İda Dağı (Girit)

İda Dağı (Yunanca: Ἴδα) ya da daha modern adıyla Psiloritis (Yunanca: Ψηλορείτης), Girit'nin en yüksek noktasına sahip (Timios Stavros zirvesi, 2456 m) bir sıradağdır. Girit'in merkezinde Başkent Kandiye'nin güneybatısında yer almaktadır.

İda Dağı
Zirvenin Doğu Tarafından Görünüşü
En yüksek noktası
Yükseklik	2,456 m
Çıkıntı	2.456 metre (8.058 ft)
Yalıtılma	439,94 kilometre (273,37 mi)
Coğrafya
Konum	Yunanistan

Zeus'un doğduğu söylenen Mağara

Uzaktan İda Dağı

Coğrafya ve konum

Yunanistan'ın en yüksek topoğrafik çıkıntısı olan İda Dağı'nın dağlık arazisi mekansal olarak Arkadi Manastırı'ndan Krousanas'a kadar 30 kilometreye tekabül eden bir genişliğe sahiptir. Dağın genel olarak kireçtaşı serileri ile doludur. Karstlaşma sonucu Nida platosu ve çeşitli büyük mağaraların oluşmuştur.

Psiloritis, Girit'in Libya Denizi'ne akan güney kısmı ile Ege Denizi'ne bakan kuzey havzası arasındaki su ayrımı üzerinde yer almaktadır. Zirvenin 2.321 m doğusundaki bir sırt, onu Agathias Dağı'na bağlarken batıya doğru bakan başka bir sırt Stolistra Dağı'na (2.336 m) doğru devam etmektedir.

Dağın doğusunda Nida platosu bulunmaktadır. Yaylada sadece taşlardan yapılmış ve hem barınak hem de peynir yapımında kullanılan bazı çoban kulübeleri (mitata) vardır. Dağın kuzeydoğusunda, birçok endemik ve nesli tükenmekte olan türün bulunduğu bir akçaağaç korusu olan Vromonero Platosu bulunur. Bu bölge Natura 2000 koruma listesine alınmıştır.

Bitki Örtüsü

Binlerce yıllık aşırı otlatma, odun kesimi ve ormansızlaşma sonucu günümüzde antik çağlarda orman dağları olarak da anılan İda Dağı ağaçlarından yalnızca Rouvas Ormanı olarak bilinen kesim kalmıştır. Don ve kuraklıktan zarar görmeyen bitki örtüsü zirvelere kadar büyümekte ve sürekli olarak en yüksek bölgelerde otlayan keçi ve koyunlar tarafından yenilmektedir. Burada çalı formundaki baskın bitki geven bitkisidir. (astragalus angustifolius)

Girit'te Minos dönemi villası Zominthos'ta bitki tabanlarına bakan bir arkeobotanik çalışma, bölgede bir zamanlar karbonhidrat, protein ve vitamin kaynakları gibi temel besinleri içeren bulunan zengin bir bitki örtüsüne işaret etmektedir. Zominthos keza bir plato olmakla beraber, üzerinde çalışılan Minos dönemi köyü burada bulunan en yüksek rakımlı köydür.^[1]

Ulaşım

Masifin güney ve kuzeyinde, doğu-batı yönünde uzanan yollar, dağ yamaçlarındaki birçok küçük köyü birbirine bağlamaktadır. Bunun dışında dağ masifinin sadece batı ve doğusunda sürekli olarak asfaltlanmış kuzey-güney ulaşım bağlantıları vardır. Ayrıca Anogia'dan ulaşımı kolay olan Nida platosu buradan asfaltsız bir yol ile dağın güneyindeki Gergeri köyü ile bağlanmıştır.

Arkeoloji ve Mitoloji

Mitoloji

Yunan mitolojisinde baş tanrı Zeus bu dağın yamaçlarındaki bir mağarada (Ideon Andron) doğmuştur. Ayrıca dağ, Rhea'ya adanmıştır.

İda Dağı ayrıca efsanevi metal işçileri olan iblisvari Daktillerin gönderildiği bir yerdir. Daktiller, efsaneye göre ilk kez metalleri ateşle kullanılabilir şekiller haline getirme sanatını icat etmişlerdir.

Arkeoloji

Kamares Mağarası, İda Dağı'nda bulunan bir Antik Yunan tapınağıdır. Mağaranın kazısı sırasında mağarada vazo gibi çok sayıda çanak çömlek parçası bulunmuştur. Vazoların durumu ve desenine göre çanak çömlek parçalarının o dönemde köylüler tarafından yapıldığı düşünülmektedir. Tipik olarak, Girit çanak çömleklerinin çok renkli bir süslemeye ve siyah bir tabana sahip olduğu bilinmektedir. Buluntular, İda Dağı ile ilgili olarak Antik Yunan yaşamı hakkında fikir vermektedir.

Turizm

İda dağı, turistler için birçok farklı noktadan dağ yürüyüşü yapmak için elverişlidir. İşaretli patikalar ve yollar, diğerlerinin yanı sıra Fourfouras, Lochria, Kamares, Zaros, Gergeri, Asites, Krousonas ve Anogia'dan (Nida platosu üzerinden) zirve bölgesine çıkar. İda Dağları'ndaki yürüyüş yerleri arasında Anogia'nın güneyindeki Nida platosunun yanı sıra, ovanın batı yamacında Zeus'un efsanevi doğum yeri olan İda Mağarası (Ideon Andron), yaylanın batısındaki Kamares Mağarası, Zominthos arkeolojik alanı ve Rouvas kanyonu sayılabilir.

Zirve bölgesi çok az suya sahiptir. Zirvedeki Timios Stavros şapelinin yanında suyu ancak kaynatılıp içilebilen bir sarnıç vardır. Burada gecelemek için kilisenin yanına çoban kulübeleri tarzında taş barınaklar eklenmiştir.

Kaynakça

1. Livarda, Alexandra; Kotzamani, Georgia (16 Eylül 2020). "Plant resources and subsistence in the Late Minoan mountain 'villa' at Zominthos, Crete". Archaeological and Anthropological Sciences (İngilizce). 12 (10): 237. doi:10.1007/s12520-020-01203-1. ISSN 1866-9565.