Film ekibi

Film ekibi, prodüksiyon şirketi tarafından bir film yapımı için işe alınan insan topluluğudur. Teknik ekip, Kast'tan yani oyuncu grubundan farklı bir ekiptir. Aynı zamanda film şirketinde ya da filmin fikir haklarında pay sahibi olan prodüktörlerden de ayrıdır. Film set ekibi uzmanlık alanlarına göre farklı departmanlara ayrılır.

Film ekibi ve ekipmanı çekim yerinde

Prodüksiyon

“Prodüksiyon” yukarıda sözü edildiği gibi bir departman değildir. Prodüksiyon bir dizi fonksiyonel gruptan oluşur. Bu gruplar Prodüksiyon müdürü, Prodüksiyon Koordinatörü ve asistanları, muhasebe ekibi, çeşitli yönetici asistanları ve bazen mekân müdürü ve asistanlarının da dâhil olduğu "merkez ofisi" ekibini kapsar. Film yönetmeni departmanlara ayrılmış bu yapıdan ayrıdır.

Executive Producer genellikle projeye yatırım yapan kişidir. Bir filmde pek çok executive producer olabilir ancak genelde bu sayı minimumda tutulur.

• Yapımcı (Producer)

Film yapımcısı filmin çekilmesi için gerekli koşulları sağlar. Yapımcı işi başlatır, koordine eder, denetim yapar ve filmin finansmanı için bütçe sağlar, personeli işe alır ve dağıtımcıları ayarlar. Yapımcı filmin başından sonuna dek film çekiminin her aşamasında bulunur.

• Yapım amiri (Production manager)

Yapım amiri yapımın (yaratıcı değil) fiziksel durumunu denetler: personel, teknoloji, bütçe ve planlama gibi. Filmin zaman çizelgesine ve bütçesine uygun olarak çekilmesinden sorumludur. Aynı zamanda maaşlar, yapım giderleri ve günlük ekipman kiraları gibi günlük bütçenin yönetimine de yardımcı olur. Genellikle "line producer"ın altında çalışır ve doğrudan Yapım Koordinatörü'nü denetler.

• Line producer

Bir filmin ana elemanlarından biridir. Genellikle filmin bütçesini kontrol eder. Buna ek olarak yapım müdürünün görevine yakın görevler de alabilir. Yaratıcı ekibin parçası değildir. Tek sette çalıştığından diğer yapım görevlileri gibi farklı setlere gidemez. Film setinde (bire bir sette bulunan ekibin) yapım ekibinin başı da sayılabilir. Aynı zamanda ekibin ana üyelerini işe alabilir, satıcılarla anlaşma sağlar.

• Birim müdürü (Unit manager)

Birim müdürünün görevi ikinci birim çekimlerinde Yapım Müdürü ile aynı görevleri yerine getirmektir. Bazı yapılarda, Birim Müdürü'nün görevi Ulaşım Koordinatörü'nün görevini de kapsar.

• Yapım koordinatörü (Production coordinator)

Yapım koordinatörü yapımın bilgi bağıdır. Ekibin tutulmasından ekipmanın kiralanması ve oyuncuların ayarlanmasına kadar tüm lojistikten sorumludur. Yapım Koordinatörü film yapımının ayrılmaz bir parçasıdır.

• Post prodüksiyon süpervizörü
• Yönetmen

Yönetmen filmin yaratıcılık bölümünden sorumlu olmanın yanı sıra içeriğin kontrolü ve filmin akışı, oyuncuların yönetimi, filmin çekileceği mekânların seçilmesi ve organize edilmesi, teknik detaylardan da (kameraların yerleşimi, ışık kullanımı, zamanlama ve filmin müziği gibi) sorumludur. Yönetmenin büyük gücü olmasına rağmen filmin yapımcılarına bağlı çalışır. Bazı yönetmenler, kendini ispat etmiş olanlar, aynı zamanda yapımcının rolünü de üstlenirler ve bu iki rol arasındaki ayrım zaman zaman belirsizleşebilir.

