II. El-Alameyn Muharebesi

II. El-Alameyn Muharebesi
II. Dünya Savaşı Kuzey Afrika Cephesi
Avustralya ve Birleşik Krallık birliklerinin taarruzları.
Tarih 23 Ekim–5 Kasım 1942 Bölge El-Alameyn, Mısır Sonuç Müttefikler'in kesin zaferi
Taraflar
Birleşik Krallık Avustralya Yunanistan Krallığı Britanya Hindistanı Yeni Zelanda Güney Afrika Özgür Fransa ABD[1][2]	Almanya İtalya
Komutanlar ve liderler
Harold Alexander Bernard Montgomery	Erwin Rommel Georg Stumme Ettore Bastico
Güçler
220.000 kişi 1.029 tank 750 uçak (530 hizmette) 900 top[3] 1.401 Tanksavar topu	116.000 kişi 31 x Panzer II, 85 x Panzer III, 88 x Panzer III, 8 x Panzer IV, 30 x Panzer IV, 7 x Komando tanks, 278 x M13/40 Variant, 20 x "hafif" tank. 275 Alman (150) ve 400 Italyan (200) uçak 225 (130 hizmette) Alman orta sınıf bombardıman uçakları (İtalya ve Yunanistan üssülü)[4] 496 Anti Tank Guns[5]
Kayıplar
2.350 ölü[6] 8.950 yaralı[6] 2.260 kayıp[6] 500 tank[7] (300 repaired[6]) 97 uçak[6] 111 top[6] Total: 13,560[8]	Almanya: 1.149 ölü[9] 3.886 yaralı[9] 8.050 esir[9] 64 uçak[6] İtalya: 1.200 ölü[10] 1.600 yaralı[10] 22.071 esir[6] 20 uçak[6] Toplam: 37.956 259-450 tank[11][12] 254 top[11]

Öncesi

Rommel'in, 30 Ağustos 1942 günü Britanyalı 8. Ordu'nun Alam Halfe'deki savunmasına yönelik taarruzu, 6 Eylül 1942 tarihinde geri çekilmesiyle başarısız olmuştu.

General Montgomery, Eylül ve Ekim aylarında, Malta'da üslenmiş olan Britanyalı hava ve deniz unsurlarının, Rommel'in ikmal hattı üzerindeki ablukası dolayısıyla Alman-İtalyan birliklerinin çok az takviye alabildiklerini ve akaryakıt stoklarının ‘sınırlı’ olduğunu bilmektedir. Gerçekte, Rommel'in sadece üç günlük akaryakıt stoku vardır. Kendi birlikleri ise düzenli olarak takviye edilmektedir. Bu bağlamda Montgomery, saldırıya geçerek Alman-İtalyan birliklerini Kuzey Afrika'dan çıkartmaya karar vermiştir.

Montgomery’nin savaş planı

"Monty" lakabıyla anılan Birleşik Krallık Kara Kuvvetleri 8. Ordu komutanı General Bernard Montgomery, II. El Alameyn Muharebesi sırasında M3 Grant tankının top kulesinde (Kuzey Afrika, Kasım 1942). Arkasında dürbünle etrafını izleyen yaveri 1945'te çatışmada öldü.

Montgomery'nin planı, cephenin kuzey kesimindeki mayınlı arazide iki koridor açmaya dayanmaktadır. Hemen ardından Britanyalı zırhlı birlikleri bu koridorlardan geçerek Alman-İtalyan zırhlı birliklerini imha edecektir. Cephenin güneyinden taarruz eden birlikler ise, güney cephedeki Alman-İtalyan birliklerinin cephenin kuzeyine sevk edilmelerini önleyecektir. Montgomery'nin planı, on iki günlük ve üç evreli bir plandır. Girme, imha muharebeleri ve son taarruz.

Montgomery bu planı, Rommel'i yanıltacak bir dizi manevrayla desteklemiştir. 1942 yılının Ekim ayı boyunca, cephenin güney kesiminde siperler kazılmış ve bir akaryakıt boru hattı döşenmeye başlanmıştır. Ayrıca bu bölgeye maket tank ve jipler yerleştirilmiştir.

