Hamam böceği

Blattodea veya Hamam böceği, Polyneoptera üsttakımına bağlı bir hayvan takımıdır.^[1] Takımın bilimsel adı olan Blattodea sözcüğü, Yunancada "hamam böceği" anlamına gelen blatta sözcüğünden türetilmiştir. Bazı zamanlarda su böceği olarak anılmaktadırlar.^[2] Takım, termitleri ve hamam böceklerini içermektedir.^[3]

Blattodea
Blatta orientalis
Korunma durumu
Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Arthropoda Sınıf: Insecta Takım: Blattodea

Özellikleri

Vücutları dorso-ventral yassıdır. Ayak ve antenleri uzundur.

Yaşam ve ekoloji

Çok farklı ortamlara adapte olup yaşayabilir, fakat en çok bina içlerinde nemli ve ılık ortamları tercih eder.^{[kaynak belirtilmeli]}

Salgıladıkları feromonlar ve bıraktıkları dışkıları vasıtasıyla diğer hamam böceklerine su ve besin kaynakları ile yuvalarının yerini işaret ederler. Dokunsal ve kimyasal iletişim kurarlar.^{[kaynak belirtilmeli]}

Gelişmiş bir sürü davranışı sergilerler. Yapılan bir çalışmada 50 adet hamam böceği birbiriyle bağlantılı 3 adet 40 böcek kapasiteli odacıklara bırakılmıştır. Bir süre sonra böcekler 2 odaya 25'er adet olarak yerleşip 3. odayı boş bırakmışlardır. Odacıkların kapasitesi 50'nin üzerine çıkarıldığında tüm böcekler tek bir odaya toplanıp diğerlerini boş bırakmışlardır.^[4] Dengeli bir rekabet ve dayanışma içinde olabildikleri gözlenmiştir.

Dayanıklılık

Yaklaşık 300 milyon yıldır dünya üzerinde yaşamaktadır.^[5]

Bazı türleri hiçbir şey yemeden 1 ay aktif yaşayabilir ve sadece posta pulu arkasındaki zamkla beslenerek hayatta kalabilir.^[6] Su altında yarım saate kadar boğulmadan yaşayabildikleri görülmüştür.^[7] İnsana kıyasla radyasyona 6 ile 15 kat daha dayanıklıdırlar.^[8] Bir hamam böceği, kafası olmadan iki hafta yaşayabilir fakat başsız bir hamam böceği açlıktan ölecektir.^[9][10]

Kontrol

Bazı Blattodea türleri, özellikle de insan yerleşim yerlerinde çok sık görülür ve zarara yol açar. Bu türler çeşitli hastalık etkenlerini mekanik taşıyıcılık veya arakonaklık yaparlar. Hamam böcekleri, kolera, tifo, verem, basilinin, Entamoeba coli, E. histolyrica, Balantridium coli, Giardia intestinalis yayılmasında mekanik taşıyıcı olarak rol oynar.^{[kaynak belirtilmeli]}

Kontrolü güçtür. Çünkü çok çabuk ürerler. Kontrolde üç noktaya dikkat edilmelidir.^{[kaynak belirtilmeli]}

1. Gizlendikleri duvar çatlakları ve benzeri yerler kapatılmalı.
2. Çöp ve gıda açıkta bırakılmamalı. Gıda artıkları temizlenmeli.
3. Kontrolde en pratik yol ilaç kullanmaktır. Bu amaca kalıcı etkili ilaçların böceklerin saklandıkları yerlere püskürtülerek uygulanması gerekir. Fakat yumurtalardan yeni çıkacakları öldürmek için ilaç 2 ay sonra tekrarlanmalıdır. Mücadelede ilaçlı yem tuzakları da kullanılmaktadır.