• Birinci yönetmen yardımcısı (first assistant director-1st AD)

Birinci yönetmen asistanı, yapım müdürü ve yönetmene asistanlık yapar. En önemli görevi, filmin zamanında ve programa uygun olarak çekilmesini sağlarken yönetmen, ana oyuncular ve ekibin işlerine konsantre olabilecekleri bir ortam sağlamaktır. Oyuncu kadrosunun ve ekibin çekim programı, ekipman, senaryo ve setin günlük denetiminden ve idaresinden sorumludur. Birinci Yönetmen Yardımcısı önemli sahnelerde arka plan yönetiminden ya da yönetmenin yokluğunda nispeten daha önemsiz sahnelerin çekiminden de sorumlu olabilir.

• İkinci yönetmen yardımcısı (second assistant director-2nd AD)

Birinci yardımcı yönetmenin şef asistanıdır ve yardımcı yönetmenin görevlerini yerine getirmesine yardımcı olur. Aynı zamanda arka plan aksiyonunu yönetebilir ve birinci yönetmen yardımcısına program yapma, randevuların alınması gibi konularda da yardımcı olur. İkinci yönetmen yardımcısı film ekibi için çekim programını ve çekim günü ile ilgili önemli detayları bildiren günlük programı yapmakla yükümlüdür. Kanada ve İngiliz yapımlarında üçüncü ve hatta stajyer yönetmen yardımcıları bulunmakla beraber Amerikan sisteminde İkinci İkinci Yönetmen Yardımcısı (2nd 2nd AD) bulunur.

• Yapım asistanı (production assistant)

Yapım asistanı, birinci yönetmen yardımcısına set işlemlerinde yardımcı olur. Yapım Asistanları yapım ofisindeki genel işlere de yardımcı olurlar.

• Senaryo denetçisi (script supervisor)

“Devamlılık adamı” olarak da bilinir. Senaryonun hangi kısımlarının çekildiğini takip eder, senaryoda yazılan ile çekilen arasındaki sapmaları not eder. Her planda notlar alır. Aynı zamanda aksesuarların ve her şeyin plan plan ve sahne sahne devamlılığını tutar. Senaryo Denetçisi'nin notları montaj işlemini kolaylaştırması için Montajcı'ya verilir. Senaryo Denetçisi sette yönetmene çok yakın çalışır.

• Dublör koordinatörü

Filmde dublöre ihtiyaç olduğunda dublör kastını ve dublörün performansını yönetmenin istekleri doğrultusunda ayarlar.

Sanat departmanı

Bir filmde Sanat departmanı genellikle yüzlerce kişiden oluşur. Genellikle pek çok alt departmanı içerir:
Sanat Departmanı Proper: Sanat yönetmeni, Set tasarımcıları ve teknik ressamlardan oluşur.
Set: Set dekoratörünün yönetimindedir.
Aksesuar: Aksesuar sorumlusunun yönetimindedir.
Konstrüksiyon: Konstrüksiyon koordinatörünün yönetimindedir.
Scenic: Baş scenic sanatçısının yönetimindedir.
Özel efektler

• Yapım tasarımcısı (production designer)

Filmin fiziksel ve görselliğini (setler, kostümler, karakter makyajları vs. görsellikle ilgili her şeyi) yaratmakla sorumludur. Yapım Tasarımcısı filmin tüm görselliğini sağlayabilmek için yönetmene ve görüntü yönetmenine çok yakın çalışır.

Sanat departmanı

Tüm sanat departmanı içinde bir alt departman olmasına rağmen sanat departmanı adına sahip olması kafa karıştırabilir. Setleri tasarlayan, grafik görselleri yaratan insanlardan oluşur.

