Loading AI tools
Vikipedi'deki bazı kullanıcılar, yönerge veya rehberlerdeki bir kuralın belirli bir duruma uygulanış şeklinden sürekli olarak rahatsızlık duyuyor olabilirler. Bu kullanıcılar, bu kuralın veya bu kuralın toplulukça yorumlanışının (kendilerince) hatalı olduğunu ispat etmek veya kuralın Vikipedistler gözündeki itibarını yok etmek için bu kurala dayanarak birçok değişiklik yapma yolunu izleyebilir. Bu yöntem, bazen sadece ufak bir tartışmalı değişiklik problemini kendi lehlerinde sonuçlandırmak, bazen de topluluğu bir yönergede değişiklik yapmaya zorlamak için kullanılabilir.
 | Bu sayfa Vikipedi için bir yönergedir. Sayfanın içeriği, uygulanması gereken bir standart olarak Vikipedistler tarafından benimsenmektedir. Ancak değiştirilmesi mümkündür ve sağduyuyla ele alınması gerekmektedir. Sayfada değişiklik yapmadan önce, bu değişikliklerin Vikipedistlerden onay aldığına emin olun. Uygun görmediğiniz bir madde varsa, tartışma sayfasında sebepleri ile açıkça belirtin. |
Politika ve yönergeler hakkındaki sorunları göstermenin tercih edilen yolu "tartışmaktır".
Bazı kullanıcılar kendileri için önemli olan bir konunun, haksız olduğunu düşündükleri bir şekilde ele alınması nedeniyle sinirlenmiş olabilir. Bu kullanıcılar Vikipedi'deki tutarsızlıklara işaret ederek, farklı uygulama yapılmış diğer durumları örnek verebilir. Şu varsayımı da ileri sürebilir: "Ya herkes bunu yaparsa?"
Bu tutum Vikipedi hakkında iki önemli noktayı göz ardı eder: Uygulamada Vikipedi'nin tamamen tutarlı olması mümkün değildir ve Vikipedi kuralları kusursuz değildir. Bu nedenle, uygun yollardan yaptığınız başvuru ve itirazlar sonrasında topluluğun vardığı fikir birliği sizi hâlâ memnun etmiyorsa, yıkıcı taktiklerle sonucu değiştirmeye çalışmaktansa fikir birliğine saygı duymalısınız.
Bazı kullanıcılara, memnun olmadıkları şeyleri değiştirmek için, esprili yöntemlerle veya sosyal normları ihlâl ederek, diğer kullanıcıların tepkisini çekmek vasıtasıyla sorunlu olduğunu düşündükleri durumu vurgulamak cazip gelebilir. Örneğin, bu katılımcı varılan kararı başka meselelere, karşı çıktıkları politikayı kullanarak uygulamaya çalışabilir. Bu etkinlikler genellikle (yapıcı değil) aksatıcı etkinliklerdir; yani sorunun parçası olmayan pek çok katılımcının temizlemesi veya "kanıt" olduğu düşünülen değişiklikleri geri alması ihtiyacını doğurur.
Genelde, bu tip değişikliklerin etkisiz ikna yöntemleri olduğunu düşünenlerce bu tip değişikliklere karşı çıkılır. Birçok kullanıcı, durumdan habersiz okuyucuların iyi niyetli olmayan ve trolvari değişikliklerden oluşan bir çapraz ateşte kalması hasebiyle, bu tekniklerin zararlı olduklarını ve ansiklopedik olmadıklarını düşünür. Genel bir kural olarak, ilgili noktaların bir tartışmada, ironi kullanılmadan veya bahane öne sürülmeksizin, doğrudan ifade edilmesi en doğrusudur. Saygı, uzlaşı ve fikir birliği uyandırmak için en doğru yol doğrudan ifadelerdir.
Sistemi kötüye kullanmak
Sistemi kötüye kullanmak, ortak ansiklopedi oluşturma çabasına ve Vikipedi'nin amaçlarına köstek olmak amacıyla kötü niyetli olarak politika ve yönergeleri kötüye kullanmak demektir. Bu tarz davranışlar Vikipedi'yi aksatmak ve engellemek için kullanılır. Genellikle bir politikanın kötüye kullanılması, Vikipedi süreçlerinin aksatılması, politikalara açıkça karşı olan görüşler için destek olarak kullanılmaya çalışılması ya da politikalara dayanan tutumlara açıkça saldırılar sistemi kötüye kullanmak sayılır.
