Greça Muhtırası (Arnavutça: Memorandumi i Greçës[1][2]) veya Kırmızı Kitap (Arnavutça: Libri i Kuq) Osmanlı İmparatorluğu içinde özerk bir Arnavut eyaletinin kurulması için on iki talebi içeren bir muhtıra idi. Muhtıra Avlonyalı İsmail Kemal Bey ve Luigj Gurakuqi tarafından ortaklaşa yazılmıştır.[3]
İstekler
1911 Arnavut İsyanı'nın liderleri, Kelmend'deki Selcë köyü yakınlarındaki Greçë'nin bulunduğu yerde bir toplantı düzenlediler.[4][5][6][7] Bugün, bu konum, "Ahu i Gerçës" olarak listelenen Shkodër County'nin doğal ve kültürel bir anıtıdır. [8] Avlonyalı İsmail Kemal Bey onlara katıldı ve birlikte, kapaklarının rengi nedeniyle bazen "Kırmızı Kitap[9] Hem Osmanlı İmparatorluğu'na hem de Avrupa'ya (özellikle Büyük Britanya'ya) taleplerini ileten muhtırayı hazırladılar. .[10] Bu muhtıra 22 Hoti, Gruda ve Şkreli' aşiretinden dört kişi Kastrati aşiretinden gelen beş kişi Kelmend aşiretinden üç kişi gelen iki şale aşiretinden 2 kişi toplamda 22 Arnavut aşiret liderinin imzasını taşıyordu.[11]
Muhtırada yer alan talepler:[12]
- İsyanın tüm katılımcıları için genel af
- Arnavut etnik kökeninin tanınması talebi
- Arnavut asıllı milletvekillerinin Osmanlı Parlamentosu'na nispi sisteme göre seçilmesi
- okullarda Arnavutça dil eğitim ve öğretimi sağlanmalıdır
- Vali ve atanan diğer yüksek görevliler Arnavut dilini bilmeli ve yönetimdeki diğer tüm pozisyonlar yalnızca Arnavut etnik kökenine sahip kişilere ayrılmalıdır.
- Etnik Arnavut olan erkekler barış zamanında yalnızca Arnavutluk'ta orduya hizmet edecek
- El konulan silahlar iade edilecek
- Osmanlı birliklerinin zarar verdiği tüm Arnavut malları tazmin edilecek
Muhtıra, Karadağ'ın Cetinje kentindeki Büyük Güçlerin temsilcilerine sunuldu.[13] Osmanlı askeri komutanı Şefket Turgut Paşa'nın 18 Haziran'da sunduğu affa yanıt olarak Cemali tarafından kaleme alındı.[14][15]
Sonrası
Babıali, Muhtırayı Malisya bölgesinin yerel bir girişimi olarak ele alarak etkilerini en aza indirmeye çalışsa da, bu muhtıra Arnavut bağımsızlık mücadelesine güçlü bir destek verdi. Namık Delvina, Muharrem Rushiti, Musa Demi, Spiro Bellkameni ve Qamil Panariti gibi liderler ve onların çetaları, Muhtıra taleplerini kabul etmesi için Osmanlı makamları üzerindeki baskıyı güçlendirdi. Cepo'da bir manastır düzenlenen 17 Temmuz toplantısında, delegeler arasında Yanya Vilayeti'nin ve tüm kazalarının Grèce Memorandumu tam destek vereceğini açıkladı. Padişaha bir mektup gönderdiler, orada Muhtıranın uygulanması ve bir bütün olarak Arnavut halkına muamelesi için çağrıda bulundular. Bu, Babıali'nin Memorandum'u Malisyaa'nın yerel bir sorunu olarak ele alma amacındaydı. Mektup gönderildikten sonra, Janina'nın gizli komitesi bir dizi yeni silahlı eylem düzenledi. Jön Türk Devrimi'nin yıldönümü olan 23 Temmuz'da nihai bir eylem planladılar, ancak başarısız oldular. Daha sonra, diğer bazı çabalar başarısız oldu ve Greçë Muhtırası giderek önemini yitirdi. 1912'de yaklaşan olaylar ve durum Arnavutların çabalarını daha iyi organize etmelerini ve sonrasında çıkacak Balkan Savaşı ile ağır Osmanlı yenilgileri neticesi Arnavutluk topraklarının paylaşım korkusu Arnavutluk'un Osmanlı İmparatorluğu'ndan bağımsızlığını ilan etmesini sağladı.[4]
Ayrıca bakınız
- 1911 Arnavut İsyanı
- Deçiq Muharebesi
Kaynakça
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