• Sanat yönetmeni (art director)

Sanat yönetmeni, yapım tasarımcısına rapor verir. Yapım tasarımını uygulayan sanatçı ve zanaatçılarla set tasarımcısı ve set dekoratörü gibi, daha direkt bir ilişki içindedir.

• Set tasarımcısı (set designer)

Set tasarımcısı genellikle mimar olan bir teknik ressamdır. Yapım Tasarımcısı tarafından istenen yapıları ya da iç mekânları realize eder.

• Sanat yönetmeni asistanı (assistant art director)

Birinci, ikinci ve üçüncü sanat yönetmeni asistanları sanat yönetmeninin direktifleri doğrultusunda çalışırlar. İşleri genellikle lokasyonları ölçmek, grafikleri ve kâğıt aksesuarları yaratmak, yapım tasarımcısı için araştırma yapmak ve setleri çizmektir. Bazen bir Set Tasarımcısı birinci sanat yönetmeni asistanı da olabilir. Böyle bir durumda, kapasitesine göre, işin akışını kontrol eder ve teknik resim departmanının başı olarak görev yapar.

• İllüstratör

İllüstratör yapım tasarımcısının yarattığı fikirlerin ve tasarımların görsel sunumlarını hazırlar.

Set

• Set dekoratörü (set decorator)

Set dekoratörü film setinin dekorasyonundan sorumludur. Set dekorasyonu, mobilyalar da dâhil olmak üzere filmde görünen bütün objeleri kapsar. Yapım tasarımcısına yakın çalışır ve sanat yönetmeni ile koordineli çalışmalıdır. Set dekoratörünün önemine dikkati çekilecek olursa; Sanat Yönetimi Oscar Ödülü yapım tasarımcısı ve set dekoratörüne ortak verilmektedir.

• Satın almacı (buyer)

Satın almacı, set dekoratörünün altındaki set departmanının ikinci adamıdır. Satın almacı set giydirmelerinin satış yerini tespit eder, ardından bunları satın alır ya da kiralar.

• Lead man

Genelde “swing gang” olarak adı geçen set giydirme ekibinin baş adamıdır.

• Set giydirmecisi (Set dresser)

Set giydirmecisi, giydirilen objelerin (bir mekânda bulunan her şeyin: mobilya, perde, halı, hatta kapı kulpları, duvar fişleri vs.) uygulanması ve kaldırılmasından sorumludur. “Swing gang”in işinin çoğu çekim ekibi sete gelmeden önce ve gittikten sonra gerçekleşir. Ancak çekim esnasında bir set giydirmecisi sette kalır. Bu kişiye “on-set dresser” denir.

Aksesuar departmanı (Props)

Prop: Oyuncunun sahnede kullandığı her türlü objeye aksesuar (prop) denir.

• Aksesuar sorumlusu (property master)

Aksesuar sorumlusu filmde kullanılan tüm aksesuarların bulunması ve idaresinden sorumludur. Genellikle birçok asistanı bulunur.

• Aksesuar yapımcısı (props builder)

Filmde kullanılan aksesuarları imal eder. Aksesuar yapımcıları genellikle konstrüksiyon, plastik dökümü, makine ve elektronik konularında vasıflı teknisyenlerdir.

• Silahçı (armorer)

Silahçı ateşli silahlar konusunda uzman bir aksesuar teknisyenidir. Çoğu durumda bu görev özel eğitim ve lisans gerektirir.

Konstrüksiyon departmanı

• Konstrüksiyon koordinatörü (construction coordinator)

Konstrüksiyon koordinatörü tüm setlerin konstrüksiyonunun yapımından sorumludur. Malzemeleri sipariş eder, işin programını yapar ve kalabalık bir marangoz, boyacı ve işçi ekibini denetler. Bazı durumlarda kendisine “konstrüksiyon müdürü” de denir.

• Baş marangoz (head carpenter)

Baş marangoz, marangoz ve işçilerin başıdır.

