Şakhab Muharebesi (1303)

Bu madde Memlûk Devleti ile İlhanlılar arasındaki muharebe hakkındadır. Şakhab'da diğer muharebeler için Şakhab Muharebesi sayfasına bakınız.

Şakhab Muharebesi, Merc-i Suffar Muharebesi olarak da bilinir, 20 Nisan - 22 Nisan 1303 tarihlerinde Memlükler ile Moğollar ve onların Ermeni müttefikleri arasında Suriye'de Şam'ın hemen güneyinde El-Kisve yakınlarında meydana gelmiştir. Muharebe, diğer Müslümanlara karşı tartışmalı cihat ve savaşa bizzat katılan İbn Teymiyye tarafından yayınlanan Ramazan ile ilgili fetvalar nedeniyle hem İslam tarihinde hem de kendi döneminde etkili olmuştur.^[4] Moğollar için feci bir yenilgi olan muharebe, Levant'ın Moğol istilasına son vermiştir.

Şakhab veya Merc-i Suffar Muharebesi
Levant’ın Moğollar tarafından istilası
Tarih 20–22 Nisan 1303 Bölge Ghabaghib, Suriye'de Şam'ın 25 mil güneyi Sonuç Memlûk zaferi
Taraflar
Memlûk Devleti	İlhanlılar Gürcistan Ermenistan
Komutanlar ve liderler
Salar II. Baybars El-Nasir Muhammed İbn Teymiyye	Gazan Kutluşah Mulay Bilarghu II. Hethum III. Leon III. Vahtang
Güçler
18,000–20,000[1][2]	20,000–30,000[1][2]
Kayıplar
1,000[3]	20,000+

Doğu Akdeniz'deki Moğol saldırıları bağlamında Şakhab Muharebesi, 1299–1300

Önceki Moğol-Müslüman çatışması

1218'de Harezm'i işgal ettiklerinde başlayan bir dizi Moğol zaferi, Moğollara hızla İran'ın büyük bir kısmının yanı sıra Irak'ın Abbasi Hanedanı ve Anadolu Selçuklu Devleti üzerinde kontrol sağladı. Kilikya Ermenistanı ve Gürcistan Krallığı gibi vasal ülkelerden gelen birlikleri birleştiren Moğollar, 1258'de Bağdat'ı yağmaladılar, ardından 1260'ta Halep ve Şam'ı aldılar. Aynı yılın ilerleyen zamanlarında, sonunda Moğolları Şam ve Halep'ten çıkarıp Fırat karşısına geri dönmeye zorlayan Ayn Calut Muharebesi'nde ilk büyük yenilgilerini yaşadılar .

Yaklaşık 40 yıl sonra, İlhanlı Gazan bir kez daha Suriye'yi işgal etti ve 1299'da Halep'i geri aldı. Gazan, aynı yıl Vadi el-Haznedar Muharebesi'nde Memlük güçlerini yendi ve Şam hızla ona teslim oldu. Baskın birliklerini Gazze'ye kadar güneye gönderdikten sonra Gazan, Suriye'den çekildi.

Muharebe öncesi olaylar

1303'te Gazan, generali Kutluşah'ı bir orduyla Suriye'yi yeniden ele geçirmek için gönderdi. Halep ve Hama'nın sakinleri ve yöneticileri, ilerleyen Moğollardan kaçmak için Şam'a kaçtı. Ancak II. Baybars Şam'daydı ve Mısır Sultanı El-Nasir Muhammed'e Moğollarla savaşmaya gelmesi için bir mesaj gönderdi. Sultan, Suriye'de Moğollarla çatışmak için bir orduyla Mısır'dan ayrıldı ve Moğollar Hama'ya saldırırken geldi. Moğollar, padişahın ordusunu karşılamak için 19 Nisan'da Şam'ın dış mahallelerine ulaşmıştı. Memlükler daha sonra savaşın gerçekleşeceği Şakhab ovasına gittiler.

