Altun Tamgan Tarkan Yazıtı

Altun Tamgan Tarkan Yazıtı, İhe Ashete Yazıtı ya da Höl Asgat Yazıtı, 1891 yılının ağustos ayında Rus bilim insanı N. P. Levin tarafından bulunmuştur. Yazıt Nikolay Yadrintsev, Vasili Radlof, Hüseyin Namık Orkun vb. birçok bilim insanı tarafından incelenmiş ve estampajları çıkarılmıştır. Altun Tamgan Tarkan Yazıtı, Moğolistan'n Bulgan aymagının Mogod sumunda, Tülee Uul Dağı'nın batısında kalan Asgatan Höndiy bölgesindeki Asgat Vadisi'nde bulunmaktadır. Altun Tamgan Tarkan Yazıtı, Koşo Saydam Gölü'nde bulunan Orhun Yazıtları'nn yaklaşık olarak 53 km kuzeydoğusunda bulunmaktadır.

Thumb — Altun Tamgan Tarkan Yazıtı, ön yüzü.

Yazıt

Altun Tamgan Tarkan Yazıtı, dörder taş duvar olan iki lahitten oluşmaktadır. Birinci taş lahdin üç duvarı ayaktadır. Bir duvarı ise yıkılmıştır. Resimlerle süslü olan cephe kenarında bulunan satırların ortasında bir kuş resmi bulunmaktadır. Altun Tamgan Tarkan Yazıtı'nın önünde bir rölyef bulunmaktadır. Rölyefte uzun başlıkları olan ve ellerinde kadeh tutan üç erkek heykeli bulunmaktadır. Sağ üst köşede bir kuş ve onun altında Orhun Yazıtları'nda da görülen dağ keçisi damgası bulunmaktadır.

Yazıttaki Metinler

Metinler birinci duvarın ve yıkılmış duvarın üzerinde bulunmaktadır. Birinci taşın ön yüzünde bir rölyef ile iki kısa metin vardır. Bu metinlerden birincisi taşın sağ üst köşesinden sola doğru yatay ve aşağıya doğru dikey olarak yazılmıştır. İkinci metin ise taşın sol kenarının ortalarında yer alır ve aşağıdan yukarıya doğru yazılmıştır. Taşın arka yüzünde bulunan metin ise daha uzundur. Bu metnin ilk satırı S biçiminde yazılmıştır. Diğer iki satır da bu ilk satırın içine yazılmıştır. Dördüncü ve son satır ise ilk satırın altına yazılmıştır. Üzerinde metin bulunan yıkık duvardaki metinler ise günümüzde neredeyse okunamayacak duruma gelmiştir.^[1]

Yazıttaki Metinlerin Konusu

Altun Tamgan Tarkan Yazıtı, bir Göktürk beyi olan Altun Tamgan Tarkan adına dikilmiştir. Yazıtın birçok yeri silindiği için metinlerin içeriği tam olarak kestirilememektedir. Ancak yine de yazıttaki ifadelerden o dönemde yaşamış insanların Altun Tamgan Tarkan'ın ölümüne büyük üzüntü duydukları anlaşılmaktadır.

Yazıtın Dikiliş Tarihi

Altun Tamgan Tarkan Yazıtı, İkinci Göktürk Kağanlığı döneminde dikilmiştir. 724 yılında dikildiği düşünülmektedir. Japon bilim insanı Ôsava Takaşi ise yazıtın 729 yılında yazıldığını öne sürmüştür.^[2]

Yazıtın Yazarı

Japon bilim insanı Ôsava Takaşi, Altun Tamgan Tarkan Yazıtı'nın Apa Yeğen İrkin tarafından yazıldığını öne sürmüştür.^[3]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

[1]
Dobrovits, M. (2007). On the Burial Complex of Ikhe Askhete: The Funeral Amongst The Old Turks. 46. Uluslararası Sürekli Altayistik Konferansı bildirileri: 22-27 Haziran 2003 = Proceedings of the 46th meetings of the Permanent International Altaistic Conference PIAC: June 22-27, 2003; Altay dünyasında gündelik hayat. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. 147-156.
[2]
Ronà Tas, Andràs (1999). Hungarians and Europe in the Early Middle Ages. Budapest-New York: Central European University Press.
[3]
Ôsava Takashi (2010). [Revisiting Khöl-Asgat Inscription in Mongolia from the Second Turkic Qaghanate]. Studies on the Inner Asian Languages 25: 1-73.

[1] [1]
Dobrovits, M. (2007). On the Burial Complex of Ikhe Askhete: The Funeral Amongst The Old Turks. 46. Uluslararası Sürekli Altayistik Konferansı bildirileri: 22-27 Haziran 2003 = Proceedings of the 46th meetings of the Permanent International Altaistic Conference PIAC: June 22-27, 2003; Altay dünyasında gündelik hayat. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay. 147-156.

[2] [2]
Ronà Tas, Andràs (1999). Hungarians and Europe in the Early Middle Ages. Budapest-New York: Central European University Press.

[3] [3]
Ôsava Takashi (2010). [Revisiting Khöl-Asgat Inscription in Mongolia from the Second Turkic Qaghanate]. Studies on the Inner Asian Languages 25: 1-73.

[1]

[2]

[3]