Harita mühendisliği

Harita mühendisliği, yeryüzünün tamamının veya bir parçasının çeşitli tekniklerle (uydulardan konum belirleme, lazer tarama, uydu görüntülerini işleme vb.) metrik anlamda ölçülmesi ve elde edilen iki ya da üç boyutlu mekansal verilerin bilgisayar ortamında işlenip değerlendirilmesi sonrası belirli standartlara veya prensiplere göre mekansal bilgi sistemi, harita ve planlara dönüştürülmesi, ayrıca konum ve (iç/dış) mekanla ilgili her türlü ölçüm, hesaplama, analiz ve görselleştirme çalışmaları ile ilgilenen mühendislik dalıdır.^[1]

Harita Mühendisliği, teknolojik gelişmelere açık, çağdaş teknolojiyi en iyi uygulayan mühendislik dallarından biridir. Harita ve Kadastro Mühendisliği ve Geomatik Mühendisliği, Türkiye'de bu meslek alanını tanımlamada kullanılan diğer isimlerdir. Yurtdışında jeodezi ve jeoenformatik mühendisliği, mekan mühendisliği (geospatial engineering) ve mekansal bilişim mühendisliği gibi adlarla da anılmaktadır.

Özetle, harita mühendisliğinin başlıca amacı; yaşadığımız yeryüzünü daha iyi anlamak, planlamak, düzenlemek, izlemek ve yönetmek için uydu, uzay ve bilişim teknolojileri gibi modern teknolojilere dayalı çeşitli mekansal tekniklerin geliştirilmesi ve kullanımı, ülke ihtiyaçlarına (planlama, kalkınma, imar, mülkiyet, savunma vb.), mühendislik projelerine ve topluma yönelik çeşitli haritaların ve mekansal verilerin/bilgilerin üretimi, mekan veya arazi ile ilgili çeşitli uygulama alanlarına ait bileşenlerin yeryüzündeki (yer altı, yer üstü, deniz ve iç mekanlar dahil) yatay ve düşey konumunun hassas olarak belirlenmesidir.

Ana bilim dalları

Jeodezi

Jeo: yer, dezi: ölçme anlamına gelen iki kelimenin birleşmesiyle oluşur. Basit tanım olarak yer ölçmesi anlamına gelir. Genel bir ifadeyle, zamana bağlı olarak yerin şeklini, büyüklüğünü ve yeryuvarının gravite (ağırlık) alanını belirlemekle uğraşan bilim dalıdır. Yerin geometrik şeklinin belirlenmesi ve haritaya aktarılması matematiksel jeodezinin, gravite alanının belirlenmesi fiziksel jeodezinin konusudur.

Fotogrametri

Fotogrametri eski yunancadaki Photos+Grama+Metron (Işık+çizim+ölçme) kelimelerinden oluşan ve ışık ile çizerek ölçme anlamına gelen bir kelimedir.

Fotogrametri anabilim dalında hava fotogrametrisi ve yersel fotogrametri uygulamaları yapılmakta ve eğitimleri verilmektedir. Fotogrametri anabilim dalı'nın araştırma ve eğitim konularından bazıları şunlardır:

• Fotogrametri
• Uzaktan algılama
• Görüntü işleme
• Lazer tarayıcılar (yersel ve havadan)
• Hava kameraları (klasik ve dijital)
• Sensör tabanlı mekansal veri üretimi
• Görüntü bazlı mekansal veri analizi
• Radar verilerinin işlenmesi ve analizi
• Mekansal nesne çıkartımı

Ölçme tekniği

Uygarlık ilerledikçe ve insanlar arasındaki ilişkiler arttıkça, mülkiyet kavramının önemi anlaşılmış ve insanlar sahip oldukları arazileri ölçme gereksinimi duymuşlardır. Türkiye'de önceleri kadastro haritaların oluşturulmasında önemli bir rol oynayan ölçme tekniği, günümüzde tüm meslek disiplinlerinin gereksinimi olan bir dal haline gelmiştir.

