İşçi Muhalefeti

İşçi Muhalefeti (Rusçası: Рабочая оппозиция), Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) içinde 1920 yılında yeni kurulan Sovyet iktidarına karşı eleştirel yaklaşan bir hizip.

Arka plan

Ekim Devrimi ile iktidarı alan Bolşevikler kendilerine karşı örgütlene özellikle monarşi yanlısı Beyaz Ordunun başlattığı iç savaş ve sürmekte olan I. Dünya Savaşında çökmüş olan Doğu Cephesini yeniden ayağa kaldırmak isteyen İtilaf Devletlerinin müdahaleleri ile karşı karşıya kalır. İç savaş koşullarında iktidardaki yeni hükûmet olan Sovnarkom ise özellikle şehirlerdeki sanayi üretiminin durmaması ve artması için bazı doğrudan önlemler alır. İş hayatına dönük yapılan uygulamalar ise parti içerisindeki fabrika ve sendika geçmişli üyelerden tepki alır.

Bileşenleri

İşçi Muhalefetinin başında Aleksandr Şlyapnikov bulunur. Aynı zamanda Rus Metal İşçileri Sendikasının da başkanıdır.Muhalefetin diğer bir önde gelen ismi Aleksandra Kollontay ise sosyalist bir feministtir. Diğer bazı muhalifler arasında Sergey Medvedev ve Mihail Vladimirov (Rus Metal İşçileri Sendikasının liderleri), Aleksandr Tolokontsev ve Genrikh Bruno (Sanayi işçi önderleri), Mihail Chelyshev (Parti kontrol komisyonu üyesi), İvan Kutuzov (Tekstil İşçileri Sendikası Başkanı), Kirill Orlov (Askeri Sanayi Konseyi üyesi ve 1905 Potemkin Zırhlısı isyanı gazisi) ve Aleksey iselev (Maden İşçileri Sendikası Başkanı) sayılabilir.Yuri Lutovinov (Rus Metal İşçileri Senikasından) bazen grupla beraber davransa da kendi fikirlerini savunacaktır.

Amaçları

İşçi Muhalefeti ekonominin sendikaları aracılığıyla örgütlenmiş olan işçilerin doğrudan katılımıyla yönlendirilmesini savunuyordu. Bolşevik iktidarında ise Sovyet organları sanayiyi yönetirken sendikaların ekonomik hayata dair etkileri azaltılmıştı. İşçi Muhalefeti sendikalı mavi ve beyaz yaka işçilerin temsilcilerini seçerek bunların ekonomik hayata yön verecek konseylerde temsil edilmesini savunuyordu. Ayrıca İşçi Muhalefeti Bolşevik Parti yetkililerinin sendikal alana müdahale etmemelerini ve sendikal gelişimin desteklenmesini talep ediyorlardı. İşçi Muhalefeti ayrıca devrimden önce fabrika yönetimlerinde görevli olan burjuva uzmanlara yeniden yetki verilmesini eleştiriyor, bu kişilere verilen yetkilerin denetlenmesi gerektiğini savunuyorlardı.^[1]

10. Kongre

Ana madde: SBKP 10. Kongresi

1921 yılında yapılan Rusya Komünist Partisi (Bolşevik) 10. Kongresinde parti içindeki hiziplere saldırılacaktır. İşçi Muhalefeti grubu eleştirilirken haklı eleştirileri tartışılarak kabul edilecek ve istekleri olumlu değerlendirilecektir. Buna göre partide bu konuda tasfiye yapılacak, işçilerin temsil hakları artırılacak ve çalışma koşulları iyileştirilecektir. Kongre kararıyla partideki tüm hizipler kapatılacaktır. Bununla beraber İşçi Muhalefetine dahil Bolşeviklerden Şlyapnikov da dahil olmak üzere bazı liderler Merkez Komitesine seçileceklerdir. Buna rağmen sendikalar partiye bağlı kalacak ve planlı ekonominin idaresine etkileri sınırlı kalacaktır. Öte yandan, İşçi Muhalefeti’nin platformu, partinin merkez yayın organınca 250 bin adet basılmıştır.

Sonu

İç savaş döneminde Bolşevik iktidarına karşı önemli bir muhalefet hareketi olan İşçi Muhalefeti kesinlikle Bolşevik karşıtı olmamış ve Sovyet rejiminin daha iyileştirilmesi için çalışmıştır. Grup üyeleri grupları 10. Kongre kararlarıyla tasfiye edildikten sonra da parti içinde çalışmaya devam etmiştir.^[2] NEP döneminde de taleplerini dile getirmeye devam etse de siyasi olarak etkili olamayacaklardır. Kollontay ve Şlyapnikov 1922 yılında Komintern’e sundukları metinde parti içindeki muhalefetin bastırılmasını eleştirecekler ve 1922 yılındaki 11. Kongre’de üyelikten atılmaktan son anda kurtulacaklardır. Kollontay sonrasında dışişleri alanına geçerek diplomat olacak, Shlyapnikov ise anılarını yazmaya başlayacaktır. Grubun Şlyapnikov, Medvedev ve Chelyshev dahil olmak üzere birçok üyesi 1930’lu yıllardaki tasfiye hareketinde hayatını kaybedecektir.

Kaynakça

1. Bolşevikler ikitadar geldiklerinde özellikle sanayi işçilerinin yoğun desteğini arkalarına almışlardı. Çarlık rejimi sırasında fabrikalarda uygulanan her türlü uygulama eleştiriliyor ve devrimden sonra iş hayatına dair iyileştirilmeler vadediliyordu. Sovyet iktidarında işçilere verilen bütün bu vaadlerin yerine getirilmesi ile iç savaş koşullarında üretimin aksamaması Bolşeviklerin içinde kaldıkları açmazlardandı. İşçilerin talep ettikleri ve kazandıkları haklar verilecek ancak fabika hayatında da sıkı bir disiplin uygulanacaktı. Bu yönde özendirici örnekler (Stahanov hareketi), yoğun eğitim ve bilinçlendirme politikası güdülecektir. Özellikle iç savaş sırasında ve sonrasındaki geçiş döneminde yeni rejime bağlı mühendis ve teknik personel eksikliği çekilen sanayi alanında, Çarlık rejiminde fabrika yönetiminde bulunan teknik personelle işbirliği yapılacaktır. Bu personel yeni bir teknik kadro yetişiene kadar görev yapmıştır.
2. Gavril Myasnikov önderliğindeki küçük bir grup partiden ayrılacaktır.

Ayrıca bakınız

• Bolşeviklere karşı sol ayaklanmalar

Konuyla ilgili yazılan eserler

• Daniels, Robert. The Conscience of the Revolution: Communist Opposition in Soviet Russia. Cambridge, Mass., 1960; revised edition, Boulder, Col., 1988.
• Holmes, Larry E. For the Revolution Redeemed: The Workers Opposition in the Bolshevik Party, 1919-1921. The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies, no. 802 (1990).
• Kollontai, Alexandra. Rabochaya oppozitsiya. Moscow, 1921. Translated into English by Solidarity in London and the IWW in the United States.
• Sorenson, Jay. The Life and Death of Soviet Trade Unionism: 1917-1928. New York, 1969.