de bulunan aktif yanardağ Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Mauna Loa Dağı (İngilizce: Mount Mauno Loa), Amerika Birleşik Devletleri'de Büyük Okyanus adalarından oluşan Hawaii eyaleti'nin Big Island (Büyük Ada)'nın güneyinde yer alan Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içerisinde yer alan 4.169 metre rakımlı bir aktif kalkan volkan. Hawaii dili ile bu dağın "Mauna Loa" olan ismi "Uzun Dağ" anlamına gelmektedir.
 Mauna Loa Yanardağı | |
 | |
| En yüksek noktası | |
|---|---|
| Yükseklik | 4.169 m |
| Çıkıntı | 2.158 m |
| Koordinatlar | 19°29′00″K 155°36′00″B |
| Jeoloji | |
| Kayaç yaşı | Yaklaşık 1 milyon ile 700,000 yıl arasında[1] |
| Dağ türü | Kalkan volkan (faal) |
| Tırmanma | |
| İlk tırmanan | 1794 |
Mauna Loa Dağı Hawaii Adaları'nı oluşturan beş volkandan biridir. Hawaii adalarının en aktif volkanı olan Kilauea Yanardağı'nın çok yakın komşusudur. Mauna Loa Dağı'nın hacminin 75.000 km³ olduğu tahmin edilmiştir.[2] Bu hacmi ve kapladığı arazının yüzölçümü itibarıyla Mauna Loa Dağı Dünya'nın en büyük yanardağı olduğu belirtilmektedir.[3]
Jeoloji
Özetle
Bakış açısı
Hawai Büyük Ada'sında bulunan Mauna Loa Dağı'nın konumu
Hawai Büyük Ada'sı Landsat uydusu fotolarai mozayiği (en son lava akımları siyah)
Mauna Loa Yanardağı'nından çıkan lav püskürtülerinde silica kimyevi maddesi nispeten azdır. Bu nedenle çıkarttığı lava, patlayıcı olmayıp patlayıp havaya fışkırmadan yeryüzünden dağın yamaçlarında aşağı akmaktadır. Bu dağın yamaçlarının meyılleri nispeten çok dik değildir.
Mauna Loa Yanardağı'nın asgari 700.000 yıldır volkanik faaliyet gösterdiği ve deniz altında iken sonradan püskürmekle donan lavlar dolayısıyla 400.000 yıl önce deniz üzerine su yüzüne çıktığı belirtilmektedir. Fakat dagda en eski olarak tarihi tespit edilmiş kayalar 200,000 yıldan eski değildir.[4] Yanardağın magma kaynağı, Hawaii adalarının onlarca milyon yıl önce denizden ortaya çıkmasına neden olmuş olan 5000 km uzunlukta olan Hawaii-Emperor Denizaltı Sıradağları zincirinin üzerinde bulunan Hawaii Sıcak Noktası'dır. Bilimsel olarak şu anda geçerli olan jeolojik hipotez ve teorilere göre Büyük Okyanos tektonik levhası çok yavaş hareket etmekte olduğu için gelecek jeolojik dönemlerde, günümüzden 500.000 ila 1.000.000 yıl sonra, Mauna Loa Dağı bu "sıcak nokta"dan ayrılacaktır ve o zaman Mauna Loa Dağı ölü bir volkan haline geçeceği tahmin edilmektedir.[5]
Mauna Loa Hawaii adalarında bulunan beş yanardağdan en büyüğüdür. Bu yanardağlar Buyuk Okyanus tektonik levhası da bulunan "Hawaii sıcak noktası" üzerindedirler. Bunlardan en eskisi 1 milyon yıldan daha önce ortaya çıkmış olan Kohala Yanardağı'dır ve en genci 300.000 ile 600.000 yıl önce ortaya çıkan Kilauea Dağı'dır. Mauno Loa Dağı'nın ikinci genç yanardağı olarak, Kilauea'dan daha önce, 1 milyon ile 700,000 yıl arasında deniz altında ortaya çıkmaya başladığı tahmin edilmektedir. Bu yanardağlar ve "Hawaii Sıcak Noktası" Hawaii adalarından Rusya'ya ait Kuril Adaları ve Kamçatka Yarımadası yakınlarındaki derin "Kuril-Kamçatka Okyanus Çukuru"'na uzanan "Hawaii-Emperor denizaltı sıradağları" adı verilen Büyük Okyanus tabanında bulanan 5000 km kadar uzunlukta bir dağ silsilesine aittir. Bu dağ silsilesinin içinde olan Hawaii Sıcak Noktası üzerinde bulunan 5 Hawaii yanardağı'ndan başka bilimciler Hawaii Büyük Adası yakınlarında daha deniz üzerine çıkmamış olan ama büyümekte olan Lōʻihi Seamount adını verdikleri diğer bir (denizaltı) yanardağının da bulunduğunu bildirmişlerlerdir.[5]
Mauna Loa Dağı devamlı aktif yanardağ olup 400.000 yıl önce deniz yüzüne çıktıktan sonra zaman zaman büyük şiddetli püskürmelere sahne olmaktadır. 1843'te çok iyi gözlemlenip belgelenen püskürmeden sonra belgelenen 33 tane püskürme yapmıştır. Mauna Loa'nın en son püskürmesi 24 Mart-15 Nisan 1984'te olmuştur. Bu son püskürme hiçbir insan ve madde zayiatına neden olmamıştır. Fakat bu adada bulunan Hilo şehri 19. yüzyılda yanardağının püskürtüp dağdan aşağı akıp yayılan lava örtüsü üzerine kurulmuş olduğu bilinmektedir. 1926 ve 1950 püskürmeleri ise bazı köylerin üstüne yayılıp bu köyleri lav kayaları altında bırakmıştır.
Mauno Lao Dağı'nın bu yanardağ püskürmesi ve zayiat verme rizikosu doğurduğu için Dünya'daki en tehlikeli 16 yanardağını devamlı olarak gözlem altında tutan, "Onyılların Volkanları (Decade Volcanoes)" adlı bir uluslararası araştırma, gözlem ve ihbar kurumu kurulmuştur ve Mauno Lao Dağı bu 16 yanardağ listesi içindedir. ABD araştırma kurumları da bu yanardağ ile çok yakın ilgililerdir. "Hawaii Volkanik Gözlemevi" 1928'den beri bu yanardağı devamlı gözleme tabi tutmaktadır. Mauno Loa Dağı ve yakınında güneydoğusunda bulunan diğer bir aktif yanardağ olan Kilauea Dağı federal bir koruma idaresi bulunan Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içinde bulunmaktadır.
Resimler
Mauna Loa zirvesi uydudan
Mauna Loa Mokuaweoweo kalderası havadan
Mauna Loa yamaçlarında dönmüş lav akışları ve kul konileri
Karla kaplı Mauna Loa
Mauna Loa'dan aşağı lav akışı
Mauna Loa'nın 1984 patlamasında lav akışının önü
Kaynakça
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Wikiwand - on
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.