Loading AI tools
Türk sinema sanatçısı ve doktor (1937–2022) Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Cüneyt Arkın asıl adıyla Fahrettin Cüreklibatır (7 Eylül 1937, Eskişehir - 28 Haziran 2022, İstanbul), Türk doktor, oyuncu, senarist, yapımcı ve yönetmendir. Arkın, 1963-2021 yılları arasında 330 sinema filmi, dizi ve tiyatro oyununda rol aldı. Yeşilçam'ın dört yapraklı yoncası Türkan Şoray, Fatma Girik, Hülya Koçyiğit ve Filiz Akın ile çevirdiği birçok aşk filminde başrolü paylaştı ve yakışıklı esas jön rollerine hayat verdi. Arkın; Malkoçoğlu, Kara Murat ve Battal Gazi gibi birçok tarihî filmde "yenilmez kahramanı" ve toplumsal filmlerin "iyi kalpli", "yiğit direnişçisi", "yardımsever" ve "adaletli" karakterlerini canlandırdı. Aralarında Deli Şahin, Dünyayı Kurtaran Adam, Gırgır Ali ve Son Kahramanlar gibi birçok filmin senaristliğini ve yönetmenliğini üstlenen Arkın; Küskün Çiçek, Vatandaş Rıza ve Kartal Murat gibi filmlerin yapımcısı olarak yer aldı.
Cüneyt Arkın | |
|---|---|
 Cüneyt Arkın, 1965 | |
| Doğum | Fahrettin Cüreklibatır 7 Eylül 1937 Karaçay, Odunpazarı, Eskişehir, Türkiye |
| Ölüm | 28 Haziran 2022 (84 yaşında) Ulus, Beşiktaş, İstanbul, Türkiye |
| Ölüm sebebi | Kalp durması |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Eğitim | İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi |
| Meslek | Oyuncu · yapımcı · senarist · yönetmen |
| Etkin yıllar | 1964-2021 |
| Evlilik | Güler Mocan (e. 1964; b. 1968) Betül Cüreklibatır (e. 1970; b. 1971) (e. 1972; ö. 2022) |
| Çocuk(lar) | Filiz Cüreklibatır Murat Arkın Kaan Polat Cüreklibatır |
| Ödüller | Altın Portakal Film Festivali En İyi Erkek Oyuncu 1969 – İnsanlar Yaşadıkça 1976 – Mağlup Edilemeyenler Tüm Liste |
| Resmî site | cuneytarkin.com.tr |
| İmza | |
 | |
Medrano Sirki dahil birçok sirkte çalışan Arkın, binicilik ve karate'de uzmanlaştı ve burada öğrendiği teknikleri sinemada kullandı. Dublör kullanmadığı için tehlikeli sahnelerde pek çok kez kemikleri kırıldı, omuriliği zedelendi ve sakatlandı.[1] Şair ve yazar Cemal Süreya'ya göre Arkın, "İpekyolu'nun Superman'i" ve Fransız oyuncu Jean Marais'in Fantoma dizisindeki yansıması idi. Halit Refiğ için ise, "İlk filmlerinde Alain Delon, aksiyon filmlerde ise Avrupalılar ve kendi için Burt Lancaster'a benziyordu".[2] İlk kez 1969 yılında İnsanlar Yaşadıkça filmi ile 6. Altın Portakal Film Festivali'nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülü'ne layık görüldü. 1972 yılında Yaralı Kurt filmi ile Adana Altın Koza Film Festivali'nde En İyi Erkek Oyuncu Ödülünü kazandı. 2021 yılında sinema kategorisinde Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'ne değer görülen Arkın, 28 Haziran 2022 tarihinde İstanbul'da 84 yaşında öldü ve Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Fahrettin Cüreklibatır,[3] 7 Eylül 1937 tarihinde Eskişehir'in Karaçay köyünde doğdu.[4][5][6] Babası Türk Kurtuluş Savaşı'na katılmış Hacı Yakup Cüreklibatır olan Fahrettin, yoksul bir ailede büyüdü.[7] Lise öğrenimini Eskişehir Atatürk Lisesinde tamamladı. Buradaki sınıf arkadaşlarından birisi Yılmaz Büyükerşen'di. 1961 yılında İstanbul Üniversitesi İstanbul Tıp Fakültesinden mezun oldu.[8]
