Akyuvar

Akyuvarlar ya da lökosit olarak da adlandırılan beyaz seri kan hücreleri; ilikte ve lenf bezlerinde üretilirler. Bağışıklık sisteminin hücresel bileşenini oluşturan, vücudu bulaşıcı hastalıklara ve yabancı maddelere karşı korumaya koşullanmış hücrelerdir. Sağlıklı bir yetişkin insanın bir milyon hücreli kanında 4×10³–11×10³ adet, bir başka tanımla bir damla kanda yaklaşık 4.000 ilâ 11.000 arasında akyuvar bulunur.^[1]

Akyuvarlar 3 ana grupta toplanırlar:^{[2][3][4][5][6][7]}

Fagositoz yapan hücreler (fagositler)

Fagositoz: Bir fagosit önce bakteriyi yutar (sol resim); sonra da artıklarını dışarıya atar (sağ resim)

Canlı etkenleri ve yabancı gördükleri cisimleri/maddeleri yutarlar (fagositoz) ve eriterek ortadan kaldırmaya çalışırlar.

• Mikrofajlar (Granülositler; Granulocyte): Polimorf çekirdekli lökositler -- Nötrofil polimorflar, Eozinofil polimorflar, Bazofil polimorflar
• Makrofajlar: Monositler, Doku makrofajları

Lenfositler

Bir bölümü kanser hücreleri ve virüsleri ortadan kaldırmaya progamlanmış hücrelerdir. Bir başka bölümü ise canlı etkenlere özgü proteinlerin (antijen) ya da yabancı olarak algılanan antijen nitelikli maddelerin etkisini ortadan kaldırmaya programlanmış akyuvarlardır.

• T-lenfositleri: Hedeflerini eriten (sitotoksik) hücreler (CD8⁺); Yardımcı (helper) lenfositler (T_h, CD4⁺)
• B-lenfositleri
• NK hücreler

Plazma hücreleri

Plazma hücreleri (plasmosit) yabancı olarak (antijen)algılanan proteinlerin etkisizleştirilmesi için gereken karşı-maddeyi (antikor; immunoglobulin) üreten hücrelerdir.

Akyuvarlarla ilgili hastalıklar

Akyuvarlarla ilgili başlıca hastalıklar:^[2][3]

• Lökopeni, kandaki akyuvar sayısının azalmasıdır. Nötrofil sayısının azalmasına "nötropeni", lenfosit sayısının azalmasına "lenfopeni / lenfositopeni" nitelemesi yapılır.
• Lökositoz, kandaki akyuvar sayısının artmasıdır; daha çok nötrofil polimorfların artması için kullanılır. Lenfosit sayısının artışı "lenfositoz" tanımıyla açıklanır.
• Lösemi ve lenfoma türlerinde akyuvarların kontrolsüz biçimde çoğalmasıdır.

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 31 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2016.
2. Kumar V, Abbas AK, Aster JC. Robbins and Cotran Pathologic Basis of Disease. 9th edt., Elsevier Saunders, Philadelphia, 2015
3. Goljan EF. Rapid Review Pathology. 5th edt., Elsevier, Philadelphia, 2019
4. Tahsinoğlu M, Çöloğlu AS, Erseven G. Dişhekimleri için Genel Patoloji, Altın Matbaacılık, İstanbul, 1981
5. Blumenreich MS. The White Blood Cell and Differential Count. In: Walker HK, Hall WD, Hurst JW, editors. Clinical Methods: The History, Physical, and Laboratory Examinations. 3rd edition. Butterworths, Boston, 1990
6. Schmid-Schönbein GW, Skalak R, Sung KLP, Chien S. Human Leukocytes in the Active State. In: Bagge U., Born G.V.R., Gaehtgens P. (eds) White Blood Cells. Microcirculation Reviews, Volume-1. Springer, Dordrecht, 1982
7. Zon LI (editör). Hematopoiesis: A Developmental Approach. Oxford University Press, Oxford-New York-Melbourne, 2001