Anıt Sayaç

Anıt Sayaç, Türkiye'de 2008 yılından bu yana işlenmiş kadın cinayetlerinde ölen kadınlara ilişkin bilgi veren dijital arşiv.

Anıt Sayaç

Site türü	Türkçe
Slogan	Şiddetten Ölen Kadınlar İçin Dijital Anıt
URL	http://anitsayac.com/
Başlatılma	2013 (12 yıl önce) (2013)
Durumu	Aktif

Türkiye'de erkek şiddetinden ölen kadınların anısını yaşatmak üzere 2013 yılında bu yana Anitsayac.com adresi üzerinde yayımlanmaktadır.^[1] Anıt Sayaç, sanatçı Zeren Göktan'ın ilk kez 2013 yılının Mart ayında sergilenen "Sayaç" adlı iki aşamalı çalışmasının bir katmanı olarak üretilmiştir.^[1] Web sitesi, insanları kadına karşı şiddetle yüzleştirmeyi amaçlayan sanatsal çalışmanın parçası olarak üretilmiş iken, bağımsız bir platform olarak güncellenmeye devam etmiş ve Türkiye'de gazetelere konu olan kadın cinayeti sayıları ve bu olaylara ilişkin gazete haberlerine ulaşmak için önde gelen kaynaklardan birisi haline gelmiştir^[2][3]

Anitsayac.com adresindeki site, Türkiye'de 2008'den bu yana kadına yönelik şiddetten kaç kadının öldürüldüğünü gösteren dijital bir sayaç ve kadınların nerede, ne zaman, kim tarafından, nasıl öldürüldüğünü, öldürülen kişinin reşit olup olmadığını, faile ne olduğunu ve bu cinayete yönelik yerel medyaya yansıyan haberleri içerir.^[4] Sitede kadınlar isimleriyle yer almakta, her bir isme tıklandığında yeni bir pencere açılarak ziyaretçiye daha detaylı bilgi sunulmaktadır. Bu çalışmada sayılar isimlere, yan yana gelen isimler ise bir dijital anıta dönüştürülmüştür. Dijital arşiv yıl bazında derlediği bilgilerle medyanın cinayetleri ele alışındaki yıllar içinde görülen dil farkını da sergilemektedir.^[5][6]

Anıt Sayaç, her gün Göktan'ın yaptığı medya taramaları sonucu güncellenmekte, her ay Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu'nun tuttuğu çetele ile gözden geçirilip güncellenmektedir.^[1]

Sayaç sergisi

“	Anıtın amacı kendi varlık sebebini yok etmek aslında. Önlenemeyen, durdurulamayan bir şiddet dalgasında hayat bulan anıt şiddetin sona ermesi için bir mesaj taşıyor. Kendi iflasını dileyen bir mekanizma var burada. Kısaca anıt öldüğünde ve kadınlar yaşadığında anıt amacına ulaşmış olacak.	”
— Zeren Göktan

Göktan'ın 2013 tarihindeki Sayaç adlı çalışmasının ilk aşaması, fiziksel olarak İstanbul'da, İstiklal Caddesi üzerinde yer alan Mısır Apartmanı'nın ikinci katındaki bir galeride açılan sergiyi içerir.^[7] Bu sergide Göktan'ın Antik Mısır'da ölülerin diğer dünyaya geçerken, hikâyeleriyle onlara yol göstermesi ve onları koruması için hazırlanan kefen örtülerinden esinlenilerek oluşturduğu çalışma sergilenmiştir. Sergilenen objeler Ümraniye T Tipi Kapalı Ceza İnfaz Kurumundaki erkek hükümlülerin boncuklarla işledikleri kefen örtüleri ve tavandan sarkan boncuk bebek anahtarlıklardan oluşmuştur.^[8] Sergilenen objelere gömülü QR kodlar ziyaretçileri çalışmanın ikinci aşaması olan anıtsayac.com web sitesine yönlendirmekteydi.^[9] Böylece anitsayac.com, serginin görünen rengarenk boncukların ötesindeki düşündürücü sanal boyutunu oluşturmuştur.^[5]