Scenic

• Key scenic

Setlerdeki yüzeylerin hazırlanmasından sorumludur. Bu iş, yaldızlama ve eskitmenin yanı sıra ahşap, taş, tuğla, vitray gibi yapım tasarımcısının istediği herhangi bir yüzey olabilir. Key scenic ressam ekibini denetler ve genellikle çok usta bir zanaatçıdır.

Greens (Yeşillendirme)

• Yeşil adam (greensman)

Yeşil adam yeşilliklerin artistik düzenlenmesi ya da arazinin tasarımından (bazen gerçek, bazen de yapay) sorumludur. Filmdeki yeşilliklerin (değiştirilecek objenin) kapsamına göre set dekoratörü ya da doğrudan yapım tasarımcısına rapor verir.

Saç ve makyaj

• Makyaj sanatçısı

Makyaj sanatçıları ekranda görünen herkese makyaj uygulayan uzmanlardır. Göğsün üst kısmına, yani yüz, başın üst kısmı, parmaklar, eller, kollar ve dirsekler üzerine konsantre olurlar. Görevleri oyuncuların gereken duruma göre daha genç, yaşlı, şişman hatta duruma göre korkunç görünmelerini sağlamaktır. Vücut makyajı sanatçıları ise sanatlarını vücudun kafa haricindeki bölümlerinde icra ederler.

• Kuaför

Kuaför ekranda görünen herkesin saçının yapılmasından ve stilinden sorumludur. Makyaj sanatçısı ile paslaşarak çalışır.

Kostüm departmanı

• Kostüm tasarımcısı (Costume designer)

Kostüm tasarımcısı ekranda görünen ve oyuncuların giydiği her kostümden sorumludur. Aynı zamanda kostümlerin tasarımı, planlanması, kumaş, renk ve bedenlerine dek kostümle ilgili her konudan sorumludur. Karakteri anlamak için yönetmenle yakın çalışır ve filmin genel rengini ve havasını elde edebilmek için yapım tasarımcısı ile paslaşır.

• Kostüm denetçisi (Costume supervisor)

Kostüm denetçisi tasarımcıya yakın çalışır. Kostümlerin tasarımına yardım etmenin yanı sıra, gardrobu/çalışma mekânını da yönetir. Kostümlerin yapımından ve kostümlerin sağlanmasından, kostüm ekibinin işe alınmasından ya da işten çıkarılmasından, bütçe, kâğıt işleri ve departman lojistiğinden sorumludur.

• Key costumer

Key costumer büyük yapımlarda set kostümcülerini idare eder ve başrol oyuncusunun kostüm ihtiyaçlarını karşılar.

• Kostüm yardımcısı (costume standby)

Kostüm yardımcısı daima sette bulunur. Oyuncuların sahneler esnasındaki kostüm devamlılığı ve kostümlerin düzgünlüğünü kontrol eder. Aynı zamanda oyuncuların giyinmelerine yardımcı olur.

• Art finisher

Art finisher ön yapım esnasında çalışır. Görevi yeni kostümlerin eskitilmesi, giyilmiş gibi görünmesi, kirletilmesi, soldurulması işleridir.

• Satın almacı

Büyük yapımlarda satın almacı kostümlerin ve kumaşların sağlanmasından sorumludur.

Kamera departmanı

• Görüntü yönetmeni (director of photography)

Görüntü yönetmeni kamera ve ışık ekibinin şefidir. Yönetmenle birlikte kadraj ve ışık konularında kararlar verir. Genelde yönetmen Görüntü yönetmenine filmin nasıl gözükmesini istediğini anlatır. Görüntü Yönetmeni buna göre doğru ışığı, filtreleri ve kamera ayarlarını seçer.

• Cinematographer

Bu terim görüntü yönetmeni ile aynı anlama gelir. Yine de bazı profesyonellerin dediğine göre bu terim sadece görüntü yönetmeni ile kamera operatörü aynı kişi olursa kullanılır.