Sistemi kötüye kullanmanın örnekleri (yalnızca bunlarla sınırlı değildir):
- Kötü niyetli vikisavunuculuğu
- Politika ve yönergeleri birbirlerine karşı kullanmak
- Politikanın özüne karşı hareket ederken politikayı şeklen savunma olarak kullanmak
- Diğer kullanıcıların eylemlerini mantıksız ve uygunsuz göstermek için haklarında yanlış bir izlenim uyandırmaya çalışmak
- Bir politikanın içinde yazılanları kendine uyduğu kadarıyla seçerek kullanmak ya da bir politikayı örneğin doğrulanabilirliği uygularken diğer bir politikayı örneğin tarafsızlığı tamamen göz ardı etmek
- Politikanın özüne ters bir yorumunun yapılmasına zorlamak ya da uygulanacak standartlar hakkında topluluğun değil de kendi görüşlerini kabul ettirmeye çalışmak
- Sahte fikir birliği
- Karar alınmasını engellemek için tartışmaları bilinçli olarak uzatmak, görüş alışverişine karşı çıkıp kendi görüşlerinde diretmek
- 'Sınırlarda dolaşmak' (politika ihlalinin sınırlarında dolaşmak ve kötü davranışların kanıtlanabilmesini zorlaştırmak için hafif yollu politika ihlallerinde bulunmak)
- Politika ve yönergeleri kötü amaçlı kullanmak
Oynamak bazen politikalar ve yönergelerle, örneğin aksatıcılık ("bir konuyu izah etmek için Vikipedi'nin işleyişini sekteye uğratmak, topluluğu bölmek" dahil), nezâket (ısrarla yanlış veya gayri meşru uyarı atılması dahil), kişisel saldırı ve iyi niyet olduğunu varsayamamak, örtüşebilir.
Eğer uygunsuz bir niyete dair herhangi bir kanıt yoksa veya hakiki bir hata söz konusuysa, genellikle oyun oynandığı varsayılmaz. Bununla birlikte, eğer eylem kastî ise veya kişilerin farkında olmadıklarını ilan etmelerinin aklî bir yolunun olmadığı açıksa, bu (yani oyun oynamış olmaları) mümkündür.
Israrla konuyu anlamamak
Bazı durumlarda kötü niyetli kullanıcılar tartışmalarda güvenilirliği olmadığı ispatlanan görüşlere, bakış açılarına takılıp kalmış, ısrarla aynı görüşü tekrar edip durmuş, diğerlerinin verdiği bilgileri almayı reddetmiş ve kendi hatasını hiçbir zaman kabul etmemiştir. Sıklıkla da bu tarz kullanıcılar hareketlerini hatalı ifadelere dayandırarak rahatsız edici ve topluluğun düzenini aksatıcı değişiklikler yapmaya ve saldırılarda bulunmaya devam ederler.
Vikipedi'nin temelinde ortak çalışma, iyi niyet ve fikir birliği yatmaktadır. Bir tutum artık mantık sınırlarını aşmışsa; politika ya da yönerge açıkça belirtilmesine, tecrübeli kullanıcılar ya da hizmetliler tarafından mantıklı yorumlar ve görüşler ortaya konmasına rağmen bile hâlâ konuyu anlamamakta ısrar ediliyorsa bu tutum artık ne mantıklı bir tutumdur ne de politikalara uyum sağlayan bir tutumdur. Bu tutum artık kötü niyetli kullanıcı tarafından görüşlerini açıklamak için Vikipedi'yi aksatmasına neden olan bir tutum hâline gelmiş demektir.
Yanlış bilgiler
Yanlış bilgileri "acaba bulunacak mı" diye test etmek amacıyla lütfen Vikipedi'ye girmeye kalkışmayın. Bu siz dahil herkes için zaman kaybıdır.
- Eğer birisi Vikipedi'nin çoğunluk demokrasisi ile yönetilen bir topluluk olmasını önerir ise...