Cüreklibatır soyadı birleşik bir kelime olarak C/Y dönüşümüyle, Cürekli > Yürekli ve ikinci olarak Batur/Batır (bahadır, yiğit) sözcüklerinin birleşmesinden oluşmaktadır. İlk kelime mecazi anlamıyla dikkate alındığında "korkusuz yiğit" manasına sahiptir. Ses dönüşümleri, memleketi olan Eskişehir'deki Kırım-Tatar kökenli toplulukların dillerinden kaynaklanmaktadır.[9] Gazeteci Vecdi Benderli, Cüneyt Gökçer'den Cüneyt; Ramazan Arkın'dan Arkın isimlerini alıp "Cüneyt Arkın" ismini yarattı ve Fahrettin Cüreklibatır artık Türk sinemasında bu isimle anıldı.[10]
Memleketi Eskişehir'de, yedek subay olarak askerliğini yaparken, Göksel Arsoy'un başrol oynadığı 1963 yapım Şafak Bekçileri filminin çekimleri sırasında yönetmen Halit Refiğ'in dikkatini çekti. Askerliğini bitirdikten sonra Adana ve civarında doktorluk yaptı. 1963 yılında Artist dergisinin yarışmasında birinci oldu. Doktorluk kadrosu alamayan ve ekonomik zorluklar çeken Cüneyt Arkın, 1963'te Halit Refiğ'in teklifiyle sinema oyunculuğuna başlayarak iki yıl içinde en az otuz filmde oynadı.[11]
1964 yılında oynadığı Gurbet Kuşları filminin finalindeki kavga sahnesi, Arkın'ın kariyerinde bir kırılma noktası oldu. Bir süre daha duygusal-romantik jön karakterlerini canlandırdıktan sonra yine Halit Refiğ'in önerisiyle aksiyon filmlerine yöneldi. Bu dönemde İstanbul'a gelen Medrano Sirki'nde altı ay süreyle akrobasi eğitimi aldı. Burada öğrendiklerini Malkoçoğlu ve Battalgazi serilerinde beyaz perdeye aktararak Türk sinemasına daha önce hiç örneği olmayan bir tarz getirdi.[12] Kısa sürede avantür filmlerin en aranan oyuncusu hâline geldi. Romantik filmlerle başladığı sinema yaşantısını hareketli filmlerle sürdürse de birçok farklı türde karaktere can verdi. Kariyeri boyunca westernden komediye, macera filmlerinden toplumsal filmlere kadar değişik türde filmler çekti. Özellikle Maden (1978) ve Vatandaş Rıza (1979) filmleri, Cüneyt Arkın'ın kariyerinde özel bir yer kaplar.[11]
12 Mart dönemi sırasında, 4. Altın Koza Film Festivali'nde (1972) jürinin ilk oylamasında Yılmaz Güney'i Baba filmindeki rolüyle en iyi erkek oyuncu seçilmesine rağmen daha sonra siyasi baskılarla Yılmaz Güney'in yerine, ilk oylamada Yaralı Kurt filmindeki performansıyla ikinci olan Cüneyt Arkın'ı en iyi erkek oyuncu seçti. Bu karara tepki gösteren Arkın ödülü reddetti.[13] Cüneyt Arkın sinemasına ayrı bir renk getiren, yönetmenliğini Çetin İnanç'ın yaptığı 1982 tarihli Dünyayı Kurtaran Adam zamanla bir kült film hâline geldi. 1980'li yıllarda Ölüm Savaşçısı, Kavga, Sürgündeki Adam ve İki Başlı Dev gibi aksiyon filmlerinden sonra, 1990'lı yıllarda da polisiye dizilere yöneldi.