Muharebe

23 Ekim

Britanyalı tankları

Alman bölüğü Panzerjager-Abteilung 39

Alman Panzer Tankları

Cephenin kuzey bölümünde 23 Ekim 1942 günü gün ağarmadan Britanyalı topları hazırlık ateşine başlamışlardır. Hazırlık ateşi, 882 topun, her birinin yaklaşık 600 atışıyla 5 saat sürdürülmüştür. Ardından istihkam birlikleri, piyadenin yakın desteğinde mayın temizleme işlemlerine başlamışlardır. Almanların Şeytan bahçesi adını verdikleri, çeşitli bubi tuzakları ve mayınlarla döşeli bu arazide 8 km'lik bir yolun açılmasına çalışılmıştır. Mayınlı arazinin derinliği yüzünden, çok dikkatli sürdürülmesi gereken bir işlemdir bu.

Britanyalı 30. ve 10. Kolorduları'nın, zırhlı birlikleri için geçiş bandı oluşturmaya yönelik bu saldırısı esnasında, cephenin güney kesiminde ise Britanyalı 13. Kolordusu'nun yanıltıcı taarruzu, Alman 21. Panzer Tümeni'nin ve İtalyan Ariete Zırhlı Tümeni'nin cephe hattına yapılmıştı.

Britanyalı 30. Kolordusu'nun giriştiği taarruz, çölde belirgin olamayan bir hatta kadar ilerlemeyi hedefliyordu ve bölge, Alman-İtalyan kuvvetlerinin en güçlü savunduğu bölgeydi. Saat 14:00 dolaylarında istihkamcılar tanklar için bir geçit oluşturmuşlardı. Beşyüz kadar Britanyalı tankı bu banda ilerledi ancak, yoğun toz ve trafik sıkışıklığı dolayısıyla hareketsiz kaldılar.

24 Ekim

24 Ekim 1942 sabahı Alman karargahı, bir hava taarruzuna uğramıştır. Bu hava saldırısında Alman birliklerinin iletişimi ciddi hasar görmüştür. Rommel o sıralarda Almanya'da olduğu için ona vekalet etmekte olan General Georg Stumme, hava saldırısı sırasında ölmüştür. Komutayı General Ritter von Thoma devralmıştır.

Britanyalı 30. kolordusu ilk mayınlı arazide çakılıp kalmıştır ve 10. Kolordu, gün boyu Alman-İtalyan mevzilerine binin üstünde çıkış yapan Müttefik hava akınlarına karşın ilerlemekte başarılı olamamıştır.

Britanyalı 51. Tümenine gün ağarırken taarruz eden panzerler, saat 16:00 dolaylarında bir ölçüde başarılı oldular. 15. Panzer Tümeni'nin panzerleri, toz bulutlarının ve arkalarına aldıkları güneşin de yardımıyla Kidney Sırtı'ndaki Avustralya Tümeni'ni geri attılar. II. El Alameyn Muharebesi'nin ilk büyük tank muharebeleri bugünün sonlarında yaşanmıştır. Yüzün üzerinde tankın giriştiği bu çatışma gece karanlığına dek sürmüş ve iki taraf da yarıya yakın tankını bu çatışmalarda kaybetmiştir. Piyadeye karşı tankların sürdürdüğü bu muharebeler iki gün boyunca sürmüş, ağır piyade kayıplarına karşın Birleşik Krallık birlikleri Kindey Sırtı'nı elde tutmayı başarabilmişlerdir.

25 Ekim

Rommel, 25 Ekim 1942 akşam saatlerinde karargahına dönmüştür. Ordunun durumunu incelemiş ve İtalyan Trento Tümeni'nin yarı mevcudunu yitirdiğini, 164. Hafif Tümen'in de iki taburunu yitirdiğini görmüştür. Diğer birlikler de büyük baskı altındadır ve günlük istihkaklar, ikmal zorluları nedeniyle yarıya indirilmiştir ve tüm ordu için üç günlük akaryakıt stoğu kalmıştır.

