Ferîdüddin Attâr

'Ferîdüddin Attâr^[a] (Farsça: فرید الدین عطار‎; d. (?), Nişabur - ö. 1221, Nişabur), İranlı mutasavvıf, şair. Hekim ve eczacı olmasından dolayı Attâr (aktar) olarak anılır. Fars edebiyatındaki ilk tezkire olan Tezkiretü'l Evliyanın yazarıdır.^[1]

Ferîdüddin Attâr
Doğum	1142-45 Nişabur
Ölüm	1221 Nişabur
Din	İslam
Kariyeri
Etkilendikleri	Hakim Senaî
Etkiledikleri	Mevlana

Ferîdüddin Attâr türbesi, Nişabur

Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Şeyh Galip ve diğer mutasavvıflarca yüceltilen Attâr, çoğu günümüze dek ulaşan pek çok eser bıraktı.

Hayatı

Attâr küçüklüğünde Nişabur civarındaki Şadyah'ta babasının attar dükkanında çalışıyor, öbür yandan ilim ve irfan öğreniyordu. Attâr'ın eserlerine bakıldığında iyi derecede Arapça, tefsir, hadis, kelam, fıkıh gibi dini ilimler öğrenimi gördüğünü; hikmet, felsefe, ilm-i nücum, eczacılık gibi akli ve tecrübi ilimlerden anladığı görülür. Ancak bu ilimleri nereden ve kimden öğrendiği hakkında tarihi kaynaklarda yeterli bir bilgi bulunmamaktadır.

Bazı tarihçiler Ferîdüddin Attâr'ın tasavvufta adet olduğu üzere seyahatler yaptığından, Mekke'ye gidip Kabe'yi ziyaret ettiğinden, hatta Şam, Mısır ve Hindistan'a kadar gittiğinden söz ederlerse de bunlar ispatlanmamış rivayetlerdir. Hayatının sonuna doğru yazdığı Esrarname'de Kabe'yi görme arzusu içinde olması Hicaz'a gitmediğinin delilidir. 1221 yılında Moğollar tarafından öldürülmüştür.^[2]

Eserleri

Muhtarnâme ile Hüsrevnâme önsözünde, Attâr kaleme aldığı eserlerin isimlerini şöyle sıralar:

• Dîvân
• Esrârnâme: Sufi düşünce konulu, bu eserinin bir nüshasını, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî ailesi ile birlikte genç yaşında Nişabur'da konakladığı sırada ona verdi.
• Mantıku't-Tayr: 1187 yılında yazmış olduğu 4724 beyitten oluşan eseridir.
• Musîbetnâme
• İlâhînâme
• Cevâhirnâme
• Şerhu'l-Kalb^[3]
• Tezkiretü'l-Evliyâ: İslamiyetin önderlerinin yaşam öykülerini anlatır.

Keşf-i Esrar ve Marifetü'n-Nefs eserlerinin ona ait olup olmadığı konusunda ihtilaf vardır.^[4]

Galeri

• 
  Mantıku't-Tayr adlı eserinden bir minyatür.
• 
  Mimarı Ali Şîr Nevaî olan Ferîdüddin Attâr'ın Nişabur'daki türbesi.

Notlar

1. tam adıyla Ebu Hamid Ferîdüddin Muhammed bin Ebu Bekr İbrahim Nişaburî

Kaynakça

1. Öz, Yusuf. "Tezkire". islamansiklopedisi.org.tr. TDV İslam Ansiklopedisi. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
2. M. Nazif Şahinoğlu, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 4, sayfa: 95
3. H. Ritter, “Philologika X,” sayfa 147-153'te geçer
4. Ritter, “Philologika XIV,” sayfa 63

Dış bağlantılar

• İslam Düşünce Atlası'nda Ferîdüddin Attâr