Abdülaziz Mecdi Tolun

Abdülaziz Mecdi Tolun (d. 1865, Balıkesir - 27 Ağustos 1941, İstanbul), mutasavvıf, şair, siyaset adamı, Şeriyye ve Evkaf Vekaleti müsteşarı.

Abdülaziz Mecdi Tolun
Meclis-i Mebûsan 3. ve 6. Dönem Mebusu
Görev süresi 12 Ocak 1920 - 18 Mart 1920
Seçim bölgesi	1919 – Balıkesir
Görev süresi 17 Aralık 1908 - 18 Ocak 1912
Seçim bölgesi	1908 – Balıkesir
Kişisel bilgiler
Doğum	1865 Balıkesir, Osmanlı Devleti
Ölüm	27 Ağustos 1941 İstanbul

Hayatı

Balıkesir'de doğmuştur. Babası Hafız Hasan Efendi'den ilk bilgileri aldıktan sonra rüşdiyeyi bitirmiştir. Şair ve müderris olan dayısı Yahya Nefî Efendi kendisini medreselerde okutulan İslâmî ilimleri özel olarak okutup icazet verdi. 1884'te kendi okuduğu rüştüyeye ikinci muallim olarak tayin edildi ve dokuz yıl bu görevde bulundu. Rüşdiye, idâdîye dönüştürülünce yeni açılan Balıkesir İdâdîsi'ne tayin için İstanbul'a gidip Maarif Nezâreti'ne müracaat etti. Ancak Darülmuallimin mezunu olması gerektiğinden kabul görmedi. Meclis-i Maârif reisi, fıkıh âlimi Büyük Haydar Efendi'ye hitaben yazdığı Arapça manzum bir dilekçe, heyetin dikkatini çekince sınava çağrıldı. Sınavda başarılı olan, Mecdi Efendi Balıkesir İdâdîsi Türkçe ve edebiyat muallimliğine tayin edildiği kendisine bildirildi, fakat önce Şam'a altı ay sonra da 1893'te Girit'te Rum mektepleriyle rekabet için açılmış olan Mekteb-i Kebîr-i İslâm'a tayin edildi. 1897'de Girit isyanı sırasında İstanbul'a dönerek Anadolu'da zahire tüccarlığına başladı. 1902'de işini bırakarak Balıkesir'e döndü. Sekiz ay kadar süren bu dönemde Kadiri tarikatına mensup Ali Âşir adında bir zattan ders aldı. 1905'te hükûmet tarafından, şeyhi Fâtih türbedan Ahmed Amiş Efendi'yle karşılaşacağı Konya ticaret borsası komiserliğine tayin edildi. Jön Türk Devrimi (1908) sonrası yapılan seçimlerde Meclis-i Mebûsan Balıkesir (Karesi) mebusu seçilmiştir. İttihat ve Terakki Cemiyeti içinde muhalefeti temsil eden Hizb-i Cedid grubunda yer aldı ve partinin politikasını şiddetle tenkit etti. Görüşleri nedeniyle, ikinci seçimlerde devre dışı bırakıldıktan sonra 1913 yılında gittiği Mısır'da Mondros Mütarekesi'ne kadar altı buçuk yıl kaldı. 1920'deki IV. dönem mebus seçimlerinde katılarak milletvekili seçildi, ikinci reis vekili olarak görev yaptı. Ankara'ya giderek Şûrâ-yı Evkaf üyeliği, Şeriyye ve Evkaf Vekaleti müsteşarlığı yaptı. Şeriyye ve Evkaf Vekaleti kaldırılarak, Şeriye Vekaleti yerine Diyanet İşleri Başkanlığı, Evkaf Vekaleti yerine de Vakıflar Genel Müdürlüğü kuruldu. Mecdi Efendi, Diyanet İşleri başkanlığına getirilmesi söz konusu olunca İstanbul'a döndü. Resmî ve özel hiçbir görev kabul etmeyerek Beyazıt'taki evinde dinî, tasavvufî sohbetlerde bulundu. Soyadı Kanunu'ndan sonra Tolun soyadını alan Mecdi Efendi'nin mezarı Edirnekapı Şehitliği'nde bulunmaktadır.^[1]

Kaynakça

1. Azamat, Nihat (1988). "ABDÜLAZİZ MECDİ EFENDİ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 191-192. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.