26 Ekim

Britanyalı 8. Ordusu'nun taarruzu durmuştur. Churchill, "Savaşı kazanacak bir General bulmak gerçekten olanaksız mı" demektedir. Rommel 26 Ekim günü Tel al-Eissa yakınlarından bir karşı saldırı başlatmıştır. Bu karşı saldırıyla Rommel, tüm tanklarını Kidney tepesi civarından savaşa sürerek önceki pozisyonunu yeniden kazanmayı amaçlamaktadır. Tüm hava ve kara gücünü bölgede toplayarak 21. Panzer Tümeni'ni ve İtalyan Ariete Zırhlı Tümeni'ni Rahman yolunun güneyi boyunca taarruza geçirmiştir. Ancak ileri harekât akaryakıt sıkıntısı yüzünden durmuş, açık arazide Britanyalı hava akınlarına maruz kalmıştır.

Bununla birlikte 8. Ordu, Alman-İtalyan birliklerinin tank kayıplarına karşın başarılı olamadılar. Her ileri harekâtleri tanksavar topları tarafından durduruldu.

Bir Beaufort torpido bombardıman uçağı filosu, Tobruk limanından bir tankeri batırmış ve Rommel'in son ikmal umudunu da boşa çıkarmıştır.

2 Kasım

2 Kasım'da başlayan bu evrede düşman zırhlılarının imhası hedeflenmiştir. Düşman açık alanda savaşmaya zorlandı. İstila edilen ikmal hatları ve taarruzlar sonucu Mihver güçleri akaryakıtı azalmıştı ve düşman ordusu dağılmıştı. Tüm çabalarda amaç, Rahman sırtı boyunca Tel el-Agakir'deki Mihver savunmasıydı.

Bu saldırı yedi saat süren hava taarruzlarıyla başladı. Hava taarruzlarının hedefi Tel el-Agakir ve Sidi Abddal-Rahman bölgesiydi. Hava taarruzunun ardından 4,5 saat süren, 360 topun, 15.000 top mermisi harcayarak sürdürdüğü baraj ateşi başlamıştır.

Yoğun hava saldırılarına karşın ateşi sürdüren Alman 88'likleri 128 Britanyalı tankından 102 sini imha etmişlerdir. Öğleden sonra 120 Alman ve İtalyan tankı saldırıya geçmiştir. 2. El Alameyn Muharebesi'nin son tank savaşı Agakir Sırtı'ndaki bu tank savaşıdır.

3 Kasım

3 Kasım'da Rommel Hitler'e bir mesaj göndererek durumun ümitsizliği nedeniyle geri çekilme onayı ister, ama red edilir. Aynı gün General von Thoma, komuta ettiği tüm tankların imha olduğu bir savaşın sonunda esir düşmüştür.

Direnmeye çalışmanın tüm birliklerin kaybedilmesi anlamına geleceğini bilen Rommel, Hitler'in emrine karşın geri çekilme emri vermiştir.

4 Kasım'da İngiliz 3 zırhlı tümeni Alman-İtalyan hatlarını yarmışlardır.

Not

1. Maurer 1983, s. 120.
2. Latimer 2003, ss. 249–250.
3. Playfair, p.9
4. Playfair, p.3
5. Playfair, p.10 - 68 x 7.65cm, 290 x 5cm Pak 38, 138 x 88 Flak guns
6. Playfair, p.78
7. Carver and Playfair state nearly 500 tanks taken out of action, while Barr claims at least 332
8. Playfair, p.78 - breaks the Allied casualties down: British Troops 58%, Australians 22%, New Zealanders 10%, South Afrians 6%, Indians 1%, Allies 3%
9. Barr, Niall, p.404
10. Watson, p.27
11. Barr, p.404, he states these losses as Axis tanks and guns and does not break them down between German and Italian.
12. Watson, p.27, claims 450 Axis tanks were destroyed, but does not break them down between German and Italian.

İlgili Filmler

• 'The Desert Fox', (1951)
• 'Der Stern von Afrika (İngilizce: The Star of Africa)', (1957)
• 'Tobruk', (1966)
• 'La Battaglia di El Alamein', (1968)
• 'El Alamein (İngilizce: The Line of Fire)', (2002)

