İstanbul Üniversitesi Atatürk ve Gençlik Anıtı

İstanbul Üniversitesi Atatürk ve Gençlik Anıtı, İstanbul Üniversitesi'nin simgelerinden birisi olan, 19 Mayıs 1955 tarihinde tamamlanarak açılışı yapılmış bronz anıt.

İstanbul Üniversitesi Atatürk ve Gençlik Anıtı

İstanbul Üniversitesi Merkez Binası önündeki anıt
Koordinatlar	41°00′46″K 28°57′50″D
Tasarlayan	Yavuz Görey
Malzeme	Bronz
Başlangıç tarihi	1952
Tamamlanma tarihi	1955
Açılış tarihi	19 Mayıs 1955
Restore tarihi	2015

Bu madde İstanbul Üniversitesi'ndeki anıt hakkındadır. Hacettepe Üniversitesi'ndeki anıt için Atatürk ve Gençlik Anıtı sayfasına bakınız.

İstanbul Üniversitesi Beyazıt kapısının kampüs yolu üzerinde, rektörlük binasını önündedir.^[1] 1952 yılında Millî Türk Talebe Birliği'nin açtığı yarışma sonucu ikincilik ödülü alan anıt, Yavuz Görey ve Hakkı Atamulu'nun ortak tasarımıdır.

Taş bloklardan oluşan üç basamaklı bir kaide üzerinde yer alan anıtta Atatürk üzerinde bilgeliği ve eğitimi temsil eden bir kıyafetle, sol kolunu havaya kaldırmış olarak betimlenmiştir, sağ yanında bir genç kız, sol yanında genç bir erkek bulunur. Genç kızın elinde bilginin aydınlığını simgeleyen bir meşa­le vardır. Genç erkeğin elinde ise ulusal devleti simgele­yen bayrak bulunur. Her ikisi de Atatürk'ten bir adım önde tasvir edilmiştir.^[2] Genç kızın modelliğini 1952 yılı Avrupa ve Türkiye Güzeli Günse­li Başar, erkek heykelinin modelliğini ise 1953 Türkiye Halter Şampiyonu İbrahim Reşit Orer yapmıştır.^{[3][4][not 1]}

Tarihçe

İstanbul Üniversitesi'nin bahçesine bir Atatürk anıtı dikilmesine Milli Türk Talebe Birliği'nin 3 Mart 1951 tarihindeki yönetim kurulunda karar verildi. Yurdun dört bir yanından sağlanan bağışlar ile finans edildi. “Atatürk Heykeli’nin Yapılması Menfaatine” adı altında spor karşılaşmaları, kantinlerde düzenlenen çay partilerinden elde edilen gelirler heykelin yapımında kullanıldı.^[5]

1952 yılının Şubat ayında açılan proje yarışmasına 28 eser kabul edildi; birinciliğe değer eser bulunamadı. Yavuz Görey ve Hakkı Atamulu'nun ortak tasarımı olan 6734 rumuzlu heykel ikinci seçildi.

1953 yılının Şubat ayında anıtın harcında kullanılması için Atatürk’ün Selanik’teki evinden ses sanatçısı Gülter Biliş tarafından toprak getirildi. Eserin montajı 23 Aralık tarihinde başladı. Anıtın açılışını 19 Mayıs 1955'te İstanbul Üniversitesi rektörü Fahri Yeniçay ve dönemin İstanbul valisi Fahrettin Kerim yaptı. 28 Nisan 1960 günü Tahkikat Komisyonu'nu protesto için düzenlenen eylemde öğrencilerin önünde toplandığı anıt, 1960 Gençlik Hareketi ile özdeşleşmiştir.^[6][7]

Atatürk ve Gençlik Anıtı, 2015 yılında aslına uygun olarak restore edildi.

Notlar

1. Erkek model olarak ilk görüşülen kişi, 1952 yılı ağır sıklet Türkiye Gre­koromen Güreş Şampiyonu Murat Hersekli idi. Heykel ile ilgili çalış­malarda Hersekli’nin fotoğrafından da yararlanılmıştr.^[3]

Kaynakça

1. Okumuş, Gürkan (2021). "Kentsel arayüz-heykel kurgusu: Atatürk anıtları". Bursa Uludağ Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2022.
2. Özyildiran, Güler (30 Ocak 2021). "Anıt Heykel ve Mimarlık:Yavuz Görey'in Burdur Anıtları". Akdeniz Sanat. 15 (27): 39-62. doi:10.48069/akdenizsanat.745806. ISSN 1307-9700. 28 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2022.
3. "İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı'nın Kadın Modeli Günseli Başar Vefat Etti". www.istanbul.edu.tr. 26 Nisan 2013. 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ekim 2023.
4. "Üniversitemizin Sembollerinden "Atatürk ve Gençlik Anıtı"nın Öyküsünü Sizin İçin Hazırladık". 24 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi.
5. Hüsrevşahi, Haşim (20 Nisan 2013). "Heykel'deki O Kadın!". Sardunyalar.com sitesi. 8 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2022.
6. Gülpınar, Turgay (2012). "Şehitliğin inşası ve imhası: Turan Emeksiz örneği". Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 23 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi.
7. "İÜ Atatürk ve Gençlik Anıtı'nın Hikayesi". İstanbul Üniversitesi Youtube Kanalı. 14 Ekim 2012. 21 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Nisan 2022.