Gürcü Necip Paşa Kütüphanesi

Gürcü Necip Paşa Kütüphanesi, İzmir ilinin Tire ilçesinde yer alan 19. yüzyılda hizmete girmiş, bağımsız bir binası olan bir kütüphanedir. Tire'nin en önemli kültür miraslarından biri olarak nitelendirilmektedir.^[1]

Gürcü Necip Paşa Kütüphanesi

Genel bilgiler
Tür	Kütüphane
Koordinatlar	38°05′11″K 27°43′57″D
Adını aldığı	Gürcü Mehmet Necip Paşa
Tamamlanma	1827

1827 yılında Osmanlı devlet adamlarından Gürcü Mehmet Necip Paşa tarafından yaptırılan kütüphane, II. Mahmud döneminde İstanbul dışında kurulan ilk kütüphanelerden biridir.^[2]

Kütüphanenin banisi Necip Paşa (?-1851)

Necip Paşa Kütüphanesi, kütüphaneyi yaptıran Necip Paşa tarafından 1829 yılında İstanbul'dan gönderilen 678 kitap ile hizmet vermeye başlamıştır. Paşa tarafından sağlanan eserler, onarımı ve bakımı yapıldıktan sonra kırmızı deri mahfazalar içine alınarak vakfedilmiştir.^[3] Günümüzde kütüphanenin 9 farklı koleksiyonunda 2000 el yazması ve 3300 basılı kitap olmak üzere toplam 5300 kitap bulunmaktadır.^[4]

Yazıtlar

Kütüphanede iki adet inşa kitabesi bulunmaktadır. Birinci kitabede şunlar yazılıdır:^[5]

Osmanlıca	Latin transkripsiyonu	Günümüz Türkçesi
Osmanlıca: :سكا مدح و ثن اير نجيبا عر ش رحمانه كه زيرا بيت معموره اديل اولدي كتبخانه سكا توفيق رفيق اولدي كه يابدك بر اولو خيرات جز اك الله ديوب جمله دعلار ايتدي يزدانه كتابلر جونكه وضع اولدي تيره انوارله طولدي اهاليسي فرح بولدي شكرلر ايتدي منانه علوم ظاهره بونده علوم باطنه بونده وسيله سعادتدر كرنلره بو نوخانه ويره بنيسينه مو لى جهانده منصب والا جهانده رتبهء أعلا جوار اوله او سبحانه مجوهر هرفله زهدي ديدي تاريخ بدنيني نه كونه وصف ايدرلرسه روادر اول كتبخانه ۱۲٤۲	Sana medhü senâ irdi Necibâ arş-ı Rahmane Ki zirâ beyt-i ma'mûra adîl oldu kütübhâne Sana tevfik-i refik oldu ki yaptın bir ulu hayrât Cezâkellahu deyüb cümle duâlar itdi Yezdâne Kitâblar çünkü vaz oldu Tire envârla doldu Ahâlisi ferâh buldu şükürler itdi Mennâna Ulûm-ı zâhire bunda ulûm-ı bâtına bunda Vesîle-i saâdettir girenlere bu nevhâne Vire bânisine Mevlâ cihânda mansıb-ı vâlâ Cihânda rütbe-i a'lâ civâr ola o Subhâna Mücevher harfle Zühdi didi târîh-i bed'ini Ne güne vasf iderlerse revâdır ol kütübhâne 1242	Ey Necib! Sana yapılan dualar Rahman'ın arşına erişti Zira kütüphane, güzel bir eve eş olarak yapıldı. Yaptığın bu ulu hayrat, sana güzel bir arkadaş oldu. Herkes, "Allah sana mükafatını versin" diyip Allah'a dua etti. Kitaplar konulduğu için Tire nurlarla doldu. Burada yaşayanlar sevinip Yaradan'a şükürler etti. Zahirî ve batınî ilimlerin hepsi burada Bu yeni binaya girenler için kurtuluş vasıtasıdır. Mevla, bu binayı yaptırana dünyada yüksek mevkiler versin. Cennette, yüce rütbe ile Sübhan'a yakın olsun. Zühdi, binanın başlama tarihini mücevher harflerle söyledi: "Bu kütüphane ne şekilde övülürse övülsün hepsine layıktır." 1242 AH (M. 1826–27)

Kaynakça

1. "İzmir Büyükşehir Belediyesi: Tire". izmir.bel.tr. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
2. Erünsal, Osmanlı Vakıf Kütüphaneleri Tarihi Gelişimi ve Organizasyonu Türk Tarihi Kurumu, ss.279- 280
3. Yıldırım, Ali İhsan. "VAKIF TİRE NECİP PAŞA KÜTÜPHANESİ". Vakıf ve Kültür (PDF). isamveri.org. ss. 36-39. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.
4. Tüfek, Zozan (2023). "İzmir'de Bir Osmanlı Yapıtı: Tire Necip Paşa Kütüphanesi". İzmir Araştırmaları Dergisi, Sayı: 19 (69-82). dergipark.org.tr. Erişim tarihi: 12 Eylül 2024.
5. M. Sami Bayraktar. "Tire'de Necip Paşa Kütüphanesi". Atatürk Üniversitesi. 13 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2014.