Batı Marksizmi

Batı Marksizmi, ilk olarak genel anlamda Perry Anderson'un Batı Marksizmi Üzerine Düşünceler kitabında bahsettiği anlamda, 19. yüzyıldan ve 20. yüzyıla Marksizmin Batı'daki hikâyesinden oluşur. Bu anlamda Marks'ın eserinden bugüne kadarki gelişimi, ayrışmaları, iç bölümlenmeleri, farklılıklarıyla teorik ve politik bir sistematik öğreti olarak Marksizmin Batı düşüncesindeki ve pratiğindeki yeri değerlendirilir. Karl Kautsky ve Lenin'in tartışmaları da bu bağlamda genel anlamdaki bu Batı Marksizmi içinde yer alır.

Tarihçe ve konum

Daha özgül olaraksa 20.yüzyılın başlarından itibaren Fransa, Almanya ve İtalya'da ortaya çıkan Marksist düşünürlerin yönelimlerinden oluşan eğilimlerin bileşkesini ifade etmektedir Batı Marksizmi terimi. Antonio Gramsci, Georg Lukács^[1], Karl Korsch ile başlatılan ve klasik-sonrası Marksizm olarak adlandırılan dönem, bir anlamda Batı Marksizmi'nin başlangıç evresidir. Onların ardından pek çok Marksist düşünür Marksizmin iç-kuramsal-politik sorunlarına farklı yönelimlerde cevaplar bulmaya çalıştı ve bunların genel ifadesi Batı Marksizmi olarak adlandırıldı. Pek cok ismi sıralamak mümkün olmakla birlikte, özellikle Frankfurt Okulu ve Louis Althusser'in bu isimlere eklenmesi zorunludur. Bazı İngiliz akademisyenleri (E.P.Thompson gibi) ve özgün bir Marksist olarak Sartre'ı buraya katmak mümkündür.

Bu yönelim, somut olmaktan çok soyut, politik olmaktan çok teorik nitelikte bir konumdan hareket etti ve bu alanda çalıştı. Tam da böyle olduğu için Batı marksizmini Marksizm içinde bir sapma ve zaaf olarak değerlendirmek genel bir eğilimdir; özellikle ana akım olarak kabul edilen Politik-pratik icindeki Marksizmler bu alanı tümüyle yok saymaktadır. Bununla birlikte, Batı Marksizmi içinde yer alan bu düşünürler, geliştirdikleri kuramsal argümanlarla yalnızca Marksizm içinde degil, Marksizm dışında da etkili oldular ve günümüze kadar uzanan teorik-politik tartışmaların merkezinde durdular.

Perry Anderson,^[2] Batı Marksizmi'nin ortaya çıkışını ve yaygınlaşmasını, bir dizi ekonomik ve sosyal olayla bağlantılandırır. Bu olgular sonucunda, Marksizmin siyasal alandan giderek üniversitelere ve araştirma merkezlerine kaydığını belirtir. Bu kayma sonucunda Marksizmin yalnızca etkinlikleri değil ilgileri de farklılaşmıştır der. Alt-yapının ve sınıfların analizinden, İdeolojinin ve kültür gibi üst-yapı kurumlarının analizine geçiştir kastedilen. Batı Marksizmini oluşturan teorisyenler, işçi hareketinden kopuk aydınlardır. Tüm bunların sonucunda batı Marksizmi genelde bir zaaf olarak değerlendirilmekte ve bu kişiler reformist olarak ele alınmaktadır. Batı Marksizmden beklenen yeniden politik alanda yer almaları ya da politik hareketlerle buluşmalarıydı, ancak bu düşünürler bir şekilde kuramsal düzlemde Marksizmi sınırlarına vardırdılar.