• Birinci kamera asistanı (first assistant camera -1st AC)

Çekim esnasında kameranın focus ayarından sorumludur.

• İkinci kamera asistanı (second assistant camera -2nd AC- Clapper Loader)

İkinci kamera asistanı her çekimin başında klaketi kullanır ve kamera magazinine filmi yükler. Aynı zamanda film stokunun ne zaman alındığı, kullanıldığı ve banyo için laboratuvara gönderildiği ile ilgili detaylı notlar tutar. Ayrıca kamera ekipmanın organizasyonu ve film mekânları arasındaki ulaşımına nezaret eder.

• Yüklemeci (Loader)

Yüklemeci sadece filmleri yükler. Filmi ışık almayan kutusundan, ikinci kamera asistanına teslim edilmek üzere kamera magazinine transfer eder. Filmin kullanılmasının ardından tekrar filmi magazinden ışık almayan film kutusuna aktarır. Gün boyunca film stokunun idaresi, birinci kamera asistanına kullanılan filmin miktarını ve kalan stoku bildirmekten sorumludur. Küçük bütçeli yapımlarda, bu görev genellikle ikinci kamera asistanına verilir. Dijital kameralar sayesinde, bu görev genelde elimine edilmektedir.

• Kamera prodüksiyon asistanı (Kamera stajyeri)

Genellikle kamera ekibinden bir gönüllü ya da stajyerdir. Kamera ekibine yardımcı olur.

• Digital imaging teknisyeni

Dijital çekilen yapımlarda dijital kameradan ve işlemesinden sorumludur. Görüntü yönetmeninin direktiflerine göre istenen sonucun alınmasını sağlamak için, profesyonel dijital kameralarda yaratıcılık ve teknik bilgisi ile ayarlamalar yapar.

• Steadicam operatörü

Stedicam kamerasını kullanır.

• Motion control operatörü

Özel efektler için kullanılan kamera robotunu (motion control rig) kullanır. Motion control rig genelde operatörü ile birlikte kiralanır.

Ses departmanı

• Production sound mixer

Production sound mixer, setteki ses ekibinin başıdır. Çekim sırasındaki seslerin kaydından sorumludur. Bu görev mikrofonların seçilmesi ve sağlanması, ses kaydedicisinin operasyonu ve bazen ses sinyallerinin miksajını kapsar.

• Boom operatörü

Boom operatörü, production sound mixerın asistanıdır. Mikrofonların yerleştirilmesi ve film sırasındaki hareketinden sorumludur. Boom sopasını kullanır. Fransa'da boom operatörüne “perchman” denir.

• Ses teknisyeni (utility sound technician)

Ses teknisyeninin ses departmanında dinamik bir rolü vardır. Genelde kabloların çekilmesinden sorumlu olmakla beraber karmaşık çekimlerde ek bir boom operatörü veya miksajcı olarak da çalışır. Tüm filmlerde ses teknisyeni bulunmaz ancak modern film dünyasında ses kaydının karmaşıklığının artması yüzünden bu meslek yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu göreve aynı zamanda “cable man” (kablo adamı) veya "python wrangler" da denir.

Set ve ışık ekibi (Grip)

Grip, eğitimli ışık ve donatım teknisyenleridir. Grip ekibinin sorumluluğu çekim için gerekli ışık kurulumunu elektrik departmanı ile birlikte çalışarak sağlamaktır. Plato çekimlerinde kameranın istenen pozisyona getirilmesi için dekor (set) parçalarının kaldırılmasından ve ayarlanmasından da sorumludurlar. Yurt dışında bu ekipler "Uluslararası Tiyatro Sahnesi Çalışanları Birliği"ne bağlıdırlar. Türkiye'de bu işler için herhangi bir yasal mesleki eğitim verilmemektedir ve bu tip birlikler bulunmamaktadır (2008 yılı itibarı ile).

