Amasya Protokolü

Amasya Protokolü veya Amasya Görüşmeleri, İstanbul Hükümeti ile Heyet-i Temsiliye arasında 22 Ekim 1919'da yapılan protokoldür.

Mustafa Kemal Paşa, Rauf Orbay ve Bekir Sami Beylerle birlikte 18 Ekim 1919'da Amasya'ya gelerek Salih Paşa ile 20 Ekim'de görüşmelere başladılar ve Sivas Kongresi'nce kabul edilen esaslar üzerinde görüşmeler başladı.

Görüşülen maddeler

Sivas Kongresi'nce kabul edilmiş bulunan esaslar üzerinde görüşmeler 22 Ekim'e kadar sürdü ve taraflar şu esaslar üzerinde anlaştılar:

1. Türk illerinin düşmana şu veya bu suretle terk olunmaması, hiçbir himaye ve manda kabul edilmemesi, Türk vatanının bütünlüğünün ve bağımsızlığının korunması^[1]
2. Müslüman olmayan topluluklara Türk memleketlerinin siyasi egemenlik ve sosyal dengesini bozacak biçimde ayrıcalıklar verilmemesi.^[1]
3. Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'nin hukuki bir kurul olmak üzere İstanbul Hükûmeti tarafından tanınması.^[1]
4. İtilaf Devletleri ile Osmanlı Devleti arasında barışın kurulması için toplanacak konferansa Heyet-i Temsiliye tarafından da uygun görülen kimselerin gönderilmesi
5. Osmanlı Meclis-i Mebûsan'nın İstanbul'da toplanmasının güvenlik bakımından uygun olmadığı.^[1]

Son madde, yani meclisin İstanbul dışında toplanacağı hükmü, anayasaya aykırı olacağı gerekçesiyle İstanbul Hükûmeti tarafından kabul edilmedi. Mustafa Kemal Paşa da ısrar etmedi. Amasya'da varılan anlaşma ile İstanbul Hükûmeti Temsil Heyeti'ni resmen tanımış oluyordu.^[1]

Sonuç ve Önemi

1. Osmanlı yönetimi İstanbul'da toplanması şartıyla Meclis-i Mebûsan'ın açılmasını kabul etti.^[1]
2. Temsil Kurulu rızasını almadan barış görüşmesine gitmeme kararını reddetti.
3. İstanbul Hükümeti, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'ni ve Temsil kurulunu tanıdı.^[1]
4. Anadolu hareketi İstanbul hükûmetine karşı siyasal bir başarı kazandı.
5. İstanbul Hükûmeti, Atatürk'ün deyimiyle Anadolu'ya tabi olmak zorunda kaldı.
6. İstanbul Hükûmeti Temsil Heyetini tanımak istemedi.

Kaynakça

1. "Amasya Görüşmeleri Nedir? Genelge Tarihi, Önemi Ve Sonuçları Nelerdir?". milliyet.com.tr. 7 Haziran 2021. 14 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2021.