Remove ads
Facebook–Cambridge Analytica veri skandalı, Cambridge Analytica'nın 2014 yılında toplamaya başladığı yaklaşık 50 milyon Facebook kullanıcısının kişisel olarak tanımlanabilir bilgilerinin toplandığı bir veri ihlalidir. Elde edilen veriler, bu kişileri işe alan politikacılar adına seçmenlerin fikrini etkilemek için kullanıldı. İhlali takiben, Facebook, kamuoyundan özür diledi ve Cambridge Analytica'nın verileri uygunsuz bir şekilde topladığını belirtti. Ayrıca ihlal, Facebook'un hisse senetlerinin düşmesine neden oldu.
Aralık 2015'te Guardian, Amerikalı politikacı Ted Cruz'un ele geçirilen bu verileri kullandığını, veri sahibi kişilerin kişisel bilgilerinin şirketler tarafından satıldığından ve politikacılar tarafından satın alındığından habersiz olduğunu bildirdi.[1] Mart 2018'de New York Times ve The Guardian, eski Cambridge Analytica çalışanlarından olan ve veri ihlalinin boyutu hakkında daha net bilgi veren Christopher Wylie'den alınan yeni bilgilerle daha ayrıntılı raporlar hazırladı. Raporda çalınan kişisel bilgilerin niteliği ve Facebook, Cambridge Analytica ve verileri kullanarak seçmen fikrini etkilemek için Cambridge Analytica'yla çalışan siyasi temsilciler arasındaki iletişim yer aldı.[2][3]
Söz konusu ihlal, sosyal medya şirketleri, siyasi danışmanlık kuruluşları ve politikacılar için etik standartlar hakkında kamuoyu tartışmasını teşvik etmek açısından önemli bulundu. Tüketici hakkı savunucuları, çevrimiçi medyada tüketici için daha fazla korunma ve gizlilik hakkı talep etti.
Remove ads
Veri seti, 50 milyon Facebook kullanıcısı hakkındaki bilgi içermektedir.[2] Bu kullanıcıların yaklaşık 270 bini bilgilerinin bir kısmını paylaşmayı kabul ederken diğerlerinin kişisel bilgileri güvenlik ihlali nedeniyle çalınmıştır.[2] Veriler, kişiler hakkında psikografik profiller oluşturmaya yetecek kadar detaylandırılmıştır.[2] Ayrıca veriler, kişilerin konumlarını da içermektedir. Veriler herhangi bir siyasi kampanyada belirli bir kişiyi belirli bir yerdeki bazı siyasi olaylara ikna etmek için en çok hangi reklamın en etkili olacağını öneren bir profil oluşturmak için yeterince detaylandırılmıştır.[2]
New York Times ve The Guardian, verilerin 17 Mart 2018'den beri internette açıkça yer aldığını ve genel dolaşımda ulaşılabildiğini bildirdi.[2][3]
Verilerin içinde kullanıcıların Facebook beğeni tuşuna ne zaman tıkladığına dair kayıtlar da yer almaktadır.[4] Bu tuşa tıklanmaya dair elde edilen verilerle siyasi kampanya hazırlayanlar, bu kullanıcılara ne tür bir politik propaganda yapmaları gerektiğine dair profiller oluşturabilirler.[4]
Remove ads
Aralık 2015'te The Guardian, Cambridge Analytica'nın verileri Ted Cruz'un emriyle kullandığını bildirdi.[1]
17 Mart 2018'de, The New York Times ve The Guardian, ihlali araştırmak ve bildirmek ve ayrıntıları paylaşmak konusunda aralarında işbirliği yaparak haberleri yayımladı.[2][3] Her iki gazete de ele aldıkları çeşitli skandallar için destekleyici kanıt olarak Cambridge Analytica'nın eski bir çalışanı olan ve daha sonra muhbirlik yapan Christopher Wylie'nin ifadelerine yer verdi.[2][3]
Remove ads
Çeşitli siyasi örgütler kamuoyuna rehberlik etmek için veri ihlaliyle elde edilen bilgileri kullandılar. Politikacıların Cambridge Analytica'ya veri ihlaliyle elde ettiği bilgileri kullanmak için ödeme yaptıkları politik olaylar şunlardır:
- Amerika Birleşik Devletleri politikacı Ted Cruz'un 2015 kampanyası[1]
- 2016 Brexit oylaması[5]
Cambridge Üniversitesi'nde bir veri bilimcisi olan Aleksandr Kogan, buisyourdigitallife adında bir uygulama geliştirdi.[3] Uygulamayı Cambridge Analytica'ya verdi.[3] Cambridge Analytica, birkaç yüz bin Facebook kullanıcısının yalnızca akademik kullanım için bir anketi tamamlamayı kabul edeceği araştırmalar için bilgilendirilmiş bir onay süreci düzenledi.[3] Ancak Facebook'un tasarımı bu uygulamayı yalnızca ankete katılmayı kabul eden kişilerin kişisel bilgilerini değil, aynı zamanda bu kullanıcıların Facebook sosyal ağındaki tüm kişilerin kişisel bilgilerini de toplamasına izin verdi.Bu şekilde Cambridge Analytica, 50 milyon Facebook kullanıcısı hakkında veri topladı.[3]
Remove ads
Facebook'un sahibi Mark Zuckerberg, Cambridge Analytica sorunundan ötürü özür diledi, bunu "sorun", "hata" ve "güven ihlali" diye nitelendirdi.[6] Diğer Facebook yetkilileri, kişilere ait bilgi yarışmasını alan kişilerin bilgilerini vermeyi kabul ettiklerini öne sürerek, "veri ihlali" olarak nitelendirdi ve ankete katılanların esasen bilgilerini paylaşmayı kabul ettiklerini de belirtti. 25 Mart 2018'de Zuckerberg, Facebook adına özür dileyen kişisel bir mektubu çeşitli gazetelerde yayımladı.[7]
Amazon
Amazon, Cambridge Analytica'nın hizmetlerinin kişisel bilgi topladığını öğrendiklerinde şirketin Amazon Web Servislerini kullanmasını ertelediklerini söyledi.[4]
Hindistan
Hindistan hükûmeti, Cambridge Analytica'nın ihlalden elde edilen verilerle Hindistan'ın politik kampanyalarında neler yapıldığını açıklamalarını istedi.[8]
Brezilya
Brezilya hükûmeti, Cambridge Analytica'nın ihlalden elde edilen verilerle Brezilya'nın siyasi kampanyalarında neler yapıldığını açıklamalarını istedi.[9][10][11]
ABD
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki çeşitli bölgesel hükûmetlerin mahkemelerinde veri ihlalinden etkilenen vatandaşların açtığı davalar mevcuttur.[12]
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads