Huşeng

Giriş

Huşeng (Farsça: هوشنگ) İran'ın milli destanı Şehname'de geçen efsanevi kral ve İran'ın üçüncü Key'i. Kendisi İran'ın ilk hükümdarı olan Kiyumers'in (Farsça: کیومرث) torunudur. Babası Siyamek'in (Farsça: سیامک) Dahhak tarafından öldürülmesi üzerine Dedesi Kiyumers'in yönlendirmesiyle Dahhak'tan intikamını alır. Avesta'da da ismi geçen Huşeng ''iyi evler veren, sağlayan gibi manalara gelir.

Şehname'de Huşeng

Dünya'da ilk hükümdarlık tahtı Kiyumers'e nasip oldu derler.^[1] Onun zamanında insanlar ilk dağların içinde oturdu. Yeryüzüne insanca yaşamayı getiren de odur. Kiyumers'in Siyamek adında bir oğlu olur. Dahhak ismindeki Şeytan ise sürekli Siyamek'i kıskanırdı. Siyamek bir ordu toplayıp üzerine yürüyünce Dahhak oğlu Çıplak Devi ona karşı yolladı. İki taraf savaşırken Dev Siyamek'i öldürür. Siyamek'in bir oğlu vardı, Sarayda vezirlik yapıyordu. Kiyumers onu çağırarak intikam alması için ona nasihat eder. Arkada Kiyumers önde Huşeng büyük bir ordu ile Kara Dev'i mağlup ederek babasının intikamını aldı ve ardından hükümdarlık tahtına oturdu. Şehname'de Kırk yıl Padişahlık yaptığı söylenen Huşeng zamanında demir taştan ayrıldı ve esas bir madde olarak kullanılmaya başlandı. Demircilik sanatını icad ederek keser, testere ve balta yaptı. Yerleşik hayata geçip ekin ekmeyi öğretti.

Firdevsi'nin anlattığına göre ''Araplar taşı kendilerine nasıl mihrap edindilerse, onlar da güzel renkli ateşe karşı tapınırlardı.'' Ateşi ilk bulan kişi de Huşeng'tir. Bir gün dağlara giden Huşeng orada Siyah bir varlık görür. eline aldığı taşı ona atınca taş başka bir taşa sekerek kıvılcım çıkardı ve ateş meydana geldi. Orda tanrıya şükredip ateşi kıble yaptı. Akşam bütün adamlarını geniş bir ateşin etrafında toplayan Huşeng o geçe işret edip Bayram ilan etti. ismini de Sede Bayramı koydu. Huşeng hayvanları da gruplara ayırarak hangisinin yenmesi gerektiğini hangisinin ne işte kullanılması gerektiğini öğretti. Kırk yılın sonunda Firdevsi'nin deyişiyle ''Eceli gelip'te ebedî hayata kavuşunca, tahtı bomboş kaldı.'' Yerine çok sevdiği oğlu Tahmurs geçti.^[2]

Kaynakça

1. Firdevsi'nin bu eseri yazarken en önemli kaynağı sözlü anlatılar olmuştur. etrafında şekillenen dini öğretilerden unsur da içeren Şehname'nin sözlü kaynakları arasında Mubitler ( Zerdüştlerde din adamı, Mecusi rahibi) ve Dihkan'lardır (Hatrı sayılır toprak sahibi kimseler).
2. Firdevsi, Şehname I. sf1-30