Teknolojideki değişime paralel olarak sürekli gelişen uydu bazlı konum belirleme sistemleri (GPS) ve uygulamaları, yatay ve düşey jeodezik kontrol ağları tesisi, mühendislik yapılarının deformasyon ve deplasman ölçmeleri, yerkabuğu hareketlerinin izlenmesi, hidrografik ölçmeler, kara yolu, demiryolu, köprü, baraj, tünel projeleri ve uygulamaları, vb. Ölçme Tekniği Anabilim Dalının çalışma alanlarıdır.

Kartografya

Kartografya anabilim dalı, coğrafi/mekansal verilerin/bilgilerin modellenmesi, işlenmesi, analizi, sunumu, görselleştirilmesi, yönetimi ve harita tasarımı, üretimi ve kullanımı üzerine araştırma ve eğitim-öğretim faaliyetlerinde bulunmaktadır.

Kartografya'nın başlıca çalışma konuları;

• Topoğrafik kartografya
• Tematik kartografya
• Harita tasarımı ve üretimi
• Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
• Mekansal Bilişim (jeoenformatik)
• Mekansal veri tabanları
• Genelleştirme ve çok ölçekli mekansal gösterim
• Coğrafi görselleştirme ve sanal gerçeklik
• Web CBS ve kartografya
• Mobil CBS ve kartografya
• Konum temelli servisler
• Akıllı şehirler
• Mekansal veri/bilgi modelleme, işleme ve analiz teknikleri
• Sayısal arazi ve yükseklik modelleri
• Harita projeksiyonları
• Mekansal Veri Altyapısı

Kamu ölçmeleri (arazi yönetimi)

Kamu ölçmeleri anabilim dalı; ülke toprak politikası temelinde iyelik hakları, çevresel değerler ve toprak kullanım verilerine göre arazi yönetimi, kadastro, kentsel ve kırsal toprak düzenlemesi, taşınmaz değerlemesi ve finansmanı, kamulaştırma; kısacası mülkiyet haklarının düzenlenmesi ve biçimlendirilmesi konuları ile ilgilenmektedir.

Ne iş yapar?

Harita Mühendislerinin Çalışma Alanları

Mezunlar, mesleki faaliyetlere altlık oluşturacak yatay ve düşey kontrol ağlarının oluşturulması, yeryüzü hareketlerinin izlenmesi ve mühendislik yapılarının kontrolü için deformasyon ölçmeleri ve değerlendirilmesi, kara yolu, demiryolu, köprü, baraj, metro, tünel projeleri ve araziye uygulanması, uydulardan yararlanarak konum belirleme ve araç takip sistemleri, hava fotoğrafları, lazer tarama ve uydu görüntüleri yardımıyla veri toplama ve işleme, yersel fotoğraflarla restorasyon faaliyetlerine altlık oluşturacak planların çizimi, çeşitli çalışmalara altlık oluşturacak büyük, orta ve küçük ölçekli sayısal (dijital) ve basılı topografik ve tematik haritaların üretimi, mekansal analizler, mekansal verilere ve haritalara ilişkin çeşitli multimedya, görselleştirme çalışmaları ve internet ve mobil cihazlar aracığıyla sunumları, akıllı şehir teknolojileri, çeşitli uygulama alanlarına yönelik mekansal veri tabanlarının ve coğrafi bilgi sistemlerinin oluşturulması, kentsel ve kırsal alan düzenlemeleri ve ilgili hukuki çalışmalar, imar uygulamaları, kadastro çalışmaları, kamulaştırma, taşınmaz (gayrimenkul) değerlemesi üzerine faaliyet gösteren resmi (hemen hemen tüm bakanlıkların çeşitli birimleri, belediyeler vb.) kurum ve kuruluşlarda ve özel şirketlerde (harita, imar, planlama, inşaat, altyapı, ulaştırma, lojistik, enerji, gayrimenkul, bankacılık, telekomünikasyon, bilişim, yazılım vb.) çalışmaktadırlar.

Kaynakça

1. "Harita Mühendisliği Bölümü Nedir? Mezunu Ne İş Yapar? | Kariyer.net". www.kariyer.net. 23 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2024.