Avlu

Başlığın diğer anlamları için Avlu (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.

Avlu, yapıların orta kısmında bulunan, tercihe göre üstü açık ya da kapalı olan geniş bölümdür. Mimarlıkta atriyum olarak da adlandırılır. Türk mimarîsinde avlular genelde üstü açık şekilde bırakılır. Eve giriş kapısı avluya açılır. Özellikle İç Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde görülen avlu geleneği genellikle önemli kişilerin evlerinde görülür. Birçok avluda süs havuzu bulunur. Avlular çocukların oyunlar oynadığı, yaz günlerinde yemeklerin yendiği, eğlencelerin düzenlediği yerlerdir. Törenler avluda düzenlenir, dinî bayramlarda kurban, avluda kesilir. Avrupa mimarlığında avluların üzerinin cam ile kapatıldığı da olur.

Avlulu yapı

Avlulu yapı planı

Avlu (atriyum) terimi sadece evler için değil, fabrika ve alışveriş merkezlerindeki orta boşluklar için de kullanılır. Bu tür alanlarda merdivenler, asansörler, ana giriş kapısı avluya açılır.

Cami avluları

İstanbul'daki Sultanahmet Cami'sinin avlusu

Bir alışveriş merkezinin atriyumu

Camilerde bir dış avlu (harim), bir de iç avlu (harem) yapılır. Dış avlu, camiyi mahalle yapılarından yüksek duvarla ayırır. Bu duvarlar demir parmaklıklı pencereler ve birkaç yerde kapılardan oluşur. Bazı kapılar dar ve zincirlidir. Zeminin eğimli olduğu yerlerde avluya merdivenle çıkılır.Süleymaniye Camii örneğindeki gibi dış avlunun taçkapısı anıtsaldır. Yenicami gibi örneklerde ise şehrin zamanla genişlemesi yüzünden dış avlu kaldırılmıştır. Genellikle bu dış avlularda yaşlı ağaçlar vardır. Dış avlu zemini topraktır. (Arseven, 222)

İç avlu ise, cami binasına bitişik, etrafı kemerli kubbeli revaklarla çevrili, ortasında şadırvan bulunan mekandır. İç avlunun bir taçkapısı (portal) ve yan kapıları vardır. Döşemesi, mermerdir. Revakların duvarlarında iki sıra pencere bulunur, alt sıra kapaklıdır üst sıra sabit alçı revzendir.

Ayrıca bakınız

• Impluvium
• Ala