Çerez (İnternet)

Çerez (İngilizce: cookie), herhangi bir internet sitesi tarafından kullanıcının kullanmış olduğu tarayıcıya bırakılan ve okunan bir tür tanımlama dosyasının adıdır. Çerez dosyaları içerisinde kullanıcının oturum bilgileri, sayfada içerik tüketimi süresi, içerik tüketim alışkanlığı gibi çeşitli veriler saklanır. Yasal düzenlemeler neticesinde (KVKK, GDPR vb) çerezlerin kullanıcıların kişisel verilerini tutmaları kısıtlanmıştır. Çerezler günümüzde çoğunlukla kullanıcının online aktivitesini analiz ederek site içerisindeki tüketimini iyileştirmek veya ziyaret etmiş olduğu ürün ve içerik türlerine yönelik reklam gösterimi için kullanılmaktadır. Yasal düzenlemeler neticesinde internet siteleri kullanıcı çerezlerini tutmak için kullanıcıdan açık bir rıza istemek zorundadır.^[1][2]

Çerez (İnternet)

Çerezler genel olarak kullanım şekillerine göre sınıflandırılabilir. En yaygın kullanılan çerez sınıflandırması 1. taraf çerezler ve 3. taraf çerezlerdir.

Birinci taraf çerezler

Bir internet sitesinin bizzat kendisi tarafından siteye eklemiş olduğu ve kullanıcı davranışlarını analiz eden çerez grubudur. Kullanıcının verilerine dayalı olarak kullanıcının site içerisindeki tüketici davranışları sadece internet sitesinin sahibi tarafından analiz edilir.^[1]

Üçüncü taraf çerezler

Ziyaret edilen internet sitesinin sahibi tarafından değil anlaşma yapılan reklamveren (advertiser) veya herhangi bir sistem tarafından siteye eklenen ve genellikle kullanıcı iznini ihlal eden çerez türleridir.^[1] Üçüncü taraf çerezler günümüzde kısıtlanma aşamasındadır. Opera, Firefox ve Safari gibi internet tarayıcıları tarafından üçüncü taraf çerezlerin kullanıcı takibi engellenmiştir. Google ise 2025 yılında Google Chrome üzerinden üçüncü taraf çerezleri engellemeyi planlamaktadır.^[3][4][5] Üçüncü taraf çerezlerin olmadığı ve internet sitelerinin sadece birinci parti çerezlerle çalışacağı döneme aynı zamanda çerezsiz dünya (cookieles world) denmektedir.^[4]

Kaynakça

1. "Cookies, the GDPR, and the ePrivacy Directive". GDPR.eu (İngilizce). 5 Mayıs 2019. 12 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.
2. "Çerez Uygulamaları Hakkında Rehber" (PDF). kvkk.gov.tr. 11 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Haziran 2023.
3. "The death of third-party cookies: What marketers need to know". WhatIs (İngilizce). 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
4. "Google, 2024'ün başında üçüncü taraf çerezleri kaldırmaya başlıyor". Webrazzi. 15 Aralık 2023. 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.
5. Altchek, Ana. "Google's controversial move to kill the web cookie just got delayed until 2025". Business Insider (İngilizce). 2 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Haziran 2024.