Fırıldak Galaksisi (ayrıca Messier 101 veya NGC 5457 olarak da bilinir) 27 milyon ışık yılı uzaklıkta Büyük Ayı yönünde bulunan ve tam karşıdan görülen sarmal galaksi.
| Fırıldak Galaksisi | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| Gözlem verisi (Dönem J2000) | |||||
| Takımyıldız | Büyük Ayı[1] | ||||
| Sağ açıklık (α) | 14sa 03d 12.6s[2] | ||||
| Dik açıklık (δ) | +54° 20′ 57″[2] | ||||
| Galaksi sınıfı | SAB(rs)cd[2] | ||||
| Görünür büyüklük (V) | +8,3[2] | ||||
| Görünür büyüklük (B) | +8,2[3] | ||||
| Yüzey parlaklığı (SB) | 14,6[3] | ||||
| Boyut | 28′.8 × 26′.9[2] | ||||
| Özellikler | |||||
| Grup veya küme | M101 Grubu | ||||
| Kırmızıya kayma (z) | (804 ± 7) ∙ 10-6[4] | ||||
| Helyo dikey hız () | +241 ± 2 km/sn[4] | ||||
| Mesafe | 27 mIy | ||||
Keşif | |||||
| |||||
| Katalog belirtmeleri | |||||
M 101 • NGC 5457 • GC 3770 • IRAS 14013+5435 • Arp 26 • h 1744 • MCG +9-23-28 • PGC 50063 • UGC 8981 • VV 344 • VV 456 • Kara 610 | |||||
 Wikimedia Commons'ta ilgili ortam | |||||
Pierre Méchain tarafından 27 Mart 1781 tarihinde keşfedilmiş ve Charles Messier, konumunu doğrulayarak kataloğuna eklemiştir.
28 Şubat 2006'da NASA ve ESA, Hubble Uzay Teleskopuyla bu zamana kadar olan en büyük ve detaylı Fırıldak Galaksisi fotoğraflarını yayımladı.[5] Fotoğraf, 51 ayrı pozdan ve ayrıca yer temelli fotoğraflardan oluşmaktadır.
Keşfi
Galaksiyi keşfeden Pierre Méchain onu "Çoban'nın sol eli ile Büyük Ayı'nın kuyruğu arasında, 6 ila 7 dakika çapında, yıldızsız, çok karanlık ve oldukça büyük bir bulutsu" olarak tanımlamış ve "[optik ağ] (retikül) aydınlatıldığında ayırt etmek zor" demişti.[6]
William Herschel ise 1784 yılında bu galaksinin birkaç galaksi arasında yer aldığını yazarak, "... 7, 10 ve 20 fit [odak uzaklığına sahip] yansıtıcı teleskoplarım çözülmesi mümkün olan benekli bir bulutsuluk gösterdiler; bu yüzden şimdiki teleskobumun, belki de oluştuklarını düşündüğüm yıldızları görünür hale getireceğini umuyorum." demişti.[6]
Lord Rosse 19. yüzyılın ikinci yarısında 72 inç çapındaki Newton yansıtıcısıyla galaksiyi gözlemledi. Sarmal yapıyı ayrıntılı olarak not eden ve birkaç çizim yapan ilk kişi oldu.
Galaksi dürbün veya küçük bir teleskopla tespit edilebilse de, sarmal yapıyı kamerasız bir teleskopla gözlemlemek için oldukça büyük bir alet, çok karanlık bir gökyüzü ve düşük güçlü bir göz merceği gerekir.[7]
Yapısı ve gözlem bilgileri
M101, boyutları Samanyolu kadar olmasına karşın kütlece sadece onun 10'da biri kadardır. Gökyüzünde geniş bir yer kaplamasına karşın, sönüklüğü nedeniyle dürbünle seçmek zor olabilir. Bunun için, dürbününüzü sabit bir yere dayamalı ya da üç ayak üzerine yerleştirerek kullanırsanız, bu galaksiyi gözleyebilirsiniz.
Yoldaş galaksiler
M101'e yoldaş beş tanınmış galaksi vardır: NGC 5204, NGC 5474, NGC 5477, NGC 5585 ve Holmberg IV.[8] M101 ve uydu galaksiler arasındaki kütleçekim etkileşimi, büyük sarmal yapısının oluşumunu tetiklemiş olabilir. M101'in kütleçekim etkisi, muhtemelen uydu galaksi olan NGC 5474'ün yapısını bozmuş olabilir.[8] M101 ve diğer komşu galaksiler büyük ihtimalle M101 Grubu'nu oluşturmaktadır.[9][10][11][12]
Süpernova
24 Ağustos 2011'de, M101'de başlangıçta PTF 11kly olarak adlandırılan bir Tip Ia süpernovası, 'SN 2011fe' keşfedildi. Süpernova, keşifte görsel büyüklüğü 17.2 idi ve zirvede 9.9 büyüklüğüne ulaştı.[13] [14] [15] Bu, M101'de kaydedilen dördüncü süpernovaydı. İlki 'SN 1909A', Ocak 1909'da Max Wolf tarafından keşfedildi ve 12.1 büyüklüğe ulaştı. 'SN 1951H', Eylül 1951'de 17,5 büyüklüğe, 'SN 1970G' ise Ocak 1970'te 11,5 büyüklüğe ulaştı.[16] 10 Şubat 2015'te, Fırıldak Gökadası'nda M101 OT2015-1 olarak bilinen parlak kırmızı bir nova keşfedildi.[17]
Ayrıca bakınız
- Messier 74 - benzer tam karşıdan görülen sarmal galaksi
- Messier 83 - benzer tam karşıdan görülen sarmal galaksi, bazı kaynaklarda güney fırıldak galaksisi olarak gösterilir
- Messier 99 - benzer tam karşıdan görülen sarmal galaksi
- M101 Grubu
Kaynakça
Dış bağlantılar
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
