Altyapı ve üstyapı

Marksist üstyapı, Marksist toplum kuramında, insan öznelliği ve toplumun maddi varlığının birlikteliğinin özgün biçimidir. Biçim bir dereceye kadar nesnel bir dereceye kadar özneldir. Altyapı, üretici güçler ve üretim ilişkilerinden (işçi-işveren çalışma şartları, işbölümü, mülkiyet ilişkileri vb.) oluşur. Marksist teoride altyapı, üstyapıyı oluşturan kültür, kurumlar, siyasi iktidar ilişkileri, roller, ritüeller, devlet gibi toplumun diğer ilişkilerini ve düşüncelerini belirler. Üstyapı ve altyapı arasındaki ilişkinin diyalektik olduğu, "dünya"daki gerçek varlıklarla arasında bir ayrım olmadığı düşünülmektedir.

Marksist teoride toplum iki bölümden oluşur: altyapı ve üstyapı. Altyapı, insanların hayatın gerekliliklerini ve kolaylıklarını üretmek için girdiği üretim güçlerini ve ilişkilerini (örneğin, işveren-çalışan çalışma koşulları, teknik işbölümü ve mülkiyet ilişkileri) içeren üretim tarzını ifade eder. Üstyapı, toplumun kültürü, kurumları, politik yapısı dahil olmak üzere doğrudan üretimle ilgili olmayan diğer ilişkileri ve fikirleri ifade eder. güç yapıları, roller, ritüeller, din, medya ve devlet. İki parçanın ilişkisi kesinlikle tek yönlü değildir. Üstyapı altapıyı etkileyebilir. Ancak altyapını etkisi baskındır.^[1]

Model ve Yeterlilik

Alexis de Tocqueville'in gözlemlerini geliştirirken Marx, sivil toplumu ekonomik temel ve politik toplumu politik üstyapı olarak tanımladı, Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı'nın (1859) önsözünde temel-üstyapı kavramının esaslarını öne sürdü:

Varoluşlarının toplumsal üretiminde, insanlar kaçınılmaz olarak kendi iradelerinden bağımsız belirli ilişkilere, yani maddi üretim güçlerinin gelişiminin belirli bir aşamasına uygun üretim ilişkilerine girerler. Bu üretim ilişkilerinin bütünlüğü, toplumun ekonomik yapısını, üzerinde yasal ve politik bir üst yapının yükseldiği ve belirli toplumsal bilinç biçimlerine tekabül eden gerçek temeli oluşturur. Maddi hayatın üretim tarzı, toplumsal, politik ve entelektüel hayatın genel sürecini koşullandırır. İnsanların varoluşlarını belirleyen bilinçleri değil, bilinçlerini belirleyen toplumsal varoluşlarıdır. Belirli bir gelişme aşamasında, toplumun maddi üretici güçleri, mevcut üretim ilişkileriyle ya da -bu aynı şeyi yasal terimlerle ifade eder- şimdiye kadar çerçevesinde işledikleri mülkiyet ilişkileriyle çatışmaya girer. Üretici güçlerin gelişme biçimleri olmaktan çıkan bu ilişkiler, onların zincirlerine dönüşür. Sonra bir toplumsal devrim dönemi başlar. Ekonomik temeldeki değişiklikler, er ya da geç bütün, uçsuz bucaksız üstyapının dönüşümüne yol açar. Bu tür dönüşümleri incelerken, Doğa bilimlerinin kesinliğiyle belirlenebilen, ekonomik üretim koşullarının maddi dönüşümü ile yasal, politik, dini, sanatsal veya felsefi -kısacası, insanların içinde bulundukları ideolojik biçimler- arasında ayrım yapmak her zaman gereklidir. bu çatışmanın bilincinde olun ve onunla savaşın. Bir bireyi kendisi hakkında ne düşündüğüne göre yargılamadığı gibi, böyle bir dönüşüm dönemini de bilincine göre yargılayamaz, aksine bu bilinci maddi hayatın çelişkilerinden, var olan çatışmadan açıklamak gerekir. toplumsal üretim güçleri ile üretim ilişkileri arasındaki sanatsal ya da felsefi -kısacası, insanların bu çatışmanın bilincine vardığı ve onunla savaştığı ideolojik biçimler. Bir bireyi kendisi hakkında ne düşündüğüne göre yargılamadığı gibi, böyle bir dönüşüm dönemini de bilincine göre yargılayamaz, aksine bu bilinci maddi hayatın çelişkilerinden, var olan çatışmadan açıklamak gerekir. toplumsal üretim güçleri ile üretim ilişkileri arasındaki sanatsal ya da felsefi -kısacası, insanların bu çatışmanın bilincine vardığı ve onunla savaştığı ideolojik biçimler. Bir bireyi kendisi hakkında ne düşündüğüne göre yargılamadığı gibi, böyle bir dönüşüm dönemini de bilincine göre yargılayamaz, aksine bu bilinci maddi hayatın çelişkilerinden, var olan çatışmadan açıklamak gerekir.^[2]

Bununla birlikte, Marx'ın "altyapı üstyapıyı belirler" aksiyomun nitelendirilmesi gerekir:

1. Altyapı, yalnızca verili bir ekonomik unsur, örneğin işçi sınıfı değil, üretim ilişkilerinin bütünüdür.
2. Tarihsel olarak üstyapı, toplumun farklı faaliyetlerinde eşit olmayan bir şekilde değişir ve gelişir; örneğin, sanat, politika, ekonomi vb.
3. Altyapı ve üstyapı ilişkisi karşılıklıdır; Engels, temelin üstyapıyı ancak son kertede belirlediğini açıklar.

Kaynakça

1. "Letters: Marx-Engels Correspondence 1890". www.marxists.org. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.
2. "Economic Manuscripts: Preface to A Contribution to the Critique of Political Economy". www.marxists.org. 29 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2023.