Bizans-Bulgar Antlaşması (815)

815 Antlaşması (Bulgarca: Договор от 815) Konstantinopolis'te Bulgar Hanı Omurtag ile Bizans İmparatoru V. Leon arasında imzalanan 30 yıllık barış antlaşmasıdır.

9. yüzyılda Birinci Bulgar İmparatorluğu toprakları.

Arka plan

803'te Bulgar tahtına Han Krum'un geçmesi ile756 yılında başlayan uzamış Bizans-Bulgar savaşlarının uzatılmış dizisinin ardı ardına gelen son ve kararlı kısmı başladı. 814'te ölümüne kadar geçen on yıldan biraz daha uzun bir süre boyunca Krum, Bizans İmparatorluğu karşısında önemli başarılar elde etti; 809 yılında önemli bir şehir olan Serdica'yı ele geçirdi ve Pliska geçidinde ve Versinikia Muharebesi'nde Bizans ordularını kesin bir şekilde mağlup etti. Oğlu ve halefi Omurtag, Krum'un saldırgan politikasını sürdürmeye çalıştı ancak 814'teki seferi Bizanslılar tarafından durduruldu.^[1][2] Her iki ülke de sürekli askeri uğraştan dolayı tükendiğinden, barış müzakereleri başladı.

Antlaşmasının imzalanması

V. Leon.

815 yılının başlarında Omurtag, barış müzakereleri için Konstantinopolis'e elçi gönderilmiştir. İmza töreni ciddi bir olaydı ve çok sayıda insanın huzurunda gerçekleştirildi. Anlaşmada Bizans İmparatoru putperest Bulgar geleneklerine göre, Omurtag'ın elçileri ise Hristiyan yasalarına göre yemin etmeleri öngörülüyordu. Bizanslı tarihçiler imparatorun eylemlerinden dolayı öfkelidirler.^[3] "En Hristiyan" hükümdarın bir bardaktan yere su dökmek, kişisel olarak at eyerini döndürmek, üçlü dizginlere dokunmak ve zeminden yüksekte çimleri kaldırmak zorunda olduklarını kaydettiler.^[3][4] Bir başka tarihçi, V. Leon'un, yeminine şehadet olarak köpekleri bile kesmek zorunda kaldığını ekler.^[5]

Maddeler

Bulgar Hükümdarı Omurtag, Bizans İmparatoruna heyet gönderiyor.

Antlaşma şartları Bizans kayıtlarında korunmamıştır, ancak antlaşmanın ilk iki maddesi Yunanca Süleymanköy Yazıtı'nda hayatta kalmıştır:^[6]

• Birinci madde, Bulgaristan ile Bizans arasındaki sınırı belirler. Karadeniz kıyısı yakınında Debelt'de başar ve Erkundiya'nın eski çukuru boyunca Tunca'nın bir kolu olan Çoban Azmak nehrinin üst akıntısına kadar devam eder. Buradan, antik Konstantiya kasabası yakınlarındaki Harmanlı'nın kuzeyindeki Meriç nehrine ulaşır ve batıda, modern Uzuncaova köyüne kadar devam eder.^[7] Bundan sonra sınır, büyük olasılıkla doğu Rodop Dağları'nın sırtlarından biri olan tanımlanamayan bir dağa kadar devam etti. Süleymanköy Yazıtı'na göre sınır, o dağ olarak onaylandı. Tarihçilerin açıklamaları, Bizanslı garnizonların yavaş yavaş bölgeden çekilirken bir süre sonra Filippopolis (Filibe) bölgesi Bulgaristan'a devredildi; o zamana kadar sınır çizgisi eski sınırı Orta Dağ'a kadar takip etti.^[8] Malamir Han'ın (831-836) ele geçirilmesiyle Bizans İmparatorluğu'na iade edilen Filippopolis'in devrini garanti etmek için Bulgarlar, Hadrianapolis etrafında bir süre bazı kalelerde hüküm sürdüler.^[9] Bu madde ile Bulgar sınırlarının güneye genişlemesi resmen tanındı^[5] ancak Bulgarlar bazı kasabaları, özellikle de Hadrianapolis'u geri vermek zorunda kaldılar.

Omurtag Han.

