Doğal sapma

Doğal sapma ya da varyasyon,^[1] gerçek kuzey ile manyetik kuzey arasındaki açı farkı. Doğal sapma Dünya'nın manyetik alanından kaynaklanır.

Örnekteki delta açısı, gerçek kuzey (N_g) ile manyetik kuzey (N_m) arasındaki pozitif (doğulu, E) varyasyonu göstermektedir.

Gerçek kuzey^[2] veya coğrafî kuzey, Dünya üzerindeki herhangi bir noktaya göre coğrafî (gerçek) Kuzey Kutbu'nun istikametidir. Manyetik kuzey ise herhangi bir noktaya göre Manyetik Kuzey Kutbu'nun istikametidir. Manyetik Kuzey Kutbu, Kuzey Yarımküre'de, Dünya'nın manyetik alanının yayılmaya başladığı noktadır.^[3]

Pusulaların kuzey iğnesi (yapay sapmalar hesaba katılmadığında) manyetik kuzeyi işaret eder.^[3] Manyetik kuzey gerçek kuzeyin doğusunda ise varyasyon pozitif (doğulu), batısında ise negatiftir (batılı).^[3]

İzogonal

2010 yılında Dünya'daki varyasyonları gösteren harita. Mavi izogonal çizgiler batılı sapmayı, kırmızılar doğulu sapmayı, yeşil hat (agonik) ise sapmanın sıfır olduğu izogonali gösterir. Kontur aralıkları 2 derecedir.

İzogonaller Dünya üzerindeki eşdeğer doğal sapma noktalarını birleştiren hatlardır. 0 sapma izogonaline "agonik hattı" denir. Agonik hattı üzerinde bulunan bir pusula gerçek kuzeyi işaret eder.^[4] Agonik sözcüğü Yunanca "agonia" (açısız) sözcüğünden türetilmiştir.^[4]

Galeri

• 
  Bir uçağa etki eden doğal ve yapay sapmalar ile rüzgâr sapması.
• 
  1590-1990 yılları arasında Dünya'nın manyetik alanının hareketi nedeniyle doğal sapma hatları (izogonallerde) meydana gelen değişiklikler