Himyer Krallığı

Himyar Krallığı (Arapça: مملكة حِمْيَر, Mamlakat Ḥimyar, Kıptîce: 𐩢𐩣𐩺𐩧𐩣, İbranice: ממלכת חִמְיָר), Arabistan'da Yemen'in güney yaylalarında kurulan bir krallık ve bu krallığın kurulduğu bölgenin adıdır. MÖ 110'a kadar, Kataban krallığına bağlıydı daha sonra ise bağımsız bir krallık olarak tanındı. Klasik kaynaklara göre, başkentleri, günümüz Sana'a şehrine yakın olan antik Zafar şehriydi. Himyer'in, beşinci yüzyılda nüfusu arttıkça hakimiyeti Sana'a'ya doğru genişledi. Krallıklarının kurulmasından sonra, Zü-Raydan kabilesinden krallar tarafından yönetildi. Krallığa Raydan adı verildi.^[1]

MS 3. yüzyılda Himyar Krallığı kırmızı ile gösterilmektedir.

Krallık, komşu Seba'yı yaklaşık MÖ 25'te (ilk kez), Kataban'ı yaklaşık MS 200'de ve Hadramut'u yaklaşık MS 300'de fethetti. Krallığın politik kaderi, Saba krallığının kesin olarak fethedildiği 280 yılına kadar bu krallıkla yakından ilişkili olmuştur.[5] Ardarda gelen istilalar ve Araplaştırma ile krallık, Aksum Krallığı'nın MS 530'da fethetmesiyle altıncı yüzyılın başlarında yıkıldı.

Himyarliler başlangıçta Vedd, Athtar, Amm ve Almakah dahil olmak üzere Güney Arabistan panteonunun çoğuna tapıyorlardı. Sonrasında Malkikarib Yuhamin'in (yaklaşık MS 375-400) saltanatından itibaren Yahudilik fiili devlet dini olarak kabul edildi. Yahudilik, başlangıçta üst sınıflar ve daha sonra nüfusun büyük bir kısmı tarafından benimsendi. Yerli Hristiyan krallar Himyer'ı 500'den 521-522'ye kadar yönetti, Hristiyanlık, 530'daki Aksum fethinden sonra ana din haline geldi.

Himyerlerin torunları, yani Zül-Kala ve Zül Asbah'ın soylu aileleri, erken dönem İslam Suriye'sinde önemli bir rol oynadılar. 638'de Humus'un fethi sırasında Müslüman ordusunun Güney Arabistan birliklerine liderlik ettiler ve Humus'u Güney Arabistan yerleşimi, kültürü ve siyasi gücü için bir merkez haline getirmeye katkıda bulundular. Liderleri, İlk Fitne'de (656-661) Halife Ali'ye karşı Muaviye bin Ebu Süfyan'ı desteklediler. Etkileri, 684'te Kuda'a kabile birliğine ve Emevi halifesi I. Mervan'a karşı Mercirahit Muharebesi'nde aldıkları yenilgiyle azaldı ve 686'da Hazir Muharebesi'nde liderlerinin ölümüyle neredeyse tamamen yok oldu. Bununla birlikte, Zilkale ve Zilbah üyeleri, Emevi yönetiminin geri kalan döneminde (661-750) vali, komutan, âlim ve dindar olarak farklı zamanlarda önemli roller oynadılar.

Himyer'e Yunanlar ve Romalılar Homerite Krallığı olarak adlandırdı. Komşu krallıklardan Saba MÖ 25'te, Kataban 200'de ve Hadramut 300 yılı civarında bu krallık tarafından fethedildi. 525 yılına kadar bölgesinden başat güç olan krallığın ekonomisi tarıma dayalıydı. En önemli ihraç ürünü Mir ağacı ve ondan elde edilen tütsüdür. Kuzey Afrika ile yakınlığı nedeni ile Roma İmparatorluğu'nun fildişi ihtiyacının bir kısmı burandan sağlanmıştır.

I. Dönem Himyerileri (MÖ 115 - MS 274)

Devlet kurulduğu dönemde ilk olarak kendinden önce bölgede var olan devletlerin devlet idare sistemini ve kültür anlayışlarını benimsemiştir. Kuruldukları ilk dönemde Ma'rib kentini başkent olarak kullansalar da daha sonra San'a şehrini kurmuşlardır. Bilinen en büyük hükümdarları Tubba'dır. Devletin ilk dönemi daha çok ticari örgütlenme çabası içinde geçmiş devlet ikinci döneminde büyük değişimlere uğramıştır.

II. Dönem Himyerileri (MS 274 - MS 525)

Devlet bu dönemde Roma'nın desteğini alarak askeri anlamda da genişlemeye ve güçlenmeye başlamıştır. İşte bu dönemde devletin bölgedeki rakipleri Habeşliler haline gelmektedir. Romanın desteğini Habeşliler tarafına çevirmesiyle Himyeriler Sasaniler tarafına geçerek bu devletten güç almaya başlamıştır. Dönem hükümdarı Ebu Kerib Yemen'e ve hatta Irak'a kadar devletini genişleterek güçlenmiştir. Ancak daha sonraki hükümdarlar bu gücü sürdürememiş Roma desteğindeki Habeşliler Yemen'i işgal etmiş dönemin kralı olan Zu Navas'ı öldürmüştür. Yerine geçen oğlu Seyf tutunamayarak Sasanilere sığınmıştır. Bu dönemden sonra bölgedeki yönetimsel istikrar sağlanamamıştır. Daha sonra istikrarı sağlayan Ebrehe Fil olayı'nın gerçekleşmesine neden olmuştur.