Günmerkezlilik

Günmerkezlilik veya Güneş Merkezli(lik), gökbilimde, Dünya ve diğer gezegenlerin Güneş'in çevresinde döndüğü bir astronomik modeldir. Geçmişte, Yer'in merkezde olduğu (geosantrizm) astronomik modele karşı olarak ortaya çıkmıştır.

Günmerkezli Güneş Sistemi betimlemesi.

Dünya'nın Güneş'in çevresinde döndüğü fikri ilk olarak M.Ö.300 gibi erken bir zamanda Sisamlı Aristarkus tarafından öne sürüldü. Fakat Orta Çağ'da bu fikir dikkate alınmadı. Bunun sebebi Helenistik çağdan sonra bilimsel bilginin değersizleşmesi ve Dünya'nin sabit olduğuna dair sağduyudan gelen çok güçlü kanıtların olmasıdır.^[1]

Günmerkezlilik 1543'te Kopernik'in Göksel Kürelerin Dönüşleri Üzerine kitabının yayınlanması ile tekrar tartışılmaya başlandı. Sonraki yüzyılda Kepler'in gezegenlerin eliptik yorüngelerde hareket ettiğini bulması ve Galileo'nun Yermerkezli modelle ters düşen teleskop gözlemleri (Jüpiter'in uyduları ve Venüs'un evreleri gibi) ile Günmerkezlilik tekrar en temel tartışma konularından biri haline gelmişti.

• 
  Sisamlı Aristarkus'un günmerkezlilik üzerine olan notları.
• 
  Aryabhata, 5. yüzyılda, ayrıntılı bir eliptik günmerkezli gezegen kuramı geliştirmiştir.
• 
  Kopernik, 16. yüzyılda günmerkezli gezegen modelinde büyük ilerleme sağlamıştır.
• 
  17. yüzyılda Galileo Galilei, günmerkezlilik görüşüne güçlü destek vererek Roma Katolik Kilisesi'ne karşı çıkmıştır.
• 
  Günmerkezliliğin (alt kesim) yermerkezlilik (üst kesim) ile kıyaslanması

Kaynakça

1. Kuhn, T. S. The Copernican Revolution: Planetary Astronomy in the Development of Western Thought. Cambridge: Harvard University Press, 1957. ISBN 0-674-17100-4