- Eğer birisi size saçma gelen bir konuda bir madde açar ve topluluk silinmeye aday gösterdiğiniz bu madde hakkında sizinle aynı görüşü paylaşmazsa...
- Eğer birisi önem verdiğiniz maddelerden birisini SAS sayfasına ekler ve saçma olduğunu söylerse ve siz ondan daha saçma yüzlerce madde olduğuna inanıyorsanız...
- bunu yapın: SAS sayfasında maddenin kalması yönündeki görüşünüzü açıkça belirtin.
- ama bunu yapmayın: Maddenizi kurtarmak için yüzlerce benzer maddeyi aynı gün silinmeye aday göstermeyin.
- Eğer silinmeye aday gösterdiğiniz bir madde silinmediyse...
- bunu yapın: SAS talebinizde haklı olup olmadığını tekrar gözden geçirin.
- ama bunu yapmayın: Alay eder gibi aynı maddeyi seçkin madde olmak için aday göstermeyin.
- Eğer birisi bir madde içinde sizin önemli saydığınız bir kişi hakkındaki bölümü, önemsiz gerekçesiyle silerse...
- bunu yapın: Maddenin tartışma sayfasında söz konusu kişinin maddeye dahil olması gerektiği yönündeki düşüncelerinizi belirtin ve maddede diğer benzer kişiler hakkında yer alan bilgileri örnek gösterin.
- ama bunu yapmayın: Bunlar da önemsiz diyerek madde içinde tüm kişilerle ilgili bilgileri silmeyin.
- Eğer var olan bir politikayı ya da yönergeyi değiştirmek istiyorsanız...
- bunu yapın: Bir tartışma sayfası açın ve fikir birliğine ulaşılması için çaba sarf edin.
- ama bunu yapmayın: Var olan kuralın sınırlarını zorlayarak yanlış olduğunu kanıtlamaya çalışmayın ya da var olan kuralı silinmeye aday göstermeyin.
- Eğer Birisi değişiklik yaparken biçeme uymadıysa ve bundan rahatsız olduysanız...
- bunu yapın: Bunu neden yaptığını öğrenmeye çalışın ve aksini yapmaları konusunda ikna etmeye çalışın.
- ama bunu yapmayın: "Uygunsuz" demenin ötesinde başka bir neden olmadan, kötü amaçlı olmayan bir değişikliği geri almayın.
- Eğer birisi bir madde içindeki katkılarınızı özet kutucuğunda "kaynaksız" diye belirterek sildiyse ve bunda haksız olduğunu düşünüyorsanız...
- bunu yapın: Eklediğiniz bilgiler için bir kaynak bulun.
- ama bunu yapmayın: Maddedeki tüm kaynaksız içeriği kaldırmayın ya da maddedeki diğer bilgilerin de kaynaksız olduğunu iddia ederek değişikliklerinizi geri getirmeyin.
- Eğer birisi bir Vikipediste ait bir kaynağı (kendi kitabı, şahsi İnternet sitesi vs.) haksız yere bir maddeden çıkardıysa...
- bunu yapın: O kaynağın kullanımının "bu durumda" neden doğru olduğunu izah edin veya daha uygun kaynaklar ekleyin.
- ama bunu yapmayın: Örnek olsun diye Vikipedistlerin kendilerine ait tüm kaynakları maddelerden temizlemeye başlamayın.
Ne tür olursa olsun Vikipedi'yi aksatacak olan her türlü kötü niyetli davranış hizmetliler tarafından engellenebilir, bu engellemeler özellikle tekrar eden ya da oldukça ileri derecede aksamaya sebep veren durumlarda bir aya kadar çıkabilir. Bu yönergede önerilenlerin aksine hareket etmeniz hâlinde iyi niyetli olduğunuzu ispatlamanız zorlaşacaktır.
VP:GÖRÜŞ kısayolu bu sayfaya bağlıdır; ancak bir kullanıcının görüşünü belirtiyor olması her zaman Vikipedi'yi aksattığı anlamına gelmez. Genel bir kural olarak, VP:GÖRÜŞ yönergesini ihlal eden kullanıcılar, beğenmedikleri kurala dikkat çekmek ve karşıt görüştekileri provoke etmek için yanlış olduğu kendilerince de bilinen değişiklikler yaparlar.
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