Batı Marksizmi'nin sonuçları

Bugün Gramsci^[3], Frankfurt Okulu^[4] ve Althusser üzerinden Marksizm-dışına çıkış söz konusudur, bu anlamda örneğin Post-Marksizm olarak bilinen eğilim tamamen Batı Marksizmi denilen alanın bir ürünüdür. Batı Marksizmi, Marksizmden Marksizm-sonrasına geçişin kuramsal evresini oluşturdu; ancak bu düşünürlerin etkilerinin ve önermelerinin Marksizm-içi meselelerden çok daha ötelere gitmesinin söz konusu olduğu da unutulmamalıdır. Kültür kuramı, İdeoloji teorisi, Özne, Kimlik, Hegemonya ve benzeri konular bu düşünürler olmaksızın bugünkü noktaya gelemezlerdi. Batı Marksizminin, Marksizmin sorunları olarak ortaya koydukları ve çözmeye çalıştıkları meseleler ve bu çözüm arayışında ürettikleri kavramlar bir andan sonra Marksizmi geçersizleştiren argümanlara dönüştü.

Batı Marksizmi'nin önemli isimleri

• Georg Lukács
• Karl Korsch^[5]
• Antonio Gramsci
• Franz Jakubowski
• Ernst Bloch
• Frankfurt Okulu
  • Theodor W. Adorno
  • Max Horkheimer
  • Herbert Marcuse
  • Walter Benjamin
  • Erich Fromm
• Galvano Della Volpe
• Lucio Colletti
• Henri Lefebvre
• Jean-Paul Sartre
• Maurice Merleau-Ponty^[6]
• Lucien Goldmann
• Louis Althusser
• Ernest Mandel
• Jürgen Habermas
• Raymond Williams
• Marshall Berman
• Perry Anderson
• Fredric Jameson
• Frank Furedi
• Terry Eagleton

Kaynakça

1. Anderson 1976, s. 30.
2. Batı Marksizmi Üzerine Düşünceler, Perry Anderson, Birikim Yayınları, çeviren; Bülent Aksoy.
3. Jacoby 1991, s. 581; Anderson 1976, ss. 54.
4. Jacoby 1991, s. 581.
5. Korsch 1970, ss. 119-120.
6. Merleau-Ponty, Maurice (1973) [1955]. Adventures of the Dialectic. Bien, Joseph tarafından çevrildi. Evanston, Illinois: Northwestern University Press. ISBN 978-0-8101-0404-4.

• Anderson, Perry (1976). Considerations on Western Marxism. Bristol: New Left Books.
• Jacoby, Russell (1981). Dialectic of Defeat: Contours of Western Marxism. Cambridge, England: Cambridge University Press. doi:10.1017/CBO9780511571442. ISBN 978-0-521-23915-8.
• Jacoby, Russell (1991). "Western Marxism". Bottomore, Tom; Harris, Laurence; Kiernan, V. G.; Miliband, Ralph (Ed.). The Dictionary of Marxist Thought (2.2yer=Oxford bas.). Blackwell Publishers. ss. 581-584. ISBN 978-0-631-16481-4.
• Jay, Martin (1984). Marxism and Totality: The Adventures of a Concept from Lukacs to Habermas. Cambridge, England: Polity Press. ISBN 978-0-7456-0000-0.
• Kołakowski, Leszek (2005). Main Currents of Marxism. Falla, P. S. tarafından çevrildi. Londra: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-32943-8.
• Korsch, Karl (1970) [1923]. Marxism and Philosophy. Halliday, Fred tarafından çevrildi. New York: Monthly Review Press. ISBN 978-0-85345-153-2.
• Merleau-Ponty, Maurice (1973) [1955]. Adventures of the Dialectic. Bien, Joseph tarafından çevrildi. Evanston, Illinois: Northwestern University Press. ISBN 978-0-8101-0404-4.
• Soper, Kate (1986). Humanism and Anti-Humanism. Londra: Hutchinson. ISBN 0-09-162-931-4.

Dış bağlantılar

• Douglas Kellner, "Western Marxism"16 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce). 20.04.2013 tarihinde erişildi.