Loading AI tools
Vikipedi'den, özgür ansiklopediden
Trialetiyen, Güney Kafkasya'da görülen bir Üst Paleolitik - Epipaleolitik taş alet endüstrisidir.[1] Geçici olarak MÖ 16.000/13.000 ile MÖ 8.000 arasındaki döneme tarihlenmektedir.[2]
Çağ | Mezolitik |
---|---|
Bölge | Trialeti, Şanidar Mağarası, Huto ve Kamarband Mağaraları, Kotias Klde, Chokh |
Öncül | Baradostiyen kültürü |
Ardıl | Şulaveri-Şomu kültürü |
Arkeolojik kültürün adı, Gürcistan'ın güneyindeki Hrami nehri havzasındaki Trialeti bölgesindeki yerleşimlerden gelmektedir. Bu yerleşimler arasında Barmaksyzkaya ve Edzani-Zurtaketi bulunmaktadır.[3] Bir Üst Paleolitik yerleşim yeri olan Edzani'de, eserlerin büyük çoğunluğu obsidiyenden yapılmıştır.[4]
Trialetiyen kültürünün Kafkas - Anadolu bölgesi, doğuda ve güneyde Irak - İran Zarzian kültürüne, güneybatıda ise Levanten Natufyan'a komşuydu.[5] Alan H. Simmons, kültürü "çok kötü belgelenmiş" olarak tanımlamaktadır.[6] Buna karşılık, Trialetiyen bölgesinin kuzeyindeki Kvirila Nehri Vadisi'nde yapılan son kazılar, Mezolitik bir kültür özellikleri sergilemektedir.[kaynak belirtilmeli] Bu grupların geçimi Capra caucasica, yaban domuzu ve boz ayı avcılığına dayanıyordu.[7]
Kafkasya ve Transkafkasya :
Doğu Anadolu :
Trialetiyen etkileri şuralarda da görülebilir:
Hazar Denizi'nin güneydoğusu :
Bu Hazar Mezolitik yerleşimlerinin Trialetiyene ait olup olmadığı tartışmalıdır.[11]
Kmlo-2, Ermenistan'da, Alagöz masifinde, Aparan Nehri vadisinin batı yamacında yer alan bir kaya sığınağıdır.[12] Bu sit alanında, üç farklı yerleşim evresi görülmektedir (MÖ c. 11-10. bin yıl, c. MÖ 9-8. bin yıl ve c. MÖ 6-5. bin yıl).[12][13][14] Üç fazın litik endüstrisi, hammadde olarak mikrolitler, küçük çekirdekler ve obsidiyenin baskınlığı gibi benzerlikler göstermektedir.[12][14] Destekli skalen dilgicikler, mikrolitlerin baskın tipidir; bu aletler Kalavan-1'in Geç Üst Paleolitik Çağı ve Kotias Klde'nin Mezolitik B tabakası ile benzerlikler göstermektedir.[14] Kmlo-2 litik endüstrisinin Toros-Zagros dağlarındaki Epipaleolitik ve Çanak Çömleksiz Neolitik yerleşimlerle kültürel yakınlıkları da kaydedilmiştir.[15]
Kmlo-2'nin III. Katmanı, varsayımsal "Kmlo araçları"na ev sahipliği yapmaktaydı.[16] Kmlo araçları, "yan kenarlardan birinin veya her ikisinin basınçla pullanmasıyla sürekli ve paralel rötuş" ile karakterize edilir.[12] Kmlo aletlerinin MÖ 9-8 bin civarında batı Ermenistan yaylalarında kurulmuş ve en azından MÖ 6.-5. binyıllara kadar devam eden bir kültürün ayırt edici özellikleri olduğu öne sürülmüştür.[13] Kmlo araçlarının yerel bir gelişimi de araştırılmıştır.[13]
Gürcistan'daki Kotias Klde kaya sığınağının (KK1 etiketli) A2 tabakasında bulunan ve 9,700 BP'den kalma bir Mezolitik avcı-toplayıcı bireyin genomu analiz edildi. Bu birey, Kafkas Avcı-Toplayıcı (CHG) kümesi olarak adlandırılan Satsurblia Mağarası'ndan başka bir avcı-toplayıcı ile genetik bir küme oluşturur.[17] KK1, Y kromozomu haplogrup J2a'ya aittir.[17] Bağımsız bir analize göre ise J2a1b-Y12379* halogrubuna aittir.[18]
Hazar Mezolitik'inin Trialetiyen'e ait olduğu tartışmalı olsa da,[11] MÖ 9.100-8.600 yıllarına tarihlenen Hotu Mağarası'ndan Mezolitik bir avcı-toplayıcı (Iran_HotuIIIb) ile Kotias Klde'den gelen CHG arasında genetik benzerlikler bulunmaktadır Iran_HotuIIIb bireyi, Y kromozomu haplogrup J'ye (xJ2a1b3, J2b2a1a1) aittir.[19] Bağımsız bir analize göre[20] bu sonuç J2a-CTS1085(xCTS11251,PF5073) -muhtemelen J2a2-'yi göstermektedir. Hem KK1 hem de Iran_HotuIIIb bireyleri, yfull tahminlerine göre[21] yaklaşık 18.7. bin yıl önce yaşamış bir atayı paylaşırlar. (Otozomal düzeyde, CHG'ler ve İranlı Neolitik Çiftçiler kümesine girer.[22]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.