Ünsüz yumuşaması

Ünsüz yumuşaması veya ünsüz değişimi, Türkçedeki bir ses olayıdır. Süreksiz sert ünsüzlerle biten sözcüklerin, ünlüyle başlayan bir ek aldıklarında, sözcüklerin sonundaki ç, k, p, t ünsüzlerinin yumuşayarak - sırasıyla- c, g/ğ, b ve d'ye dönüşmesidir.

Örnekler
ağaç-ı > ağacı kap-ın > kabın kitap-ı > kitabı yurt-u > yurdu umut-a > umuda bayrak-ı > bayrağı yaprak-ın > yaprağın sağlık-ı > sağlığı

"K" ünsüzü hemen hemen her zaman "ğ" ünsüzüne dönüşür. Bununla birlikte "g"ye dönüştüğü sözcükler de mevcuttur. Bu duruma genellikle son iki harfi sessiz olan sözcüklerde rastlanır:

• çiçek > çiçeği
• ahenk > ahengi
• kepenk > kepengin

Bazı istisnalar

Tek heceli sözcüklerde genellikle ünsüz yumuşaması görülmez:

• top > topa
• koç > koçum
• dut > dutu

Yabancı dillerden Türkçeye geçen kimi sözcüklerde yumuşama olmaz.

• bisiklet > bisikleti
• hukuk > hukuku
• kart > karta
• ahret > ahreti
• millet > milleti

Ünsüz yumuşaması kuralı özel isimlerin "yazımında" uygulanmaz. Ancak sözcük, kural uygulanarak telaffuz edilir.

• Tokat'ı
• Zonguldak'ı
• Birleşik Krallık'a

Sert ünsüzle biten bazı Öz Türkçe kelimelerde de yumuşama görülmez:

• bulutu, saçım vb.

Ayrıca bakınız

• Ünsüz sertleşmesi

çatı ve yapım ekleri de yumuşamaya uğramaz(sadece "t" için geçerlidir) örnek Konut-u =konutu