• Grip şefi (Key grip)

Grip ekibinin şefi ve set operasyonu departmanının başıdır. Görüntü yönetmeni ile birlikte çalışır. Setin kurulmasından, doğru ışıklandırmadan ve oyuncuların kameraya göre doğru yerleşiminden (blocking) sorumludur.

• Best boy (grip)

Grip şefinin asistanıdır.

• Dolly grip

Dolly'nin operasyonundan sorumludur. Şaryoyu kurar, seviyeler ve dolly'yi şaryoda hareket ettirir.

Elektrik ve ışık Departmanı

• Işık şefi (Gaffer - Chief lighting technician)

Gaffer elektrik departmanın şefidir. Bir yapımın ışık planının dizaynından ve uygulanmasından sorumludur.

• Birinci ışık asistanı (Best boy/electrical)

Işık şefinin şef asistanıdır.

• Işık teknisyeni

Işık ekipmanının kurulması ve çalışmasından sorumludurlar.

Montaj departmanı

• Montajcı/Kurgucu

Montajcı, yönetmenin yardımıyla bir filmdeki çeşitli çekim planlarını bir araya getiren kişidir.

• Renkçi (Colorist)

Fotokemikal süreçte, renk zamanlayıcısı filmin rengini ayarlar. Dijital işlemlerde, renkçi görseli işlemek için dijital araçlar kullanabilir. Bu tip bir çalışmada dijital araçlar filmin estetiğini değiştirmekte pek çok imkân sunar. Dijital ortamda (bilgisayar programı yardımıyla) filmin duygusuna ve anlatımına uygun renk ayarlamaları yapan, artistik yönü güçlü kişilerdir. Görüntü yönetmeni ile birlikte çalışır; kullanılacak film stokuna, kameraya, çekim tekniklerine karar vermede görüntü yönetmenine ve yönetmene danışmanlık yapar. Laboratuvar ile film baskısı üzerine çalışır. Baskı tekniğine karar vermede yardımcı olur.

• Negatif kesicisi (Negative cutter)

Görsel efekt departmanı

• Görsel efekt süpervizörü
• Compositor
• Inferno, flame
• Roto, paint
• Matte painter

Ses ve müzik

• Ses tasarımcısı (Sound designer)

Bir filmin sesinin post prodüksiyonundan sorumludur. Bazen bu görev çok büyük yaratıcılık gerektirebilir. Bazense yönetmen ve montajcı ile onların zevkine göre filmin sesi üzerine çalışmak demektir.

• Diyalog montajcısı/kurgucu (Dialogue editor)

Filmdeki tüm diyalogları bir araya getirmek ve montajlamakla sorumludur.

• Ses montajcısı/editörü (Sound editor)

Filmdeki tüm ses efektlerini bir araya getirmek ve montajlamakla sorumludur.

• Tekrar kayıt miksajcısı (Re-recording mixer)

Filmde diyalog, müzik ve efekt editörlerinin hazırladığı tüm sesleri dengeleyen ve filmin ses işlemini finalize eden kişidir.

• Müzik süpervizörü (Music supervisor)

Müzik süpervizörü ya da müzik direktörü, filmin müziğini yaratmak ve tamamlamak için besteci, miksajcı ve editörler ile birlikte çalışır. Hollywood'da müzik direktörünün ana sorumluluğu film prodüksiyonu ile müzik endüstrisi arasındaki irtibatı sağlamak ve filmde kullanılan tüm müziklerin kullanım hakları konusunda anlaşmalar yapmaktır.

• Besteci (Composer)

Besteci, filmde kullanılan müzikleri besteler.

• Foley artist

Foley artist, filmdeki pek çok ses efektini yaratan ve kayıt eden kişidir.

Kaynakça

Dış bağlantılar

• 18 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Lord of the Rings filminin Yapım Tasarımcısı Grant Major'un web sitesi.