Cüneyt Arkın, binicilik ve karatede uzman sporcu unvanına sahiptir.[14] Oyunculuğun yanı sıra televizyon izlenceleri sunmuş ve kısa bir süre gazetelerde sağlıkla ilgili köşe yazarlığı da yapmıştır. 2009 yılında omurgasındaki sinir sıkışmasından dolayı yaklaşık üç ay hastanede tedavi gördü.[15]
Türk milliyetçisi kimliğiyle tanınan Cüneyt Arkın'a 2002 genel seçimlerinde Anavatan Partisi'nden Eskişehir milletvekili adayı olması için Mesut Yılmaz tarafından teklif götürüldü.[16] 20 Ekim 1991 genel seçimlerinde Anavatan Partisi'nden Eskişehir'de dördüncü sıradan milletvekili adayı olmuş ancak seçilememiştir.[17] Sonraki yıllarda ise İşçi Partisi adına düzenlenen ve bir grup bilim insanı, aydın ve sanatçının katıldığı İşçi Partisi Hükümeti’nde Göreve Hazırız kampanyasına katılarak yeniden siyaset sahnesinde adını duyurdu.[18]
Cüneyt Arkın ilk evliliğini 1964 yılında kendi gibi doktor olan sınıf arkadaşı Güler Mocan ile yaptı. 1966 yılında kızları Filiz doğdu. Cüreklibatır'ın yeni gelişen sinema oyuncusu kariyeri nedeniyle evlilikleri uzun sürmedi.[19]
1968 yılında Cüneyt Arkın olarak sahne adını aldı ve bir çini fabrikası sahibi olan varlıklı bir ailenin kızı Betül Işıl ile tanıştı. İsviçre'de bir üniversite mezunu olan Işıl, o sırada uçuş görevlisi olarak çalışıyordu. Cüneyt Arkın, 1968 yılında boşandıktan bir yıl sonra 1969'da Betül (Işıl) Cüreklibatır[3] ile nişanlandı, 1970'te evlendiler ve 1971'de boşandılar. Kısa süre sonra yeniden evlendiler ve bu evlilikten de Kaan ve Murat adlarında iki çocuğu oldu.[20][21] Kızı bir şirkette genel müdürlük yapan Arkın'ın oğullarından Murat da dizilerde oyunculuk yapmaktadır.[22] Arkın, 1960'ların sonu ve 1970'li yılların başında ciddi alkolizm sorunlarıyla boğuştu. Çokça alkolizm tedavisi gördü. Alkolizm problemi; 1960'lı yıllarda kişisel yaşamının dışında, kariyerine de önemli ölçüde zarar verdi. Arkın, alkolizmin pençesinden kurtulduktan sonra ileriki yıllarda; alkol, uyuşturucu ve gençliğin sorunları konulu sayısız konferans vermiş, bunlarla ilgili teşekkür beratları ve onur ödülleri almıştır.[23]
Cüneyt Arkın, 28 Haziran 2022 tarihinde geçirdiği kalp durması rahatsızlığı sonucu İstanbul, Beşiktaş ilçesi Ulus'ta bulunan Liv Hospital Hastanesi'nde 84 yaşında öldü.[24] Ölümü üzerine 30 Haziran 2022 tarihinde Atatürk Kültür Merkezi'nde tören düzenlendi.[25] Tören sonrası Arkın'ın cenazesi Teşvikiye Camii'nde kılınan cenaze namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.[26]
Cüneyt Arkın, 300 sinema ve film, 16 dizi ve 2 tiyatro oyunu olmak üzere toplam 318 yapımda rol almıştır. Usta aktör Cüneyt Arkın'ın yaptığı dizilerin en uzun ömürlüsü, 3 sezon 101 bölüm boyunca yayınlanan TGRT yapımı Bizim Ev dizisi olmuştur.
