Düdük

Düdük,^ içinden hava ya da buhar geçirildiği zaman keskin bir ses çıkaran, genellikle işaret vermek için kullanılan, çoğunlukla madenden yapılmış araçtır. Ağızla çalınabilen düdük hava basıncı, buhar veya başka yollarla çalıştırılır. Düdükler çeşitli boyutlarda olabilir.

Metal bir düdük

Bir polis düdüğünün üflenişi

Düdükler, ilk insanların ilk önce bir kabak veya daldan yaptıklarıyla ses çıkarabileceklerini keşfettiğinden beri kullanılmaktadır. Tarih öncesi Mısır'da küçük kabuklar düdük olarak kullanılmıştır.^[1] Günümüzdeki birçok üflemeli çalgı, bu ilk düdüklerin mirasıdır. Mekanik gücün daha çok artmasıyla birlikte başka düdük biçimleri de geliştirilmiştir.

Düdüğün karakteristik özelliklerinden biri saf veya neredeyse saf bir ton çıkarmasıdır. Akış enerjisinin sese dönüşümü, katı bir materyal ile akışkan bir akım arasındaki etkileşimden gelir. Bazı düdüklerdeki kuvvetler, katı materyali harekete geçirmek için yeterlidir.

Geometriye bağlı olarak iki temel düdük türü vardır: Akışkan kütle akışının salınımları yoluyla ses üretenler ve çevre ortama uygulanan kuvvetin salınımları yoluyla ses üretenler.

Çeşitleri

Eğlencelik düdükler

• Zırıltı: İki ağaç kabuğunun arasına tükürükle ıslatılmış kâğıt parçası konulmasıyla yapılan düdük.
• Dilli düdük: Söğüt, kavak gibi ağaçların ince dallarından veya kamıştan oyulan düdük.
• Parti düdüğü
• Kaval

İkaz düdükleri

• Hakem, polis, bekçi düdüğü
• Kuş dili düdüğü: Sesin anlaşılamayacağı kadar uzaktaki kişilerle haberleşmede kullanılan, ıslık sesli düdük.^[2]

Av düdükleri

• Ördek düdüğü
• Keklik düdüğü
• Türlü kuş düdükleri

Alıştırma düdükleri

• Köpek düdüğü
• Güvercin düdüğü

Düdüklü mûsikî âletleri

Ana madde: Nefesli çalgılar

• Düdük^, zılgıt düdüğü, ney, kaval, zurna, flüt, klarnet, obua, saksafon, mızıka.

Notlar

1. ^ tüte-mek "dumanı çıkmak"tan eski Türkçede tütek (ibrik vb. şeylerin emziği) > tütek > tütük > düdük.
2. ^ Dilli ve dilsiz iki türü bulunan, yedi ses perdesi olan, 25–30 cm boyunda basit bir mûsikî âleti.

Kaynakça

1. Arroyos, Rafael Pérez (2003). Egypt: Music in the Age of the Pyramids (1. bas.). Madrid: Centro de Estudios Egipcios. s. 28. ISBN 978-8493279615.
2. "Giresunlu Filiz Uzun 'kuş dili'nin yaşaması için özel düdük geliştirdi". Youtube. 22 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2022.