• İkinci madde, iki ülke arasında savaş esirlerinin değişimi ile ilgilidir. Bulgarlar, 811'de İmparator I. Nikiforos'un felaket ile sonuçlanan seferi sırasında yakalanan Bizanslıları ve Krum'un daha sonraki baskınları sırasında yakalanan halkı serbest bırakmayı kabul ettiler. Bizanslılar, V. Leon tarafından ele geçirilen Slavların yanı sıra, bazılarının hiçbir zaman Bulgar hanlarının tebası olmasa da, Yıldız Dağları ve Rodop etrafındaki Bizans İmparatorluğu'nun sınır bölgelerinde yaşayanları serbest bırakmak zorunda kaldılar. Madde daha sonra değişim süreci için detaylarla devam eder. Özellikle, Bizanslılar sadece insan için insan değişimi yapmayı kabul etmekle kalmayıp, aynı zamanda askerler tarafından evlerine geri dönmeleri şartıyla, her serbest bırakılan Bizanslı asker için iki büyükbaş hayvan vermek zorunda kalıyorlardı, bu şekilde Bulgarlar Bizans sınır garnizonlarının azaltılmasını sağladı.^[10]

Neticesi

Antlaşma Bulgaristan lehine olmasına rağmen, birbirini takip eden yenilgiler sonrasında güçlerini yeniden toparlamak zorunda kalan ve ikonoklazmın yeniden canlanması nedeniyle başka bir iç karışıklığa maruz kalan Bizanslılar tarafından da hoş karşılandı. Öte yandan Bulgaristan, giderek artan sayıdaki Hristiyanların Omurtag'ı rahatsız ettiği dini sorunlarla da karşı karşıya kaldı: Han, en büyük oğlu Enravota'nın da kurban edildiği Hristiyan karşıtı zulümlerine başladı. Bulgarlar, yüzyılın ilk on yılındaki kanlı çatışmaların ardından ekonomilerini yeniden inşa etmek zorunda kalırken, başkenti Pliska harabe halinde kalmaya devam etti.

İmparator II. Mihail'in Bizans tahtını ele geçirdiği 820 yılında barış antlaşması tekrar onaylandı. Omurtag ve II. Mihail ayrıca tehlike durumunda birbirlerine yardım etmeyi kabul etti.^[5] Bu söze karşılık, 823 Omurtag, asi Slav Thomas tarafından Konstantinopolis kuşatmasına karşı II. Mihail'e destek yolladı ve asi ordusunu yendi.

Kaynakça

Özel

1. Cedrenus, ed. Bon., II, р. 54
2. Zonaras, ed. Dindorfi, III, p. 381
3. Ignatii Diaconi. Vita Nicephori in appendices to Nicephori Opuscula historica, ed. C. de Boor, Lipsiae, 1880, p, 206—207
4. Bakınız Andreev, p. 58: Bulgarların pagan yeminleri derin bir sembolik anlama sahipti. Suyun dökülmesi, yemin bozulursa kanın döküleceğine dair bir hatırlatmadır. Aynı anlam, eyerin dönüşü için açıklanır - ihlal edenin, savaş sırasında ata binemeyeceği veya atından düşebileceği uyarısı. Üçlü dizginler, anlaşmanın sağlamlığını simgeliyordu ve otların kaldırılması, eğer barışın kırılması halinde düşman ülkede hiçbir otun kalmayacağını hatırlatır. Köpeklerin kurbanı, Türk halkları arasında, anlaşmayı daha da güçlendiren ortak bir gelenektir.
5. Andreev, J. The Bulgarian Khans and Tsars (Balgarskite hanove i tsare, Българските ханове и царе), Veliko Tarnovo, 1996, p. 58, ISBN 954-427-216-X
6. Zlatarski, p. 385
7. for the interpretation of the settlements see Zlatarski, Notices for the Bulgarians, pp. 67—68
8. Zlatarski, p. 387
9. Zlatarski, pp. 429-430
10. Zlatarski, p. 389

Genel

• Zlatarski, Vasil (1971) [1927]. "Part I. The Huno-Bulgarian dominance (679-852). II. Territorial expansion and rising of political importance. 2. Change of the foreign and domestic policy of Bulgaria". History of the Bulgarian state in the Middle Ages. Volume I. History of the First Bulgarian Empire. 2 (Bulgarca). Sofya: Nauka i izkustvo. OCLC 67080314. 26 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2015.