| Marka | Ürün | Kaynak | Not |
|---|---|---|---|
| Plastherm | Plastherm Boru Reklamı | [27] | |
| Platin Isı - Plastik Boru Fabrikası Reklam | [28] | ||
| Plastherm Pencere Reklamı - Cüneyt Arkın Reklam Filmi | [29] | ||
| Turkcell | Kara Murat Benim! | [30] | |
| Tercüman | Cüneyt Arkin Tercüman Reklam Filmi Almanya | [31] | |
| Manas Evleri (Güner İnşaat) | Battal Gazi Cüneyt Arkın Reklam Filmi | [32] | |
| Coca Cola | Cüneyt Arkin Coca-Cola Tadında Serinlik | [33] | |
| Brrr Tadında Serinlik (2008, Türkiye) | [34] | ||
| Garanti Bankası | Cüneyt Arkın Flexi Polis Reklamı | [35] | |
| Türkiye Gazetesi | Türkiye Gazetesi Kupon Reklamı | [36] | |
| İhlas Holding | Cüneyt Arkın Kia Capital 1500 Reklamı | [37] | |
| Kia İhlas Motor Reklamı (Cüneyt Arkın bonuslu) | [38] | ||
| Alo | Cüneyt Arkın ile Alo Nostaljisi | [39] | |
| Springday | Springday Cüneyt Arkın Eşliğinde | [40] | |
| Bioxcin | Bioxcin Kaan, Murat ve Cüneyt Arkın "Saçlarınız Dökülmesin" Reklamı | [41] | Murat Arkın ve Kaan Polat Cüreklibatır ile oynadı |
| Cüneyt Arkın Laboratuvar Bioxcin Reklamı | [42] | ||
| Kalkavan Film | Kalkavan Film Video kaset Reklamı | [43] | |
| Cevher Özden | Banker Kastelli Reklamı | [44] | Fikret Hakan, İzzet Günay, Selma Güneri, Ekrem Bora oynadı |
| Teleon | Cüneyt Arkın Teleon Tanıtım Reklamı | [45] | |
| Media Star | Cüneyt Arkin Media Star Reklami | [46] | |
| Polisan | Natural Flex Cüneyt Arkın Reklamı | [47] | |
| Ark Prodüksiyon | Cüneyt Arkın Ark Prodüksiyon Tanıtım Reklamı | [48] |
| Yıl | Ödül töreni | Kategori | Aday gösterilen çalışma | Kaynak | Sonuç |
|---|---|---|---|---|---|
| 1963 | 1963 Artist Mecmuası, Artist Yarışması | "1.'lik Ödülü" | [49] | Kazandı | |
| 1969 | 6. Altın Portakal Film Festivali | En İyi Erkek Oyuncu Ödülü | İnsanlar Yaşadıkça | [50] | Kazandı |
| 1972 | 4. Altın Koza Film Festivali | En İyi Erkek Oyuncu Ödülü | Yaralı Kurt | [51] | Kazandı |
| 1976 | 13. Altın Portakal Film Festivali | En İyi Erkek Oyuncu Ödülü | Mağlup Edilemeyenler | [50] | Kazandı |
| 1999 | Altın Portakal Film Festivali | Yaşam Boyu Onur Ödülü | [52] | Kazandı | |
| 2013 | Engelsiz Yaşam Vakfı Ödülleri | Yaşam Boyu Meslek ve Onur Ödülü | [53] | Kazandı | |
| Sinema Onur Ödülü | 18. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri | [54] | Kazandı | ||
| 2013 Yılı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü | Kültür ve Sanat Büyük Ödülü | [55] | Kazandı | ||
| 2018 | 25. Uluslararası Adana Film Festivali | Yaşam Boyu Onur Ödülü | [56] | Kazandı | |
| 2021 | Türkiye Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü | Kültür ve Sanat Büyük Ödülü | [57] | Kazandı | |
| Yıl | Yapıt | Yayın | Kaynak | ISBN |
|---|---|---|---|---|
| 2001 | Adını Unutan Adam | Kabalcı Yayınevi | [58] | ISBN 978-9758240364 |
| 2014 | Fakir Gencin Hikayesi | Epsilon Yayınevi | [59] | ISBN 978-9944828307 |
| 2022 | Benim Kahramanım Türk Halkıdır | Kırmızı Kedi Yayınevi | [60] | ISBN 978-6254180767 |
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