Sanatçı, bu çalışmayı üretirken Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na kadına yönelik şiddet verileri için başvurusu sonuçsuz kalınca kütüphanede erişebildiği 2012 yılına ait ulaştığı kadın cinayeti haberlerini not etmiş; Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu'nun topladığı çeşitli yıllara ait kadın cinayeti verilerini paylaşması ile Anıt Sayaç içeriği oluşturulmuştur.^[10]

İnsanları kadına karşı şiddetle yüzleştirmeyi amaçlayan Sayaç sergisi, Nisan 2013'te sona ermiş ancak anitsayac.com sitesi, sergiden bağımsız bir platform olarak güncellenmeye devam etmiştir. Göktan, Türkiye'de kadına yönelik şiddet tamamen yok olana kadar Anitsayac.com saymaya ve hatırlatmaya devam edeceğini bildirmiştir.^[1][11]

Etkileri

“	Ölülerimizi “sık kullanılanlara” ekliyoruz. Ölülerimize ölülerimiz ekliyoruz. Şans eseri yazmıyorsa adımız bir sayaçta Birhan, ben bunu hep “antisayaç” olarak okudum Yani sayılamayan, sayılmasın hiç aman Sahi biz kaç darbeden sonra ölülerimiz oluyoruz.	”
— Birhan Keskin ve Aslı Serin'in Anıt Sayaç şiirinden

Anıt Sayaç, 2013 yılında şair Aslı Serin ve Birhan Keskin'in Anıt Sayaç’ta artık kadınların isimlerinin yer almasına tepkisini, öfkesini anlatan Anıt Sayaç adlı şiirine ilham olmuştur. 160.kilometre isimli şiir sitesinde yayımlandı;^[12] dijital ortamda binlerce okura ulaştı. Anıt Sayaç, 2021 yılında çizer Meltem Şahin'in çizimleri ve Elvin Eroğlu'nun editörlüğüyle kitaplaştı.^[13]

Meltem Şahin, çizimini yaptığı Anıt Sayaç kitabına dayanarak 2021 yılında İstanbul'da küratörlüğünü Elvin Eroğlu'yla paylaşarak bir kişisel sergi açtı. “Birinin Acısı Öbürüne Geçmiyor” başlıklı sergi, Birhan Keskin ve Aslı Serin’in kadın cinayetlerini konu alan ve adını Zeren Göktan’ın dijital anıtından alan şiirlerine odaklanmıştır.^[14] Performansta Meltem Şahin, şair Birhan Keskin ve Aslı Serin’in ses kayıtlarından şiiri dinler ve dizelerden oluşan bir çemberin içinde 8 çizim yapar.^[15]

Anıt Sayaç, bu üretimler sonucunda kadın cinayetlerine odaklanan ve kadınlar tarafından üretilen sanatsal bir çalışmaya dönüşmüştür.^[16]

2020 yılında "Anitsayac.com dijital anıtı" adıyla bir anıt, İstanbul Sözleşmesi'ne ilişkin tartışmalar sırasında Barbaros Meydanı'na yerleştirildi,^[17] aynı yılın Kasım ayında anıt söküldü.

Anıt Sayaç, 2021 yılı sonunda İpek Duben'in SALT'ta açılan Ten, Beden, Ben sergisine eşlik etti. Web sitesi, izleyicinin mekânın merdivenlerini kat kat çıkarken aynı zamanda yıl yıl kadın cinayetlerinin artışına tanık olduğu bir kurguyla sunuldu.^[18]

Dış bağlantılar

• Anıtsayac.com 2 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Yakından Bakınca: Zeren Göktan Anıt Sayaç İşini Anlatıyor, youtube.com Salt Online kanalı.
• Sayaç Sergisi Hakkında 23 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 15 Mart- 27 Nisan 2013