Laktik asit

Laktik asit, kimyasal formülü C₃H₆O₃ olan organik bir asittir. İzomerik iki formu vardır: L(+) laktik asit ve D(-) laktik asit. Laktik asit, birçok doğal süreçte ve mikroorganizmalar tarafından fermantasyon sırasında üretilir. Bu asit, sütte de doğal olarak bulunur ve bu nedenle "laktik" adını almıştır.^[6]

Lactic acid

Adlandırmalar
Tercih edilen IUPAC adı 2-Hidroksipropanoik asit[1]
Diğer adlar Laktik asit[1] Süt asidi
Tanımlayıcılar
CAS numarası	50-21-5  79-33-4 (L)  10326-41-7 (D)
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü
3DMet	B01180
Beilstein Referansı	1720251
ChEBI	CHEBI:422
ChEMBL	ChEMBL330546
ChemSpider	96860
ECHA InfoCard	100.000.017
EC Numarası	200-018-0
E numaraları	E270 (koruyucular)
Gmelin Referansı	362717
IUPHAR/BPS	2932
KEGG	D00111 C00186 C00256
PubChem CID	612
RTECS numarası	OD2800000
UNII	3B8D35Y7S4  F9S9FFU82N (L)  3Q6M5SET7W (D)
UN numarası	3265
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID7023192
InChI InChI=1S/C3H6O3/c1-2(4)3(5)6/h2,4H,1H3,(H,5,6)/t2-/m0/s1  Key: JVTAAEKCZFNVCJ-REOHCLBHSA-N
SMILES CC(O)C(=O)O
Özellikler
Kimyasal formül	C3H6O3
Molekül kütlesi	90,08 g mol−1
Erime noktası	18 °C (64 °F; 291 K)
Kaynama noktası	122 °C (252 °F; 395 K) at 15 mmHg
Çözünürlük (su içinde)	karışabilir[2]
Asitlik (pKa)	3.86,[3] 15.1[4]
Termokimya
Standart yanma entalpisi (ΔcH⦵298)	1361.9 kJ/mol, 325.5 kcal/mol, 15.1 kJ/g, 3.61 kcal/g
Benzeyen bileşikler
Diğer anyonlar	Lactate
Benzeyen carboxylic acids	Acetic acid Glycolic acid Propionic acid 3-Hydroxypropanoic acid Malonic acid Butyric acid Hydroxybutyric acid
Benzeyen bileşikler	1-Propanol 2-Propanol Propionaldehyde Acrolein Sodium lactate Ethyl lactate
Farmakoloji
ATC kodu	G01AD01 (DSÖ) QP53AG02
Tehlikeler
GHS etiketleme sistemi:
Piktogramlar	[5]
Tehlike ifadeleri	H315, H318[5]
Önlem ifadeleri	P280, P305+P351+P338[5]
Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
Bilgi kutusu kaynakları

"Ana madde: Laktik asit fermentasyonu"

Tarihi ve Keşfi

Laktik asit, 1780 yılında Carl Wilhelm Scheele tarafından keşfedilen, formülü CH₃CHOH-COOH ve kimyaca adı alfa hidroksipropanoyik asit olan, bir organik hidroksi asittir. 1881'de ticari olarak büyük ölçüde ekşimiş sütten elde edildi; bu yüzden süt asidi de denir. Sütte bulunan laktoz, laktik maya denilen bakteriler tarafından laktik aside dönüştürülür.

Her insanın vücudunda oluşan tabii bir organik bileşik olan laktik asit, kas, kan ve vücudun değişik organlarında bulunur. Laktat ile aynı anlamda kullanılır, laktat, laktik asidin sodyum (Na) ve potasyum (K) tuzudur.^[7]

Kimyasal Özellikleri

Laktik asit, bir hidroksi grubu ve bir karboksil grubu içeren bir alfa hidroksi asittir. Genellikle hafif sarı veya renksiz bir sıvıdır. Organik asitler ailesine aittir ve su içinde çözünürler. Laktik asit, genellikle laktik asit fermantasyonu adı verilen bir süreçte glukozun bakteri veya maya tarafından fermantasyonu sırasında oluşur.^[8]