• 
  Die Position der Kräfte am 23. Oktober 1942
• 
  23. Oktober 1942 10h – Der alliierte Angriff beginnt
• 
  24. Oktober 1942 18h – Gegenangriff der Panzerdivisionen Rommels
• 
  25. Oktober 1942 12h – Die 1st Armoured Division und 51st Highland Division greifen die 164. leichte Division an
  25. Oktober 1942 13h – Die 7th Armoured Division greift die 185. Fallschirmjägerdivision "Folgore" an
• 
  25. Oktober 1942 15:30h – Die 133. Panzerdivision "Littorio" und die 15. Panzerdivision greifen die 1st Armoured Division an
  Die 7th Armoured Division stoppt ihren Angriff auf die "Folgore"
  25. Oktober 1942 21:30h – Die 9th Australian Division greift die 164. leichte Division an
• 
  25. Oktober 1942 22:30h bis 3h – Die 7th Armoured Division, die 44th Infantry Division, 50th Infantry Division und die freie französische Brigade greifen die "Folgore" von drei Seiten an
• 
  26. Oktober 1942 8h – Das 7. Bersaglieri Regiment greift die 9th Australian Division an
  26. Oktober 1942 17h – Die 51st Highland Division erobert Kidney Ridge – weitere Angriffe bleiben in Gegenangriffen der "Littorio" stecken
  26. Oktober 1942 17:30h – Die 2nd New Zealand Division und 1st South African Infantry Division greifen die 102. motorisierte Division "Trento" an.
• 
  Nacht vom 26. Oktober auf den 27. Oktober 1942 – Beide Seiten repositionieren ihre Truppen
• 
  27. Oktober 1942 8h – Die 15. Panzerdivision, 21. Panzerdivision und "Littorio" Division greifen die 51st Highland Division an, können jedoch Kidney Ridge nicht zurückerobern
  27. Oktober 1942 10h – Das 7. Bersaglieri Regiment versucht vergeblich die 9th Australian Division von Hügel 28 zu vertreiben
  Die 44th Infantry Division liefert sich Gefechte mit der "Folgore"
  Die 7th Armoured Division wird nach Norden verlegt
• 
  28. Oktober 1942 10h – Die 9th Australian Division versucht westlich von Hügel 28 die Front zu durchbrechen
  Die "Trento" Division fällt unter schweren Angriffen der 1st South African und 4th Indian Division zurück. Der 21. Panzerdivision und "Littorio" Division gelingt es durch Gegenangriffe die Front zu stabilisieren
  Die 2nd New Zealand Division positioniert sich hinter der 9th Australian Division
• 
  29. Oktober 1942 – Die 9th Australian Division gibt den Versuch westlich von Hügel 28 einen Durchbruch zu erzwingen auf
  Rommel reorganisiert seine Truppen
• 
  31. Oktober 1942 23h – Operation Supercharge beginnt: Die 9th Australian Division versucht eine Bresche in Rommels Front für die nachrückende 2nd New Zealand Division zu schlagen.
  Die 9th Australian Division scheitert und zieht sich auf ihre Ausgangsposition zurück
  Supercharge wird um 24h verschoben
• 
  2. November 1942 1h – 2nd New Zealand und 1st Armoured Division greifen nach Süden an und zwingen die 102. motorisierte Division "Trieste" zum Rückzug
  2. November 1942 9h – 15. und 21. Panzerdivision treten zum Gegenangriff an – Panzerschlacht von Tel el Aqqaqir
  Rommel befiehlt die 132. Panzerdivision "Ariete" nach Norden.
  2. November 1942 22h – Die südlich Tel el Aqqaqir stehenden Divisionen "Trento", "Bologna", "Pavia", "Brescia" und "Folgore" sowie die Fallschirmjägerbrigade "Ramcke" beginnen mit dem Rückzug
• 
  3. November 1942 – Rommels Truppen ziehen sich geordnet zurück
• 
  3. November 1942 – Auf Befehl Adolf Hitlers stoppt Rommel den Rückzug
• 
  4. November 1942 7h – Die 9th Australian, 2nd New Zealand, 1st Armoured, 7th Armoured und 10th Armoured Division greifen auf breiter Front an
  1st Armoured und 10th Armoured brechen als erste durch und stoßen der Küste entlang vor
  2nd New Zealand bricht Richtung Fuka durch und vernicht auf dem Weg die Divisionen "Trento" und "Bologna"
  7th Armoured bricht durch, umzingelt und vernicht die Panzerdivision "Ariete"
  Die Truppen der Achse beginnen eine unkontrollierte Flucht nach Westen