İran mimarisi

İran mimarisi veya Fars mimarisi (Farsça: مهرازى ایرانی), İran ile Batı Asya'nın geri kalan bölümlerinin, Kafkaslar ve Orta Asya'ya özgü bir mimaridir. Tarihi, Türkiye, Irak, Özbekistan, Tacikistan'a, Kafkaslar ve Zanzibar'a kadar geniş bir alana dağılmış karakteristik örneklerle MÖ 5.000'e kadar uzanmaktadır. Köy kulübelerinden çay evlerine, bahçelere ve köşklere kadar birçok İran yapısı dünyanın en görkemli yapılardan bazıları olarak kabul edilmektedir.^[1]

İsfahan'da Nakş-ı Cihan Meydanı

İran mimarisi, çeşitli gelenek ve deneyimlerden hem yapısal hem estetik olarak çok çeşitli görüntüler sunmaktadır. Ani yenilikler olmaksızın ve istilalar ve kültürel şokların tekrarlanan etkilerine rağmen diğer Müslüman ülkelerden farklı bir bireysellik sağlamıştır.^[2]

Geleneksel olarak, İran mimarisinin yol gösterici biçimlendirme motifi, insanlığın cennetin güçleriyle iletişim kurması ve katılımı ile oluşturduğu kozmik sembolizm olmuştur.^[3] Bu tema sadece İran mimarisi için birlik ve süreklilik sağlamakla kalmayıp aynı zamanda duygusal karakterinin birincil kaynağı olmuştur.