Laktik asidin temel kaynağı, glikojen olarak adlandırılan, karbonhidratın yıkımı sonucu oluşan bir yan üründür. Anaerobik glikoliz sonucu pirüvat üretildiği zaman kas hücresi onu aerobik olarak enerji üretimine katmayı dener. Şayet, kas hücresi üretilen tüm pirüvatı kullanma kapasitesine (aerobik olarak) sahip değilse, pirüvat laktata dönüşür.^[9]

Üretim ve Kullanım

Laktik asit, gıda endüstrisinde yoğurt, peynir ve ekmek gibi fermente ürünlerin üretiminde kullanılır. Aynı zamanda kozmetik ürünlerde, ilaçlarda ve kimyasal sentezde de bulunabilir. Laktik asidin en yaygın kullanımlarından biri, polilaktik asit (PLA) adı verilen biyolojik olarak parçalanabilir bir plastik üretiminde kullanılmasıdır.^[10]

Sağlık ve Tıp Açısından Önemi

Laktik asidin vücutta birikmesi, laktik asidoz olarak bilinen bir duruma neden olabilir. Bu durum, vücudun yeterince laktik asidi metabolize edememesi sonucu ortaya çıkar. Laktik asit ayrıca, spor sırasında kaslarda biriken ve kısa süreli bir ağrıya neden olan bir metabolik yan üründür. Ancak normal şartlarda, vücut bu asidi enerji üretimi süreçlerinde kullanabilir.^[11]

Kaynakça

1. "CHAPTER P-6. Applications to Specific Classes of Compounds". Nomenclature of Organic Chemistry : IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. s. 748. doi:10.1039/9781849733069-00648. ISBN 978-0-85404-182-4.
2. Alman İş Güvenliği ve Sağlığı Enstitüsü'nün GESTIS Madde Veritabanındaki
3. Dawson RM (1959). Data for Biochemical Research. Oxford: Clarendon Press.
4. Silva AM, Kong X, Hider RC (October 2009). "Determination of the pKa value of the hydroxyl group in the alpha-hydroxycarboxylates citrate, malate and lactate by 13C NMR: implications for metal coordination in biological systems". Biometals. 22 (5): 771-8. doi:10.1007/s10534-009-9224-5. PMID 19288211.
5. Sigma-Aldrich Co., DL-Lactic acid.
6. GHOLAMRAHMANİ, Yasamin (13 Haziran 2023). "Nurtaç Ergün Atbaşı, Çağdaş Türk Tiyatrosunda Empati, Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık". Türkbilig. 2023 (45): 94-95. doi:10.59257/turkbilig.1314109. ISSN 1302-6011.
7. Bakırcı, Fatih; Köse, Ergun (11 Ağustos 2017). "Ekşi Hamurlardan Laktik Asit Bakterileri ve Mayaların İzolasyonu ve Tanımlanması". Akademik Gıda: 149-154. doi:10.24323/akademik-gida.333670. ISSN 1304-7582.
8. Klein, Günter; Pack, Alexander; Bonaparte, Christine; Reuter, Gerhard (1 Mayıs 1998). "Taxonomy and physiology of probiotic lactic acid bacteria". International Journal of Food Microbiology. 41 (2): 103-125. doi:10.1016/s0168-1605(98)00049-x. ISSN 0168-1605.
9. Juhn, Daniel; Grantham, Hedley (28 Mayıs 2014). "Sustainable Biofuel Crops Project, Final Report".
10. ERTÜRKMEN, Pelin (8 Mayıs 2023). "The use of some acid-tolerant lactic acid bacteria in the production of rose vinegar by the traditional method". Gıda ve Yem Bilimi Teknolojisi Dergisi. 0 (31): 12-22. doi:10.56833/gidaveyem.1364510. ISSN 1303-3107.
11. YİĞİT, Nalan Özgür; DİDİNEN, Behire Işıl; BAHADIR KOCA, Seval; DEMİR, Tülay (1 Aralık 2018). "The Effects of Lactic Acid Bacteria on Growth Performance of Fish". Süleyman Demirel Üniversitesi Eğirdir Su Ürünleri Fakültesi Dergisi. 14 (4): 365-370. doi:10.22392/egirdir.406328. ISSN 1308-7517.