Muharebe

Savaş, Hicrî takvime göre 2 Ramazan 702'de veya 20 Nisan 1303'te başladı. Kutluşah'ın ordusu bir nehrin yakınında konumlandı. Çatışmalar, Kutluşah'ın sol kanadının 10.000 kişilik tugayıyla Memlük'ün sağ kanadına saldırmasıyla başladı. Mısırlıların ağır kayıplar verdiği rivayet edilir. Emirler Salar ve Baybars el-Caşnakir komutasındaki Memluk merkezi ve sol kanatları, Bedevi düzensizleriyle birlikte Moğollarla çatışmaya girdi. Moğollar, Mısır ordusunun sağ kanadında baskılarını sürdürdüler. Memlüklerin çoğu savaşın yakında kaybedileceğine inanıyordu. Ancak Memlük sol kanadı sabit kalmıştı.

Kutluşah daha sonra kuvvetlerinin zaferini izlemeyi umarak yakındaki bir tepenin tepesine çıktı. Ordusuna emirler verirken Mısırlılar tepeyi kuşattı. Bu, ağır, şiddetli çatışmalara yol açtı ve Moğollar tepede çok sayıda kayıp verdi. Ertesi sabah Memlükler, Moğolların Wadi Arram nehrine kaçmalarına izin vermek için kasıtlı olarak saflarını açtı. Moğollar nehre vardıklarında takviye alabildiler. Ancak Moğollar kendileri ve atları için çok ihtiyaç duydukları su kaynaklarını alırken, Sultan onlara arkadan saldırmayı başardı. Öğleye kadar süren müteakip çatışma şiddetliydi. Ertesi gün savaş bitmişti.^[5]

Neticesi

Orta Çağ Mısır tarihçisi Makrîzî'ye göre, savaştan sonra Kutluşah, kuvvetlerinin yenilgisini bildirmek için Kushuf'ta İlhan Gazan'a ulaştı. Gazan'ın haberi duyunca öyle bir öfkeye kapıldığı ve burnu kanamaya başladığı bildirildi.^[6]

Zaferi anlatmak için Mısır ve Şam'a mesajlar gönderildi ve padişah Şam'a gitti. Padişah Şam'dayken Memluk ordusu Moğolları Karyatayn'a kadar kovalamaya devam etti. Sultan Kahire'ye döndüğünde, zincirlenmiş savaş esirleriyle birlikte Bab al-Nasr'dan (Zafer Kapısı) girdi. Büyük zaferi kutlamak için Mısır'ın her yerinden şarkıcılar ve dansçılar çağrıldı. Kaleler süslendi ve kutlamalar günlerce sürdü.

Kaynakça

Özel

1. Mazor 2015, s. 123.
2. Waterson 2007, s. 210.
3. Mazor 2015, s. 124.
4. Kadri, Sadakat (2012). Heaven on Earth: A Journey Through Shari'a Law from the Deserts of Ancient Arabia ... macmillan. s. 187. ISBN 978-0-09-952327-7. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2023.
5. Al- Maqrizi, Al Selouk Leme'refatt Dewall al-Melouk
6. Quatremere, vol II, Translation.

Genel

• Boyle, J. A. ((Ed.)). The Cambridge History of Iran: Volume 5 The Saljuq and Mongol Periods (İngilizce).
• Kurkjian, Vahan M. (2008). A History of Armenia (İngilizce). Indo-European Publishing. ISBN 9781604440126.
• Mazor, Amir (2015). The Rise and Fall of a Muslim Regiment: The Mansuriyya in the First Mamluk Sultanate, 678/1279-741/1341 (İngilizce). Bonn University Press. ISBN 978-3-8471-0424-7.
• Waterson, James (2007). The Knights of Islam: The Wars of the Mamluks (İngilizce). Greenhill Books. ISBN 978-1-85367-734-2.