Defterdar İskender Çelebi

İskender Çelebi (İskender Paşa) (ö. 1535), 16. yüzyıl Osmanlı devlet adamı.

Kanuni devrinde başdefterdarlığa kadar yükselmiş, büyük bir güce ve zenginliğe kavuşmuş bir devlet adamıdır. Devletin sadece devlet adamlarıyla yönetilemeyeceği; sanatkârlara da ihtiyacı olduğu düşüncesinde idi.^[1] Başta Hayâlî olmak üzere devrin şairlerinin koruyucusu olmuştur.

Yaşamı

Peçevi tarihinde verilen bilgilere göre Hain Ahmed Paşa yetiştirmesi bir Osmanlı devlet adamıdır. Defterhaneye çırak olarak girdi ve başdefterdarlığa kadar yükseldi. Kanuni devrinde Pargalı İbrahim Paşa'ya seraskerlik görevi verildiğinde, İskender Çelebi'ye de asker kethüdalığı görevi verildi ve devletin askerine ait bütün işleri ona emanet edildi. Büyük bir zenginliğe ve güce sahip İskender Paşa'nın maiyetinde yedi bin adamı olduğundan bahsedilir.

Sadrazam İbrahim Paşa ile arasında yakın bir dostluk vardı.^[1] Irakeyn Seferi sırasında aralarındaki ilişki bozuldu. Ordunun sevki esnasındaki bir takım yanlışlıklar ve zorluklar İskender Paşa'ya mal edildi. İskender Paşa, 24 Ekim 1534'te azlettirildi, azlinden 4 ay 20 gün sonra Bağdat'ta Atpazarında astırılmak suretiyle idam edildi.

Şair koruyuculuğu

İskender Çelebi, devrin şairlerinin koruyuculuğunu üstlenmiş bir devlet adamı idi. Başta Hayâlî olmak üzere Bursalı Rahmî, Yahya Beğ, İshak Çelebi, Nihâlî Çelebi, Celâl Beğ, Figânî, Harîrî, Basîrî, Riyâzî, Latifî, Gazâlî, Emânî, Refîkî, Fevrî gibi pek çok şairin kimini himayesine almış, kimini devlet büyüklerine tanıtmış, kimisini de yetiştirmiştir Bu nedenle pek çok şairin hayatı ile ilgili bilgi verilirken, "İskender Çelebi kullarındandır", " İskender Çelebi'ye dahil olmuş ", " İskender Çelebi'ye intisab etmiş ", "İskender Çelebi'nin yetiştirmesidir", "İskender Çelebi tarafından devlet ricaline tanıtılmış", "Defterdar İskender Çelebi muhasiplerindendir" şeklinde ifadelerle karşılaşılır.^[1]

İskender Çelebi'nin kendisinin şiir yazdığına dair herhangi bir kayıt bulunmaz ancak şiire ve edebiyata vakıf biri olduğu bilinir. Kendisinden bahseden tezkirelerde ondan, "mürebbî-i ashâb-ı hüner", "erkân-ı devletin yâr-ı kadîmi husûsan yegâne-i erbâb-ı devlet", "ol asrın kerîmi nice Hâtem-i Tâî gibi sehâ-yı kerîmi", "Bilge kişilerin yardımcısı ve fasîhlerin koruyucusu" vb. vasıflar sıralanmaktadır^[1]

Popüler kültürdeki yeri

Muhteşem Yüzyıl dizisinde Hasan Küçükçetin tarafından canlandırırmıştır.

Kaynakça

1. "Ali Yıldırım, 16. Yüzyılda Büyük Bir Devlet Adamı ve Edebiyat Hamisi Defterdar İskender Çelebi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 10, Sayı 1, Elazığ, 2000" (PDF). 18 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2012.