Amnezi veya hafıza kaybı, belleğin (hafızanın) rahatsız olması, bozukluğa uğraması durumudur. Amnezinin nedenleri organik veya fonksiyonel olabilir. Travma veya hastalıklar yüzünden beynin zarar görmesi veya belirli (çoğunlukla sedatif) maddelerin kullanımı organik nedenlerindendir. Fonksiyonel nedenler psikolojik faktörlerdir, savunma mekanizmaları gibi. Histerik travma-sonrası (post-travmatik) amnezi bunun örneklerindendir. Amnezi aniden olabilir, geçici global amnezi (transient global amnesia) gibi.[1] Bu tip amnezi orta yaş veya daha yaşlı kişilerde, özellikle erkeklerde daha yaygındır ve genellikle 24 saatten kısa sürer.
Amnezi Tipleri
- Anterograd amnezi, yeni hatıraların (olayların) uzun süreli hafızaya aktarılamadığı amnezi tipidir. Bunun sonucunda hastalar bu tip amnezinin başlangıcından itibaren olmuş şeyleri, olaydan birkaç dakika sonra hatırlayamayacaklardır. Bu tip amnezinin zıddı, hastanın amnezi başladıktan önceki döneme dair bir şey hatırlayamadığı retrograd amnezidir. Aslında bu terimler belirli bir neden veya etiyolojiden ziyade semptom modellerini kategorize etmekte kullanılırlar. Her iki amnezi kategorisi de aynı hastada birlikte görülebilir ve genellikle beynin epizodik/deklaratif bellek ile ilişkili kısımlarının zarar görmesi sonucu oluşur.
- Posttravmatik amnezi, genellikle baş yaralanması sonucu olur. Travmatik amnezi çoğunlukla geçicidir; amnezinin süresi yaralanmanın derecesine bağlıdır ve diğer fonksiyonların iyileşmesine dair gösterge niteliği taşıyabilir. Orta seviyede bir travma, örneğin bir araba kazasında yaşanan, kazazedenin kazadan hemen önceki dakikalara dair hatırasının kaybolmasına neden olabilir.
- Disosiyatif amnezi, psikolojik veya duygusal travma sonucu oluşan uzun-süreli bastırılmış belleği tanımlamakta kullanılır.
- Korsakov sendromu; uzun süreli alkolizm bu tip hafıza kaybına yol açabilir. B1 vitamini eksikliği sebebiyle beynin zarar görmesi sonucu oluşur ve eğer alkol alımı ile beslenme düzeni değiştirilmezse ilerleyebilir. Başka nörolojik sorunlar da bu amnezi tipiyle birlikte görülebilir.
- Laküner amnezi, belirli bir olay hakkındaki hafıza kaybıdır.
- Disosiyatif füg veya füg durumu, çoğunlukla geçici olan ve psikolojik travma sonucu oluşan bir amnezi tipidir.
- Çocukluk amnezisi veya infantil amnezi kişinin kendi çocukluğundaki olayları hatırlayamamasıdır. Nedeni hakkında çeşitli teoriler mevcut olsa da, kesin sebebi bilinmemektedir.
- Global amnezi, tam hafıza kaybıdır. Travmatik bir olaydan sonra oluşan bir savunma mekanizması olabilir.
- Posthipnotik amnezi, hipnoz sırasında olan olayların unutulması veya eski hatıraların tekrar hatırlanmasının mümkün olmaması.
- Psikojenik amnezi, beynin doğrudan yaralanması, fiziksel travma veya hastalık değil de psikolojik sebepler sonucu oluşan amnezidir.
- Kaynak amnezisi, kişinin belirli bir hatırayı hatırlamasına rağmen bu hatırayı (bilgiyi) hangi kaynaktan bildiğini hatırlayamamasını içeren bellek bozukluğudur.
Çözülmeli Füj amnezi midir?
Çözülmeli Füj Nedir?
Unutkanlık geçmiş ile şimdi arasında ilişik kuramama durumudur. Füj ise kişilerin hayatlarına bambaşka bir yerde sıfırdan başlamak meylidir. DSM'ye(The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders)göre tanımı özetle şöyledir. "Evinden, işinden veya yaşadığı bölgeden ansızın ayrılarak başka bir yere gidip amaçsızca dolaşma, yaşama bu arada geçmişini hatırlamama, benlik duygusunu kaybetme veya yeni bir benliğe bürünme gibi semptomlardır" (APA, 2000, s.526). Bu kişiler temel becerileri dışında adını, işini, yeteneklerini tamamen unutur ve yeni yaşam alanında yeni bir isimle yeni bir hayata başlar. Geçici veya kalıcı bir durum olabilir. Geçmişi yeniden hatırladıklarında evlerine geri dönerler ama bu sefer de yaşadıkları füj dönemini hatırlamazlar.
Çözülmeli Füj sebepleri nelerdir?
Bu sendroma sahip kişiler geçmişlerinde doğal afet, savaş, kafa travması, karbondioksit zehirlenmesi veya herpes enselfatili (insan merkezi sinir sisteminin viral bir enfeksiyonudur) gibi şeyler yaşamış olabilir.
Çözülmeli Füj Ve Disosiyatif Unutkanlık
Çözülmeli Füj genel olarak disosiyatif unutkanlık ile karıştırılabilir. Füj daha çok yangın, patlama, savaş gibi durumlar sonrası stres yüzünden oluşur. Disosiyatif unutkanlık ise sosyal tutum ve kültürel normlara bağlı gerçekleşir.
Çözülmeli Füj Tedavi Yöntemi
Yaşanılan stres kontrol altına alınınca kendi kendine düzelebilir ama stres kontrol altına alınamıyorsa hastanede tedavi gerekebilir. Böyle bir durumla karşı karşıya kalınca bir uzman ile görüşmek en ideal tedaviyi sağlar.[2][3][4]
Sinemada Amnezi
Sinemada amnezi yaygın bir motif olmuştur. Anterograd amnezi Memento, Clean Slate, Before I Go to Sleep, 50 First Dates, Till Human Voices Wake Us ve Before I Go to Sleep gibi filmlerde yer almıştır. Eternal Sunshine of the Spotless Mind isimli filmde ise laküner amnezi geçer. 24 isimli televizyon dizisinin ilk sezonundaki karakterlerden birinin travmatik amnezisi vardır. Bourne Identity'de ise ana karakter retrograd amnezilidir. Ayrıca Mysterious Skin adı altındaki filmde de bu konu yer almaktadır.
Kurguda genelde bir darbe sonucu kafa sarsıntısı geçiren kişilerde amnezi ortaya çıkar ve kafaya gelen ikinci bir darbe ile kişinin amnezisi iyileşir. Aslında bu fazlasıyla yanlıştır, zira ikinci bir sarsıntı ölümcül sonuçlara, ikinci impakt sendromu olarak anılan bir fenomene yol açabilir.
Psikanalizde Amnezi
- Çocuksal amnezi ve Histeri amnezi olarak iki ayrı deyimde kullanılır. Bellekteki bütün ya da bazı anıların geçici ya da sürekli kaybıdır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
